Η αναγνωστική κατανόηση

Η αναγνωστική κατανόηση ή κατανόηση των αναγνωσμάτων είναι μία σύνθετη γνωστική διαδικασία. Προκύπτει από την επιτυχημένη ενεργοποίηση και συνεργασία παραγόντων γνωστικών και γλωσσικών. Όταν ο αναγνώστης είναι ο μαθητής τότε η αναγνωστική κατανόηση αφορά όχι μόνο τα επιστημονικά πεδία της Ψυχολογίας και της Γλωσσολογίας αλλά και εκείνο της Παιδαγωγικής και ειδικότερα της Μεθοδολογίας της Διδασκαλίας.

Στο πλαίσιο της εκπαίδευσης το κείμενο μπορεί να είναι στόχος αλλά και μέσο. Είναι στόχος στο πλαίσιο γλωσσικών μαθημάτων, τα οποία αφορούν στη μελέτη της μητρικής γλώσσας στη διαχρονική της προσέγγιση. Είναι, επιπλέον, και μέσο στο πλαίσιο όλων των μη αυστηρά γλωσσικών μαθημάτων, για τα οποία το κείμενο είναι εργαλείο έκφρασης και φορέας πληροφοριών, ιδεών, απόψεων κ.ά. Όπως και αν δούμε το κείμενο και τη λειτουργία του στην εκπαίδευση, η ανάγκη κατανόησής του από τον αναγνώστη-μαθητή αναδεικνύεται ως ιδιαίτερης σημασίας ικανότητα. Η κατανόηση του κειμένου συνεπάγεται την κατάκτηση του νοήματός του και την αναπλαισίωσή του κατά τρόπο δημιουργικό. Κατανοώντας το κείμενο ο μαθητής είναι σε θέση να υπερβεί ό,τι ρητά δηλώνει η αλληλεπίδραση μορφής και περιεχομένου και να πειραματιστεί με υπόρρητες δηλώσεις του κειμένου. Με άλλα λόγια, ο μαθητής οδηγείται από την κατάκτηση της δόμησης στη διαδικασία της αποδόμησης του κειμένου και περαιτέρω της βίωσής του από τον ίδιο.

Στη ελληνική σχολική τάξη η αναγνωστική κατανόηση είναι μία σχετικά σύγχρονη αναζήτηση για τον εκπαιδευτικό και το μαθητή. Στο "Νέο Σχολείο" η επιδίωξη της διαμόρφωσης του μαθητή-καλού αναγνώστη διατυπώνεται με σαφήνεια. Η νέα αυτή δεξιότητα του μαθητή προκαλεί την ανάγκη συστηματικής ενασχόλησης με τη διαδικασία της αναγνωστικής κατανόησης και διατύπωσης προτάσεων για τη μεθοδολογία της διδασκαλίας της αναγνωστικής κατανόησης.

Στην παραπάνω προβληματική προσπαθεί το βιβλίο της Jocelyne Giasson να ανταποκριθεί συμβάλλοντας ουσιαστικά στην προσπάθεια για διδακτική προσέγγιση της διαδικασίας κατανόησης των αναγνωσμάτων. Η αναγνωστική κατανόηση παρουσιάζεται εδώ ως αποτέλεσμα τριών συνισταμένων, η αλληλεπίδραση των οποίων προσδιορίζει το βαθμό κατανόησης των κειμένων: του αναγνώστη-μαθητή, του κειμένου και του συγκειμένου. Ο εμπλουτισμός, εξάλλου, του θεωρητικού, προσδιοριστικού της αναγνωστικής κατανόησης πλαισίου με παραδείγματα από τη διδακτική πράξη αποδίδει χρηστικό χαρακτήρα στο βιβλίο αυτό, το οποίο μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο στα χέρια του εκπαιδευτικού όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης αλλά και σε όλους όσοι αισθάνονται ότι η εκπαίδευση είναι σοβαρή υπόθεση.

Θεωρώντας ότι το βιβλίο αυτό θα είναι χρήσιμο στους φοιτητές των Πανεπιστημιακών Τμημάτων, τα οποία οδηγούν στην εκπαίδευση, τους το αφιερώνουμε με την προσδοκία να τους φανεί χρήσιμο και να αποτελέσει αφετηρία γόνιμου προβληματισμού για όσα θέματα αυτό πραγματεύεται.