Σκηνές από τον ιδιωτικό και δημόσιο βίο των ζώων

[...] Υπήρξε ο σπουδαιότερος εκπρόσωπος του είδους του, μια αναμφισβήτητη αξία, που η επιρροή του είναι διάχυτη και παρούσα στον κόσμο της σύγχρονης σκιτσογραφίας, των κόμιξ και των κινούμενων σχεδίων μεγάλων δημιουργών. Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ, Οι μύθοι του Λαφονταίν, ο Ροβινσώνας Κρούσος, είναι μερικά από τα πιο γνωστά βιβλία που εικονογράφησε και τα οποία έθρεψαν γενιές και γενιές σε όλο τον κόσμο. [...]

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Τον καιρό που ο Γκρανβίλ ζωγράφιζε μινιατούρες, η κοινωνία του πνεύματος στο Παρίσι είχε κιόλας γίνει πολύ απαιτητική, αλλά και ευφάνταστη. Ηταν τα χρόνια που ο Μπαλζάκ κατέγραφε την άνοδο της γαλλικής αστικής τάξης και ο Ναπολέων θήρευε κροκόδειλους κατά την εκστρατεία του στην Αίγυπτο. Ο κόσμος διψούσε για εικονογραφημένες εκδόσεις, και τα σχέδια του Γκρανβίλ δεν ήταν καθόλου αθώα. Η πιο σκληρή σάτιρα των κυβερνώντων έβγαινε μέσα από τη χιουμοριστική εικονογραφία και την τεχνική ακρίβεια του μινιατουρίστα. Το σκίτσο, που θα έβρισκε πλατιά απήχηση στα κατοπινά κόμιξ και στα καρτούν του Ντίσνεϊ, ήταν από τότε αιχμηρό κεντρί για να γαργαλάει τη φαντασία. Ο Γκρανβίλ, με πλήθος γελοιογραφικές σειρές σε περιοδικά και με σχέδιά του σε πολυτελή συλλεκτικά άλμπουμ των διάσημων βιβλίων της εποχής του (Οι μύθοι του Λαφονταίν, Ο Ροβινσώνας Κρούσος και άλλα) ανάστησε τους αναγνώστες της γενιάς του και πολλούς ακόμη στο μέλλον. Αναγνωρίστηκε ως μεγαλοφυΐα, ενώ οι σουρεαλιστές είδαν στο πρόσωπό του τον πρόδρομό τους.

Ο Γκρανβίλ, του οποίου ο πραγματικό όνομα ήταν Ζαν-Ινιάς-Ισιντόρ Ζεράρ, στη σύντομη ζωή του (1803-1847) επινόησε έναν παράξενο και φανταστικό κόσμο που βασιζόταν σε μεταμορφώσεις ανθρώπων και πραγμάτων σε ζώα ή φυτά, κατά το παράδειγμα του Αισώπου. Το έργο που τον καθιέρωσε ήταν το 1829 μια σειρά λιθογραφιών με τίτλο Οι μεταμορφώσεις της ημέρας, όπου τα ζώα είχαν τη νοοτροπία και τη συμπεριφορά ανθρώπων (κάτι σαν ξεπεσμός για το είδος τους), ενώ το τελευταίο μεγάλο έργο του, που πρωτοεκδόθηκε σε εκατοντάδες τεύχη ανάμεσα στα έτη 1840 και 1842, είναι το Σκηνές από τον ιδιωτικό και δημόσιο βίο των ζώων, όπου συνεισέφεραν τις ιστορίες στα σχέδια του Γκρανβίλ οι μεγαλύτεροι συγγραφείς του καιρού του. Στόχος όλων ήταν να αποτελέσει εκείνο το βιβλίο «ένα διαχρονικό όχημα της μεγάλης του αξίας». Στη δική μας τώρα έκδοση δεν περιέχονται οι ιστορίες, αλλά σκέτος ο Γκρανβίλ. Η κάθε εικόνα, με έναν κοφτό υπομνηματισμό, είναι από μόνη της χίλιες λέξεις. Το τομίδιο είναι ένα κομψοτέχνημα, επάξιο του Γκρανβίλ και των οικογενειακών καταβολών του από το θέατρο και τις τέχνες.

Αξίζει να αναφέρουμε δυο λόγια για την άτυχη προσωπική ζωή του καλλιτέχνη, που περιλαμβάνουν στην εισαγωγή τους οι Δάφνη Ανδρέου και Στάθης Ανδρέου. Παντρεύτηκε μιαν εξαδέλφη του και έκανε τρία παιδιά μαζί της, που τα είδε όλα να πεθαίνουν πριν από αυτόν. Η γυναίκα του, αυταρχική και σκληρή, όρισε από το νεκροκρέβατο τη διάδοχό της, και εκείνος την υπάκουσε. Ο Γκρανβίλ έπασχε από μια σπάνια ασθένεια που του προκαλούσε κρίσεις παράνοιας. Οπως έγραψε ο ίδιος στον επιτάφιό του προτού πεθάνει: «Ενθάδε κείται ο Γκρανβίλ. / Αγαπούσε τα πάντα. / Εκανε τα πάντα να ζουν, να μιλούν, / και να περπατούν. / Δεν κατάφερε όμως να χαράξει/ έναν δρόμο για τον εαυτό του».



ΜΑΙΡΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ

ΤΟ ΒΗΜΑ , 13-04-2003