Λογοτεχνία και εθνική ζωή

Η «Λογοτεχνία και Εθνική Ζωή» αποτελεί πλήρη μετάφραση του πρώτου μέρους του τόμου «Litteratura e Vita Nazionale» και είναι μέρος από το σύνολο των «Τετραδίων της Φυλακής».


Στην παρούσα έκδοση, όπως άλλωστε θα διαπιστώσει και ο ίδιος ο αναγνώστης, έχουν συγκεντρωθεί οι σημειώσεις του Γκράμσι οι σχετικές με τη μεθοδολογία κριτικής, ακόμα και πολεμικής, όσον αφορά τα λογοτεχνικά έργα. Ο θάνατος του μεγάλου Ιταλού στοχαστή το 1937 δεν του επέτρεψε και εδώ, όπως συνέβη και με άλλα κείμενα που είχε αρχίσει να επεξεργάζεται στη φυλακή, να μας δώσει ένα ολοκληρωμένο έργο. Έτσι οι σημειώσεις αυτές είναι στην πλειοψηφία τους νύξεις, εξαιρετικής όμως σημασίας και ενδιαφέροντος για περαιτέρω ανάλυση.

Και εδώ το ενδιαφέρον του Γκράμσι, είναι το ενδιαφέρον του κοινωνιολόγου που είναι «οργανωτής» της κουλτούρας, του στρατευμένου κριτικού και όχι εκείνο του θεωρητικού που ασχολείται γενικά με την αισθητική και την ιστορία της φιλολογίας. Δεν τείνει προς τη θεωρητικοποίηση, αλλά προς την δημιουργία μιας μεθοδολογίας, χρήσιμης για μια προβληματική γύρω από τον κοινωνικό ρόλο της λογοτεχνίας όπως και για την πολιτιστική πολιτική.

Το κεντρικό στοιχείο της σκέψης του είναι η σχέση που υπάρχει ή που πρέπει να δημιουργηθεί ανάμεσα στην οργάνωση της κουλτούρας και την κοινωνική ζωή, οι λειτουργίες, υποχρεώσεις και το κοινωνικο-πολιτιστικό «περιεχόμενο» της λογοτεχνίας, όπως επίσης και οι δυνατότητες επικοινωνίας και επιρροής που δημιουργούνται μέσω αυτής.