Πορνογραφία

Ο ήρωας της Πορνογραφίας, ο Φρέντερικ, είναι ένας Χριστόφορος Κολόμβος που ξεκινάει ν' ανακαλύψει άγνωστες ηπείρους. Τι ψάχνει; Αυτήν ακριβώς τη νέα ομορφιά, τη νέα ποίηση που κρύβεται ανάμεσα στον ώριμο άνθρωπο και στον νέο. Είναι ένας ποιητής με μια συνείδηση ανεπτυγμένη στα ακρότατα σημεία, τουλάχιστον έτσι θέλησα να είναι! Στις μέρες μας όμως είναι δύσκολο να σε καταλάβουν. Ορισμένοι κριτικοί είδαν στο πρόσωπο του Φρέντερικ ούτε λίγο ούτε πολύ έναν Σατανά, άλλοι πάλι, κυρίως Αγγλοσάξονες, αρκέστηκαν σ' έναν πιο ευτελή χαρακτηρισμό: τον είπαν ηδονοβλεψία. Ο δικός μου ο Φρέντερικ δεν είναι Σατανάς, ούτε ηδονοβλεψίας, μοιάζει πολύ περισσότερο μ' έναν σκηνοθέτη, ή μ' έναν χημικό, έτσι καθώς προσπαθεί να πετύχει, συνδυάζοντας μεταξύ τους ανθρώπους, ένα καινούργιο ποτό που αποτελείται από σαγήνες.

Κριτική

ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΡΓΕΝΤΙΝΙΚΗΣ
ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΤΟΥ ΑΧΑΛΙΝΩΤΟΥ
ΠΟΛΩΝΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΩΔΗ ΜΟΙΡΑ.
ΕΝΑ ΕΡΓΟ ΜΕ ΣΤΥΛΙΣΤΙΚΑ ΧΑΡΙΣΜΑΤΑ
ΚΑΙ ΧΛΕΥΑΣΤΙΚΑ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ. ΕΝΑΣ
ΑΚΟΜΗ ΥΜΝΟΣ ΣΤΗΝ ΑΝΩΡΙΜΟΤΗΤΑ,
ΜΙΑ ΑΚΟΜΗ ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟΥΣ
ΨΕΥΔΟΜΕΝΤΟΡΕΣ. Η «ΠΟΡΝΟΓΡΑΦΙΑ».
Τριάντα οκτώ χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Βίτολντ Γκομπρόβιτς εξακολουθεί να εκθειάζεται από τους λογοτέχνες- επίδοξους και δόκιμους- και να προκαλεί αμηχανία στο κοινό. Η αγάπη των ομότεχνων οφείλεται κατ΄ αρχάς στη ζωή που του έλαχε. Γεννήθηκε το 1904 στην Πολωνία και ανδρώθηκε στα πλαίσια της ξεπεσμένης ντόπιας αριστοκρατίας. Από το 1927 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1930 εργάστηκε απρόθυμα σε διοικητικά πόστα της πολωνικής δικαιοσύνης και παράλληλα ολοκλήρωσε τα τρία πρώτα έργα του Μνήμες από την εποχή της ανωριμότητας (1933), Υβόννη,πριγκίπισσα της Βουργουνδίας (1935), Φερντυτούρκε (1937)που με την έκδοσή τους προκάλεσαν υπόκωφη ταραχή στην εθνικιστική και επαρχιώτικη λογοτεχνική ζωή της χώρας του. Το κομβικό γεγονός για εκείνον προέκυψε όμως το 1939. Τον Αύγουστο εκείνης της χρονιάς ο Γκομπρόβιτς επιβιβάστηκε σε κρουαζιερόπλοιο με προορισμό το Μπουένος Άιρες και δέκα μέρες μετά την αποβίβασή του στην πρωτεύουσα της Αργεντινής ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος με τη ναζιστική εισβολή στην Πολωνία.

Ο αποκλεισμός

Όπως ο ίδιος περιγράφει με ευφάνταστη διαστρέβλωση στο μεταγενέστερο μυθιστόρημά του Υπερ-Ατλαντικός (1950), αποφάσισε αμέσως να μην επιστρέψει στην πατρίδα του και η επιλογή του αυτή παραλίγο να τον καταστρέψει. Για οκτώ χρόνια έγινε παράσιτο των μελών της εκεί πολωνικής παροικίας, εξασφάλιζε χρήματα και στέγη εκμεταλλευόμενος εύπορους συμπατριώτες του και Λατίνους ομοφυλόφιλους, σύχναζε σε κηδείες αγνώστων ώστε να τρέφεται λαθραία. Στη συνέχεια εργάστηκε με πενιχρό μισθό σε τράπεζα του Μπουένος Άιρες και ξανάρχισε να γράφει πεζά και θεατρικά έργα, τα οποία εκδίδονταν σε μικρό πολωνικό εκδοτικό οίκο στο Παρίσι. Ως εκ θαύματος όμως, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, οι γαλλικές μεταφράσεις των βιβλίων του τον έκαναν παγκοσμίως διάσημο και του επέτρεψαν να επιστρέψει στην Ευρώπη έπειτα από είκοσι τέσσερα ολόκληρα χρόνια αποκλεισμού.

Μιχάλης Μιχαηλίδης, Τα Νέα, 21/4/2007