Η βεντάλια

Το 1745, μετά από παραγγελία του ηθοποιού Αντόνιο Σάκι, γράφει την κωμωδία "Ο Υπηρέτης δύο Αφεντάδων" που παίχτηκε με μεγάλη επιτυχία. Διακόπτει τη συνεργασία του με το θίασο του Ίμερ και συνεργάζεται από το 1748 με το θίασο του Μέντεμπακ. Στο τέλος του καρναβαλιού της ίδιας χρονιάς ανεβαίνει με μεγάλη επιτυχία "Το τίμιο κορίτσι", το πρώτο έργο του Γκολντόνι που είναι ολοκληρωτικά γραμμένο στη Βενετσιάνικη διάλεκτο: η γκολντονική "αναμόρφωση" του παλιού ιταλικού θεάτρου βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Ο Γκολντόνι κατακτά σιγά- σιγά τη θέση που του αξίζει στο βενετσιάνικο θέατρο. Όμως με τις πρώτες επιτυχίες αρχίζουν και οι πρώτες επιθέσεις στο συγγραφέα και στην "αναμόρφωση" που επιχειρεί. Οι αντίπαλοι του είναι οι θεατρικοί κύκλοι της πόλης που ενοχλούνται από την επιτυχία του νέου θιάσου καθώς και οι θορυβημένοι κλασικίζοντες λόγιοι που τον κατηγορούν γιατί δεν σέβεται τους αριστοτελικούς κανόνες των "τριών ενοτήτων". Όλοι αυτοί συσπειρώνονται γύρω από έναν ασήμαντο συγγραφέα τον Αβά Πιέτρο Κιάρι. Οι Βενετσιάνοι χωρίζονται σε "Γκολντονιστές" και "Κιαριστές" και η διαμάχη γίνεται δραματική στα χρόνια που ακολουθούν, εξαιτίας της ολοένα μεγαλύτερης επιτυχίας της γκολντονικής "αναμόρφωσης". Από το 1749 έως το 1751 γράφει μερικά από τα καλύτερά του έργα: "Η καλή σύζυγος", "Ο ιππότης και η κυρία", "Ο οικογενειάρχης", "Ο Βενετσιάνος δικηγόρος", "Η οικογένεια του παλαιοπώλη", "Η τυχερή κληρονόμος", "Το καφενείο", "Οι επιτήδειες γυναίκες", "Ο ψεύτης", "Η Παμέλα", "Ο χαρτοπαίχτης", "Ο αληθινός φίλος", "Η συνετή κυρία", "Η άστατη γυναίκα", "Οι φλυαρίες γυναικών". Η εξοντωτική αυτή περίοδος προκαλεί στο Γκολντόνι κρίσεις νευρασθένειας και επιδεινώνονται οι σχέσεις του με τον Μέντεμπακ, που αρνείται να ανταμείψει τον υπεράνθρωπο κόπο του συγγραφέα του και του απαγορεύει να εκδώσει τα έργα του. Επιπλέον έχει να αντιμετωπίσει την επαγγελματική και ερωτική αντιζηλία που ξεσπά ανάμεσα στην πρωταγωνί-στρια του θιάσου Τεοντόρα, γυναίκα του Μέντεμπακ και τη νέα σουμπρέτα Μαρλιάνι, γνωστή ως Λα Κοραλίνα. Την τελευταία περίοδο της συνεργασίας του με τον Μέντεμπακ, 1752-53, παίζονται ανάμεσα σ' άλλα τα έργα του: "Η ερωτευμένη υπηρέτρια", "Η υπάκουη κόρη" και η περίφημη "Λοκαντιέρα", από τους κορυφαίους σταθμούς στην εξέλιξη της γκολντονικής δραματουργίας. Στη "Λοκαντιέρα" πρωταγωνιστεί η Μαρλιάνι και θριαμβεύει, ενώ οι κρίσεις ζηλοτυπίας της Τεοντόρα Μέντεμπακ φτάνουν στο αποκορύφωμά τους.
Τον Οκτώβρη του 1753 εγκαινιάζει τη συνεργασία του με το Θέατρο Σαν Λούκα. Αναγκάζεται να στραφεί σε έργα θεαματικά, με εξωτικό χρώμα, που ήταν της μόδας εκείνη την εποχή, ολότελα ανάξια της ωριμότητας που με τόσο κόπο είχε κατακτήσει, μόνο και μόνο για την οικονομική επιτυχία του θεάτρου.