Η Κρήτη στην ύστερη μεσαιωνική εποχή

Η ύστερη μεσαιωνική εποχή (13ος-15ος αιώνας) συμπίπτει στην Κρήτη με τους πρώτους αιώνες της βενετικής κυριαρχίας. Η αρχιτεκτονική της εποχής αυτής είναι ελάχιστα γνωστή, καθώς λιγοστά είναι τα δείγματα που έχουν φτάσει ώς εμάς. Ένας μικρός μόνο αριθμός από τις εκκλησίες που έχτισαν οι Βενετοί στις μεγάλες πόλεις του νησιού έχει διασωθεί, ενώ από τη μεσαιωνική αστική αρχιτεκτονική δεν επέζησε τίποτε στις κρητικές πόλεις.


Αντίθετα, στην ύπαιθρο διατηρήθηκε μεγάλος αριθμός εκκλησιών της ίδιας εποχής. Κτίσματα ταπεινά, χωρίς υψηλές καλλιτεχνικές προθέσεις, έμειναν σχεδόν απαρατήρητα από την έρευνα. Λόγω του πλήθους τους και της διασποράς τους στο χώρο, όμως, φανερώνουν μια πρωτοφανή σε έκταση οικοδομική δραστηριότητα κι έναν ακμαίο πληθυσμό στην ύπαιθρο.


Τεκμηριώνουν επίσης την ανάπτυξη νεοφανών οικοδομικών τεχνικών. Η εξέταση της αρχιτεκτονικής των εκκλησιαστικών αυτών κτισμάτων δίνει την ευκαιρία στη συγγραφέα του ανά χείρας τόμου να εμβαθύνει στις επιπτώσεις που είχε η βενετική κυριαρχία στην παραγωγή του οικοδομικού έργου στη μεσαιωνική Κρήτη, να ανιχνεύσει μερικά από τα χαρακτηριστικά της χαμένης αστικής αρχιτεκτονικής του νησιού και να αναζητήσει τους δρόμους που ακολούθησαν ορισμένα γοτθικά μορφολογικά χαρακτηριστικά που ενσωματώθηκαν στο λεξιλόγιο των τοπικών οικοδομικών συνεργείων.


Επιπλέον με τη μελέτη των εκκλησιών της υπαίθρου φωτίζονται ποικίλες πλευρές της κοινωνικής ζωής του νησιού: μεταξύ άλλων, αναδεικνύονται ζητήματα σχετικά με τις θρησκευτικές αντιπαραθέσεις αλλά και με τις χρήσεις και τους εναλλασσόμενους συμβολισμούς που έπαιρναν τα εκκλησιαστικά οικοδομήματα, σε μιαν εποχή που η Κρήτη υπήρξε τόπος της άνισης συνάντησης δύο μεταβαλλόμενων κόσμων, της φθίνουσας βυζαντινής Ανατολής και της δυναμικά επεκτεινόμενης Δύσης.