Ιστορικοκανονικά μελετήματα

Στον παρόντα τόμο, τον πρώτο της σειράς "Εκκλησία Δίκαιο και Ιστορία", αναδημοσιεύονται δεκαέξι μελέτες, ιστορικοκανονικού κυρίως περιεχομένου, αναφερόμενες στη Θεσσαλονίκη και γενικότερα στη Μακεδονία.
Στο περιεχόμενο των επτά πρώτων αναδημοσιευομένων μελετών εντοπίζονται και παρουσιάζονται εκκλησιαστικά ιστορικά γεγονότα και θεσμοί δικαίου που αναδεικνύουν τη συμβολή διαφόρων εκκλησιαστικών προσωπικοτήτων στη διαμόρφωση δικαιικών θεσμών, με την εκ μέρους τους συγγραφή νομοκανονικών κειμένων, που καθ' όλη τη μεταβυζαντινή περίοδο και την περίοδο της Οθωμανικής κυριαρχίας ρύθμιζαν τις σχέσεις των υποδούλων χριστιανών. Συναφώς αναδεικνύεται ο δικαιοδοτικός ρόλος της Εκκλησίας στον ευρύτερο Μακεδονικό χώρο, δεδομένου ότι η Εκκλησία από τον 11ο αιώνα και εξής, λόγω της κάθετης πτώσης της καλλιέργειας του δικαίου και των νομικών σπουδών, υποκαθιστά σταδιακά το ρόλο του κράτους στην απονομή δικαιοσύνης, είτε με τη συγγραφή νομοθετικών κειμένων, είτε με τη συμμετοχή των μελών της στα ανώτατα κρατικά δικαστήρια.
Ακολούθως, σε έξι μελέτες, παρουσιάζονται ειδικής φύσεως νομοκανονικά ζητήματα σχετιζόμενα με τα ρωσσικά κελλιά του Αγίου Όρους, τις μητροπόλεις των Νέων Χωρών καθώς και με το κανονικό, διοικητικό και ιδιοκτησιακό καθεστώς διαφόρων μετοχίων της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής των Βλατάδων στη Θεσσαλονίκη. Σε τρεις μελέτες παρουσιάζεται το καταγραφέν περιεχόμενο των καταλοίπων των μητροπολιτών Ηρακλείας Φιλαρέτου Βαφείδου, Διδυμοτείχου Κωνσταντίνου Βαφείδου και του Ειρηναίου Κασσανδρείας. Στην τελευταία, αγιολογικού περιεχομένου, μελέτη παρουσιάζονται οι τοπικές αγίες της Εδέσσης.

Περιεχόμενα:
Πρόλογος
Νομοκανονικές ενασχολήσεις στη Θεσσαλονίκη κατά τον 14ο αιώνα
Οι περί του δικαίου του ασύλου απόψεις του Νικολάου Καβάσιλα στο λόγο του "Αθηναίοις περί του εν αυτοίς ελέου βωμού"
Η απονομή δικαίου και οι πηγές του κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και μέχρι την εποχή του Ιωάννη Καποδίστρια
Τα διοριστήρια βεράτια των μητροπολιτών Θεσσαλονίκης Ιγνατίου (1696) και Γερασίμου (1788) και η σημασία τους για την άσκηση των κανονικών τους δικαιωμάτων
Πατριαρχικές αποφάσεις και νομοκανονικές διατάξεις περί του θεσμού της τριμοιρίας στη Μακεδονία και στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες επί Τουρκοκρατίας
Έξι αφορισμοί του επισκόπου Καμπανίας Θεόφιλου Παπαφίλη
Απόφαση της Επαρχιακής Μητροπολιτικής Συνόδου Θεσσαλονίκης, του έτους 1892, περί καταρτισμού νομίμου Μνηστείας
Η Αδελφότητα των Ρωσσικών Σκηνωμάτων (Κελλίων) του Αγίου Όρους και τα Τυπικά Διοικήσεώς της των Ετών 1896 και 1907
Η Συνέλευση της Ιεραρχίας των Νέων Χωρών (1917). Τα τεθέντα ζητήματα και οι προταθείσες λύσεις
Ιερά Βασιλική Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Βλατάδων
Ο Ναός του Αγίου Αθανάσιου ως Μετόχιον της Ιεράς Μονής Βλατάδων
Το μετόχιο του Αγίου Γεωργίου (Μπασίς) της Ιεράς Μονής Βλατάδων. Το ιδιοκτησιακό καθεστώς
Διαμάχες Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης και της Ιεράς Μονής Βλατάδων για τον Ιερό Ναό της Παναγίας της Λαοδηγήτριας επί Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης Γενναδίου (1912-1951)
Κατάλογος εκδεδομένων και ανεκδότων έργων των αδελφών Κωνσταντίνου και Φιλαρέτου Βαφείδου, μητροπολιτών του Οικουμενικού Πατριαρχείου, σωζόμενων εις το αρχείον της Ιεράς Μονής Βλατάδων
Εκ των καταλοίπων του Ειρηναίου Κασσανδρείας (1863-1945)
Μορφές αγίων γυναικών της Εδέσσης (Η αγία μεγαλομάρτυς Βάσσα και οι αγίες νεομάρτυρες Παρθένα και Χρυσή)