Η αρπαγή της Ευρώπης από τον ταύρο των αγορών

Είμαι βαθιά ευγνώμων στο Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς για την πρόσκληση που μου έκανε να πραγματοποιήσω αυτή τη διάλεξη. Είμαι επίσης ευγνώμων στους συνεργάτες μου Γιόχαν Ρίπερτ, Πίτερ Βάνχον και Φοντ Τορσίζι, χωρίς την άμεση ανταπόκριση των οποίων στις τόσες ανάγκες μου δεν θα ήμουν σε θέση να στέκομαι εδώ μπροστά σας σήμερα.
Αρχικά, θα ήθελα να εκθέσω ορισμένα δεδομένα: Πρώτον, η δικαιοσύνη είναι απροϋπόθετη. Δεν καθορίζεται από τις περιστάσεις. Είναι δίκαιη η ύπαρξη νόμου, αλλά ο νόμος καθ' εαυτόν δεν συνιστά δικαιοσύνη. Αντιλαμβανόμαστε τη δικαιοσύνη μονάχα ως προϋπόθεση και αποτέλεσμα του νόμου. Αυτή η θεώρηση, συνεπώς, δεν "ουσιοποιεί", "υποστασιοποιεί" ή "απολυτοποιεί" τη δικαιοσύνη καθεαυτή (η κριτική του Νίκου Πουλαντζά στη φουκοϊκή θεωρία της εξουσίας). Το να θεωρούμε τη δικαιοσύνη απροϋπόθετη σημαίνει πως η δικαιοσύνη καθίσταται διαθέσιμη σε εμάς, κατά βάση, εντός των σχέσεων εξουσίας που συγκροτούν το μεταβλητό πεδίο του νόμου. Ο νόμος εξαρτάται από τις συγκυρίες. Στην παρούσα συγκυρία υποχρέωσή μας είναι να αγωνιστούμε για ρυθμιστικούς νόμους. Αυτό είναι ταξική πάλη. Αυτό είναι ταξική συνείδηση. Και είναι παγκόσμια επειδή το κεφάλαιο είναι παγκόσμιο. Οι νόμοι, από τη στιγμή που αλλάζουν, πρέπει να βρίσκονται υπό συνεχή επόπτευση προκειμένου να παραμείνουν αποτελεσματικοί. Αυτό θα πρέπει να διακριθεί ρητά από έναν "φιλελεύθερο απολυταρχικό νομικισμό" ή από μια "απλή συνταγματική αναθεώρηση". Ο βιομηχανικός καπιταλισμός καθοδηγείται από τον χρηματιστικό καπιταλισμό, τον οποίο με τη σειρά του υποστηρίζει. Το δικονομικό ταυτίζεται με το οικονομικό. Σε έναν ψηφιακό κόσμο το πιο κρίσιμο κομμάτι του κεφαλαίου δεν ρευστοποιείται ποτέ. Αυτό που έχουμε ανάγκη είναι μια κινητοποίηση του φαντασιακού μέσω της εκπαίδευσης, με σκοπό την καλλιέργεια της γνωσιοθεωρητικής μας αντίληψης, ώστε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και ορίζουμε την πάλη ως αντικείμενο γνώσης, νοούμενης ως συνυφασμένης με τη δράση. Ο Πουλαντζάς στο τελευταίο και σημαντικότερο βιβλίο του, το "Κράτος, εξουσία, σοσιαλισμός", έκανε έκκληση για νέους τρόπους κατανόησης του δημοκρατικού σοσιαλισμού, επισημαίνοντάς μας ότι «ούτε η έννοια της οικονομίας ούτε εκείνη του κράτους έχουν ή μπορούν να έχουν την ίδια έκταση, το ίδιο πεδίο ή ακόμα και την ίδια σημασία και κατεύθυνση στους διάφορους τρόπους παραγωγής [της αξίας]».