0
Your Καλαθι
Ντίξι, το τραγούδι του νότου
Μυθιστόρημα
Περιγραφή
Ο αμερικάνικος Νότος... Στη Σαβάννα και το Τσάρλεστον τριαντάφυλλα ανθίζουν μες στα Χριστούγεννα...Κι όμως εκεί, τώρα πια, ο ήλιος δύει κατακόκκινος στα πεδία των μαχών ενώ τη νύχτα ξεσπούν τρομαχτικές καταιγίδες. Παρ’ όλη την ενοχή της και τον εμφύλιο πόλεμο που μαίνεται, η Ελίζαμπεθ είναι μια γυναίκα ανεξάρτητη, που προσμένει τον έρωτα όπως οι γυναίκες όλων των εποχών. Έχει χηρέψει δύο, ίσως και τρεις φορές, κι ωστόσο ονειρεύεται ακόμη την επιτυχία, την αρμονία αισθήσεων και συναισθημάτων. Στα μάτια των νεαρών, εκπροσωπεί την αιώνια γυναίκα. Γύρω της, ο πόλεμος γίνεται ολοένα και πιο ανελέητος.
ΚΡΙΤΙΚΗ
Το χρονικό ενός πολέμου δεν γράφεται μόνο στα πεδία των μαχών. Στα μετόπισθεν του αμερικανικού Νότου οι ρομαντικές φιγούρες των γυναικών με τις φραμπαλάδες και τα κρινολίνα βηματίζουν νωχελικά στους ανθισμένους κήπους σκαλίζοντας τις αναμνήσεις τους. Οι πολεμικές ιαχές και οι τυμπανοκρουσίες του πολέμου δεν φτάνουν στα αφτιά τους· ωστόσο η ατμόσφαιρα μυρίζει σίδερο και θειάφι, ενώ λίγο πιο πέρα τα πολεμικά παιχνίδια των παιδιών φαντάζουν σαν παρωδία θεατρική αναπαράσταση των πραγματικών συγκρούσεων. Το μητρικό ένστικτο γνωρίζει ότι μεγαλώνει αυριανούς πολεμιστές και η γυναικεία υπόσταση αναστενάζει καθώς θυμάται εποχές δεξιώσεων, περιπάτων με άμαξα και κρυφών ραντεβού· εμπειρίες πλέον μακρινές.
Η παραπάνω εικόνα συνοψίζει το νόημα του βιβλίου «Ντίξι, το τραγούδι του Νότου». Ο Ζυλιέν Γκριν στο τελευταίο μυθιστόρημά του αφηγείται την ιστορία του αμερικανικού εμφυλίου υπό μία διαφορετική οπτική γωνία. Πίσω από τον θλιβερό απολογισμό των εξακοσίων χιλιάδων νεκρών της τετραετίας 1861 - 1865 κρύβονται πορτρέτα γυναικών που, είτε με συναισθηματισμό είτε με εξυπνάδα, επιθυμούν να συνεχίσουν να αγωνίζονται διεκδικώντας τη θέση ερωμένης ή πολεμιστή. Αποφεύγοντας τους μελοδραματισμούς, ο πολυγραφότατος Γκριν σκιαγραφεί τη γυναικεία ευαισθησία με τρόπο έξοχο, γεγονός που αποδεικνύεται και από την αποδοχή του κοινού: το βιβλίο πούλησε στη Γαλλία πάνω από 30.000 αντίτυπα τη χρονιά που εκδόθηκε (1995) και η κριτική χειροκρότησε έναν συγγραφέα που, έχοντας υπερβεί τα ενενήντα, παραμένει παραγωγικός.
Γεννημένος το 1900 στο Παρίσι, ο Ζυλιέν Γκριν κατέχει εξέχουσα θέση στη λογοτεχνική σκηνή της Γαλλίας. Στο ενεργητικό του περιλαμβάνεται πλήθος μυθιστορήματα, νουβέλες, δοκίμια και η περίφημη αυτοβιογραφία του που υπό μορφή ημερολογίου καλύπτει πλέον τα τρία τέταρτα του αιώνα μας. Αναγνωρισμένος για το σύνολο του έργου του ο Γκριν συγκαταλέγεται από το 1970 ανάμεσα στα σαράντα μέλη των «Αθανάτων» της γαλλικής ακαδημίας.
«Ο έρωτας είναι ο κύριος χαρακτήρας, η κεντρική φιγούρα σε όλα τα βιβλία μου· όπως και στη ζωή άλλωστε» είχε δηλώσει ο συγγραφέας σε παλαιότερη συνέντευξή του στη γαλλική εφημερίδα «Le Figaro». Η Ελίζαμπεθ, η κεντρική ηρωίδα του μυθιστορήματος, υποφέρει από κατάθλιψη. Με λάβδανο και μοναχικές βόλτες προσπαθεί να ξεπεράσει τη θλίψη για τον πρόωρο χαμό του συζύγου της. Αυτό που θα την βοηθήσει είναι οι παροτρύνσεις και η προστασία των μεγαλύτερων σε ηλικία γυναικών. «Η ωραία Ελίζαμπεθ αργοσβήνει από ερωτική στέρηση. Ας ψάξουμε λίγο για χάρη της, χωρίς να αφήσουμε κανέναν να το καταλάβει. Οι χοροί έχουν σταματήσει πλέον ή μάλλον δεν άρχισαν ακόμη. Το μόνο που μας απομένει είναι οι φιλανθρωπικές συγκεντρώσεις. Ο στρατός όμως θέλει όλους τους άνδρες δικούς του» σχολιάζει η ουαλή γκουβερνάντα της, μις Λιούελιν, στη συνομήλική της κυρία Χάρισον Εντουαρντς και συμπληρώνει: «Τι καλά που κάναμε, εσείς και εγώ, που εκμεταλλευόμαστε κάθε ευκαιρία, όποτε οι περιστάσεις μας το επέτρεπαν!».
Η αινιγματική φιγούρα της γκουβερνάντας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς αφήνεται να εννοηθεί ότι αυτή κινεί τα νήματα της σύνεσης εξετάζοντας τα πιθανά ερωτικά ταιριάσματα της νεαρής χήρας με πιο ψυχρό μάτι. «Δε γεννήθηκα τυχαία στη γη της Ουαλίας. Στην πατρίδα μας οι μάγισσες βρίσκουν πάντοτε κάτι να ασχοληθούν» λέει σε κάποιο σημείο του βιβλίου. Με την προστατευομένη της φαίνεται να τη συνδέουν σχέσεις αγάπης - μίσους, γεγονός που την κάνει να φαντάζει σαν τη φωνή που εναλλάσσει τη συνείδηση με τη συνενοχή. Αυτή είναι που ουσιαστικά την ωθεί να πετάξει τα ηθικά παραπετάσματα και τις κοινωνικές συμβάσεις και να αναζητήσει τον σαρκικό έρωτα στην αγκαλιά ενός απλού στρατιώτη.
Η σκιαγράφηση των χαρακτήρων πολλές φορές συνδέεται με την καταγωγή τους: η ωραία Ελίζαμπεθ δηλώνει περήφανη που είναι Αγγλίδα, γιατί αυτό σημαίνει «γυναίκα από σίδερο»· ο βρετανός πρεσβευτής αναγνωρίζει κοινή καταγωγή στον εκπρόσωπο των Νοτίων που μεταφέρει την είδηση της ήττας τους διότι διατηρεί το θριαμβευτικό ύφος του ακόμη και όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με μια αποτυχία· σε κάποιο άλλο σημείο του βιβλίου ο Γκριν γράφει: «Μπορεί να είμαστε Αγγλοι, είμαστε όμως και ανυπόμονοι».
Γιατί όμως ένας Γάλλος αποφασίζει να ζωντανέψει τον αμερικανικό Νότο βάζοντας ως κεντρική ηρωίδα μια Αγγλίδα; Η απάντηση στο ερώτημα ανιχνεύεται στο οικογενειακό του παρελθόν. Οι γονείς του ήταν Αμερικανοί αγγλικής καταγωγής. «Οι Γάλλοι ηττήθηκαν από τους Γερμανούς το 1870. Θα καταλάβουν τι σημαίνει να είσαι Νότιος» επιχειρηματολόγησε η μητέρα του και το ζεύγος Γκριν εγκαταστάθηκε στη Γαλλία με τα ήδη επτά παιδιά τους περί τα τέλη του προηγούμενου αιώνα. Στο σπίτι της οικογένειας Γκριν η αμερικανική παράδοση διατηρείτο ζωντανή καθώς μιλούσαν μεταξύ τους στα αγγλικά και οι θρύλοι του Νότου είχαν τη θέση νανουρίσματος. Η φοίτησή του σε γαλλικό δημόσιο σχολείο τον έφερε σε επαφή με την κουλτούρα της γενέτειράς του και κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου πολέμησε στο πλευρό της Γαλλίας.
Η πρώτη επίσκεψή του στις ΗΠΑ έγινε όταν σε ηλικία είκοσι ετών έγινε δεκτός στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια. Εκεί έγραψε και το πρώτο του πεζογράφημα, με τίτλο «Ο μαθητευόμενος ψυχίατρος» (The apprentice psychiatrist). Περί τα τέλη του 1922 επέστρεψε στη Γαλλία, όπου άρχισε να δημοσιεύει τα έργα του στα γαλλικά. Με την κατάληψη της Γαλλίας από τους Γερμανούς το 1940 ο Γκριν διέφυγε στις ΗΠΑ, όπου αναθέρμανε τις πανεπιστημιακές του δραστηριότητες και άρχισε να ξαναγράφει στα αγγλικά. Το 1947 επέστρεψε στο Παρίσι όπου και εγκαταστάθηκε οριστικά.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
ΤΟ ΒΗΜΑ, 03-05-1998
ΚΡΙΤΙΚΗ
Το χρονικό ενός πολέμου δεν γράφεται μόνο στα πεδία των μαχών. Στα μετόπισθεν του αμερικανικού Νότου οι ρομαντικές φιγούρες των γυναικών με τις φραμπαλάδες και τα κρινολίνα βηματίζουν νωχελικά στους ανθισμένους κήπους σκαλίζοντας τις αναμνήσεις τους. Οι πολεμικές ιαχές και οι τυμπανοκρουσίες του πολέμου δεν φτάνουν στα αφτιά τους· ωστόσο η ατμόσφαιρα μυρίζει σίδερο και θειάφι, ενώ λίγο πιο πέρα τα πολεμικά παιχνίδια των παιδιών φαντάζουν σαν παρωδία θεατρική αναπαράσταση των πραγματικών συγκρούσεων. Το μητρικό ένστικτο γνωρίζει ότι μεγαλώνει αυριανούς πολεμιστές και η γυναικεία υπόσταση αναστενάζει καθώς θυμάται εποχές δεξιώσεων, περιπάτων με άμαξα και κρυφών ραντεβού· εμπειρίες πλέον μακρινές.
Η παραπάνω εικόνα συνοψίζει το νόημα του βιβλίου «Ντίξι, το τραγούδι του Νότου». Ο Ζυλιέν Γκριν στο τελευταίο μυθιστόρημά του αφηγείται την ιστορία του αμερικανικού εμφυλίου υπό μία διαφορετική οπτική γωνία. Πίσω από τον θλιβερό απολογισμό των εξακοσίων χιλιάδων νεκρών της τετραετίας 1861 - 1865 κρύβονται πορτρέτα γυναικών που, είτε με συναισθηματισμό είτε με εξυπνάδα, επιθυμούν να συνεχίσουν να αγωνίζονται διεκδικώντας τη θέση ερωμένης ή πολεμιστή. Αποφεύγοντας τους μελοδραματισμούς, ο πολυγραφότατος Γκριν σκιαγραφεί τη γυναικεία ευαισθησία με τρόπο έξοχο, γεγονός που αποδεικνύεται και από την αποδοχή του κοινού: το βιβλίο πούλησε στη Γαλλία πάνω από 30.000 αντίτυπα τη χρονιά που εκδόθηκε (1995) και η κριτική χειροκρότησε έναν συγγραφέα που, έχοντας υπερβεί τα ενενήντα, παραμένει παραγωγικός.
Γεννημένος το 1900 στο Παρίσι, ο Ζυλιέν Γκριν κατέχει εξέχουσα θέση στη λογοτεχνική σκηνή της Γαλλίας. Στο ενεργητικό του περιλαμβάνεται πλήθος μυθιστορήματα, νουβέλες, δοκίμια και η περίφημη αυτοβιογραφία του που υπό μορφή ημερολογίου καλύπτει πλέον τα τρία τέταρτα του αιώνα μας. Αναγνωρισμένος για το σύνολο του έργου του ο Γκριν συγκαταλέγεται από το 1970 ανάμεσα στα σαράντα μέλη των «Αθανάτων» της γαλλικής ακαδημίας.
«Ο έρωτας είναι ο κύριος χαρακτήρας, η κεντρική φιγούρα σε όλα τα βιβλία μου· όπως και στη ζωή άλλωστε» είχε δηλώσει ο συγγραφέας σε παλαιότερη συνέντευξή του στη γαλλική εφημερίδα «Le Figaro». Η Ελίζαμπεθ, η κεντρική ηρωίδα του μυθιστορήματος, υποφέρει από κατάθλιψη. Με λάβδανο και μοναχικές βόλτες προσπαθεί να ξεπεράσει τη θλίψη για τον πρόωρο χαμό του συζύγου της. Αυτό που θα την βοηθήσει είναι οι παροτρύνσεις και η προστασία των μεγαλύτερων σε ηλικία γυναικών. «Η ωραία Ελίζαμπεθ αργοσβήνει από ερωτική στέρηση. Ας ψάξουμε λίγο για χάρη της, χωρίς να αφήσουμε κανέναν να το καταλάβει. Οι χοροί έχουν σταματήσει πλέον ή μάλλον δεν άρχισαν ακόμη. Το μόνο που μας απομένει είναι οι φιλανθρωπικές συγκεντρώσεις. Ο στρατός όμως θέλει όλους τους άνδρες δικούς του» σχολιάζει η ουαλή γκουβερνάντα της, μις Λιούελιν, στη συνομήλική της κυρία Χάρισον Εντουαρντς και συμπληρώνει: «Τι καλά που κάναμε, εσείς και εγώ, που εκμεταλλευόμαστε κάθε ευκαιρία, όποτε οι περιστάσεις μας το επέτρεπαν!».
Η αινιγματική φιγούρα της γκουβερνάντας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς αφήνεται να εννοηθεί ότι αυτή κινεί τα νήματα της σύνεσης εξετάζοντας τα πιθανά ερωτικά ταιριάσματα της νεαρής χήρας με πιο ψυχρό μάτι. «Δε γεννήθηκα τυχαία στη γη της Ουαλίας. Στην πατρίδα μας οι μάγισσες βρίσκουν πάντοτε κάτι να ασχοληθούν» λέει σε κάποιο σημείο του βιβλίου. Με την προστατευομένη της φαίνεται να τη συνδέουν σχέσεις αγάπης - μίσους, γεγονός που την κάνει να φαντάζει σαν τη φωνή που εναλλάσσει τη συνείδηση με τη συνενοχή. Αυτή είναι που ουσιαστικά την ωθεί να πετάξει τα ηθικά παραπετάσματα και τις κοινωνικές συμβάσεις και να αναζητήσει τον σαρκικό έρωτα στην αγκαλιά ενός απλού στρατιώτη.
Η σκιαγράφηση των χαρακτήρων πολλές φορές συνδέεται με την καταγωγή τους: η ωραία Ελίζαμπεθ δηλώνει περήφανη που είναι Αγγλίδα, γιατί αυτό σημαίνει «γυναίκα από σίδερο»· ο βρετανός πρεσβευτής αναγνωρίζει κοινή καταγωγή στον εκπρόσωπο των Νοτίων που μεταφέρει την είδηση της ήττας τους διότι διατηρεί το θριαμβευτικό ύφος του ακόμη και όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με μια αποτυχία· σε κάποιο άλλο σημείο του βιβλίου ο Γκριν γράφει: «Μπορεί να είμαστε Αγγλοι, είμαστε όμως και ανυπόμονοι».
Γιατί όμως ένας Γάλλος αποφασίζει να ζωντανέψει τον αμερικανικό Νότο βάζοντας ως κεντρική ηρωίδα μια Αγγλίδα; Η απάντηση στο ερώτημα ανιχνεύεται στο οικογενειακό του παρελθόν. Οι γονείς του ήταν Αμερικανοί αγγλικής καταγωγής. «Οι Γάλλοι ηττήθηκαν από τους Γερμανούς το 1870. Θα καταλάβουν τι σημαίνει να είσαι Νότιος» επιχειρηματολόγησε η μητέρα του και το ζεύγος Γκριν εγκαταστάθηκε στη Γαλλία με τα ήδη επτά παιδιά τους περί τα τέλη του προηγούμενου αιώνα. Στο σπίτι της οικογένειας Γκριν η αμερικανική παράδοση διατηρείτο ζωντανή καθώς μιλούσαν μεταξύ τους στα αγγλικά και οι θρύλοι του Νότου είχαν τη θέση νανουρίσματος. Η φοίτησή του σε γαλλικό δημόσιο σχολείο τον έφερε σε επαφή με την κουλτούρα της γενέτειράς του και κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου πολέμησε στο πλευρό της Γαλλίας.
Η πρώτη επίσκεψή του στις ΗΠΑ έγινε όταν σε ηλικία είκοσι ετών έγινε δεκτός στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια. Εκεί έγραψε και το πρώτο του πεζογράφημα, με τίτλο «Ο μαθητευόμενος ψυχίατρος» (The apprentice psychiatrist). Περί τα τέλη του 1922 επέστρεψε στη Γαλλία, όπου άρχισε να δημοσιεύει τα έργα του στα γαλλικά. Με την κατάληψη της Γαλλίας από τους Γερμανούς το 1940 ο Γκριν διέφυγε στις ΗΠΑ, όπου αναθέρμανε τις πανεπιστημιακές του δραστηριότητες και άρχισε να ξαναγράφει στα αγγλικά. Το 1947 επέστρεψε στο Παρίσι όπου και εγκαταστάθηκε οριστικά.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
ΤΟ ΒΗΜΑ, 03-05-1998
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
