Το ψυχαναλυτικό κίνημα

Ο Gellner, φιλόσοφος και κοινωνικός ανθρωπολόγος, υπήρξε πολυγραφώτατος. Έγραψε για την ελευθερία, το έθνος, τον εθνικισμό, τη μουσουλμανική κοινωνία. Στο ανά χείρας βιβλίο καταπιάνεται με την Ψυχανάλυση, η οποία τον απασχόλησε επί σειρά ετών. Κατά τον Brunner είναι πολύ δύσκολο να βρει κανείς πιο σαφή και οξυδερκή συγγραφέα, ο οποίος να διαθέτει μοναδικό ύφος και το εξαιρετικό χάρισμα που τον καθιστά ικανό να αποφεύγει την πομπώδη φρασεολογία, να επικεντρώνεται ακριβώς στο θέμα και να παρουσιάζει την άποψή του, όσο περίπλοκη κι αν είναι, με σαφήνεια και πνευματώδες χιούμορ.
Σύμφωνα με τον συγγραφέα, σκοπός του βιβλίου είναι να προσφέρει μία εκτίμηση του πώς, μέσα σε χρονικό διάστημα μικρότερο του μισού αιώνα, αυτό το σύστημα ιδεών κατάφερε να κατακτήσει ένα τόσο μεγάλο κομμάτι του κόσμου, και σε τέτοιο βαθμό, ώστε να αποτελεί πλέον το κυρίαρχο ιδίωμα στη συζήτηση για την προσωπικότητα και τις ανθρώπινες σχέσεις. Ο Gellner συνδέει τις κεντρικές ιδέες και τις πρακτικές της ψυχανάλυσης με τις σημαντικώτερες, κοινωνικές και πνευματικές, αλλαγές της εποχής.
Θεωρεί την ψυχανάλυση ως μια κοσμική θρησκεία, ένα σύστημα πίστης, μια διάδοχη κατάσταση του ποιμενικού ρόλου που είχε η εκκλησία παλαιότερα, ικανή να εξασφαλίσει πληθώρα οπαδών και να προσφέρει ένα είδος κοσμικής λύτρωσης. Ανατρέχει στα σημαντικώτερα ρεύματα ιδεών της εποχής (Αναγέννηση, Διαφωτισμός, Μαρξισμός κ.ά.) συγκρίνοντάς τα με τον Φροϋδισμό. Χαρακτηριστικά αναφέρει: Ο Φροϋδισμός ήταν διαφορετικός. Από την πρώτη στιγμή, εμπεριείχε μια συγκεκριμένη τάση για πολιτικό εφησυχασμό. Η σωτηρία εναποτίθεται στην προσαρμογή, έναν όρο τον οποίον ουσιαστικά εισήγαγε στο ηθικό λεξιλόγιο του σύγχρονου ανθρώπου η ψυχολογία του βάθους. Υπαινικτικά ή απροκάλυπτα κήρυττε την αποδοχή του κοινωνικού συστήματος, κάτι το οποίο, τελικά, προκάλεσε κάποια αμηχανία κατά την περίοδο του Hitler (θα έπρεπε κι αυτό το καθεστώς να γίνει αποδεκτό από τον άνθρωπο που "τα είχε βρει με τον εαυτό του";).
Με το δηκτικό του ύφος και το φλεγματικό του χιούμορ διατυπώνει ρήσεις, όπως: Αν η ανάλυση ήταν αποτελεσματική, οι Γιαπωνέζοι θα την είχαν υιοθετήσει εδώ και πολύ καιρό, και θα είχαν πλημμυρίσει την παγκόσμια αγορά με φθηνότερους, πιο γρήγορους και πιο αποτελεσματικούς αναλυτές.
Κατά φαντασίαν είναι η θεραπεία και όχι η ασθένεια!