Κερκίδες

Οι παλαίμαχοι μιας γυμνασιακής ομάδας του αμερικάνικου φούτμπολ επιστρέφουν στην πόλη και ξανασμίγουν. Με αλλεπάλληλα φλασμπακ ζουν και πάλι την ένταση του αγώνα, το μόχθο των προπονήσεων, το θαυμασμό των κατοίκων, τη λατρεία των τσιρλίντερς. Ο Τζον Γκρίσαμ εγκαταλείπει για λίγο τις δικαστικές αίθουσες και τις δικανικές διαμάχες, χάρη στις οποίες θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς μπεστ σέλερ της εποχής μας. Διεισδύει στα αποδυτήρια της ομάδας και μας μυεί στα μυστικά ενός καθαρά αμερικάνικου αθλήματος, όπου η ωμή βία συνυπάρχει με εκλεπτυσμένες στρατηγικές για την κατάκτηση θέσεων -και τελικά της νίκης.[...]

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Στις «Κερκίδες» μάς ανεβάζει τώρα ο Τζον Γκρίσαμ, όχι του Μουντιάλ (καμία σχέση), αλλά ενός άλλου σπορ πλανήτη, εκεί όπου εκκολάπτεται το αμέρικαν φούτμπολ. Μας ταξιδεύει στη φανταστική κοινότητα της Μεσίνα, μικρής πόλης στο Μισισιπή, κατά τη διάρκεια τεσσάρων ημερών, όσο η πόλη μέσα σε καθολικό πένθος ετοιμάζεται να κηδέψει τον Εντι Ρέικ, τον θρυλικό της κόουτς που έπλασε τους Μεσίνα Σπάρτανς σε απίστευτη δυναστεία του γυμνασιακού φούτμπολ, με 13 τίτλους.


Ο Νίλι Κρίνσο, ο χαρισματικός κουόρτερμπακ των Σπάρτανς (κάτι σαν το 10 το καλό του οικείου μας ποδοσφαίρου), που έπαιξε κάποτε στους θρυλικούς Σπάρτανς, έχει τώρα επιστρέψει, δεκαπέντε χρόνια μετά, για την κηδεία του κόουτς κι ενώ τον κυνηγάει το 15χρονο μίσος του γι' αυτόν τον άνθρωπο. Τις τέσσερις αυτές ημέρες τις βλέπουμε με τα μάτια του Κρίνσο. Ατυχώς, οι πικρές αναμνήσεις και εμπειρίες του (τα όνειρά του να γίνει επαγγελματίας είχαν διακοπεί από ένα αντιαθλητικό χτύπημα), διαφέρουν από τις υπερήφανες μνήμες που διατηρούν οι κάτοικοι της πόλης για την ομάδα και τον ίδιον τον Κρίνσο. Για πρώτη φορά λοιπόν από τότε επιστρέφει στη Μεσίνα την ημέρα που περίμεναν τον Ρέικ, τον άνθρωπο για τον οποίο είχε ουσιαστικά αποφασίσει να μην ξαναγυρίσει. Κι ενώ βρίσκεται στην πόλη συναντώντας τους παλιούς του συμπαίκτες (οι παλιοί παίκτες του Ρέικ περνούν τη νύχτα της αγρύπνιας στις κερκίδες του γηπέδου των Σπάρτανς), προσπαθεί, μάταια, να τα ξαναβρεί με την παλιά του αγάπη, την οποία είχε «πουλήσει» για μια ανόητη τσιρλίντερ.


Κι ενώ ουδέποτε συναντάμε στη δράση του βιβλίου τον Εντι Ρέικ, ο θρυλικός κόουτς του οποίου ο θάνατος φέρνει πίσω στη Μεσίνα πρόσωπα και μνήμες, κατάδικους και σερίφηδες, κατεργαραίους και ευυπόληππους, ακριβώς ο Ρέικ είναι η κόλλα που δένει συνεκτικά το στόρι. Οι παίκτες θυμούνται και τις δύο πλευρές του, το βάναυσο, αυταρχικό, πατερναλιστικό προπονητή, που οι απάνθρωπες προπονητικές του μέθοδοι έστειλαν έναν έφηβο αθλητή του στο θάνατο, αλλά και τον μέντορα που τους έφτιαξε καλύτερους ανθρώπους. Οσο μεσολαβεί από την τελευταία ανάσα ώς την πάνδημη κηδεία, οι παίκτες και η πόλη πρέπει να αποφασίσουν τελεσίδικα αν αγαπούν ή μισούν τον Ρέικ. Και καθώς με το θάνατο οι φουτμπόλερ συνάπτουν ειρήνη με τον κόουτς, ο τελευταίος θα τους αιφνιδιάσει από τον τάφο, ζητώντας συγγνώμη στη μνημόσυνη τελετή μέσω μιας επιστολής που είχε εγχειρίσει πριν πεθάνει στην κόρη του...


Οι χαρακτήρες του Γκρίσαμ είναι οι τυπικοί αμερικανικοί που θα αναγνωρίσουν οι παλιοί μαθητές, πρώην αθλητές ή φαν του αμέρικαν φούτμπολ, του μπέιζμπολ, του μπάσκετ. Είναι βασικά ο ίδιος ο Γκρίσαμ στα μαθητικά του χρόνια. Ανάμεσά τους, τα ταλέντα που όλοι στις προβολές τους στο μέλλον πρόβλεπαν λεωφόρους δόξας, αλλά αυτές έκλεισαν πριν τις διανύσουν και δεν δικαίωσαν τις προσδοκίες. Μικρές τραγωδίες, καριέρες και ζωές που καταστρέφονται, είτε λόγω τραυματισμού είτε λόγω ναρκωτικών, είτε κάποιας κουταμάρας ή και αδικίας.


Οι «Κερκίδες» είναι ένας παιάνας για το σχολικό αμερικανικό φούτμπολ. Ομως αυτή η σύντομη νουβέλα είναι κάτι πολύ περισσότερο από ύμνος στο φούτμπολ. Πηγαίνοντας στη μικρή πόλη του Νότου, ο μετρ του δικαστικού θρίλερ ιχνηλατεί τα χαμένα όνειρα που τόσο μοιάζουν με τα δικά του. Ονειρευόταν να γίνει αναγνωρίσιμος σε όλη την Αμερική. Κι έγινε. Περισσότερο απ' ό,τι περίμενε. Οχι όμως σ' αυτό που περίμενε. Τότε παραμυθιαζόταν ένα μέλλον ειδώλου του μπέιζμπολ, όταν καθισμένος στη βεράντα άκουγε τις αναμεταδόσεις των ματς των αγαπημένων του Σεντ Λούις Κάρτιναλς. Επαιξε όντως μπέιζμπολ. Αλλά έμεινε στο γυμνασιακό. Δοκίμασε στο κολεγιακό, κι έσπασε τα μούτρα του. Κάποτε αποδέχτηκε τη μοίρα του ότι δεν είχε ταλέντο. Κι αφού μεσολάβησε μια επιτυχημένη καριέρα στη δικηγορία, στράφηκε στο πραγματικό του ταλέντο, μεράκι που μόνο στη σύζυγο του είχε νωρίτερα εμπιστευτεί. Αυτό του συγγραφέα.


Η βουτιά του στις «Κερκίδες» δεν είναι μόνο μία από τις πιο φορτισμένες συναισθηματικά ιστορίες που έχει αφηγηθεί, αλλά και μία δραστική απόδραση από την πολυπαιγμένη νικητήρια φόρμουλα του δικαστικού θρίλερ, η οποία έφερε τα βιβλία του διαδοχικά και σταθερά στη λίστα των μπεστ σέλερ εδώ και αρκετά χρόνια. Είναι μια ενδιαφέρουσα παρέκκλιση από το νορμάλ μυθιστόρημα που θα περίμενε κανείς από τον Γκρίσαμ. Δημοσιογράφος που δηλώνει φανατικός αναγνώστης το λέει ακριβώς: Οτι δηλαδή οι «Κερκίδες» είναι μία αυτόνομη και αξιόλογη προσθήκη στη βιβλιοθήκη του Γκρίσαμ, χωρίς την πονηριά του Νότιου δικηγόρου.


Είναι μια αθλητική ιστορία, η οποία όμως διαβάζεται όχι μόνον από τον πορωμένο οπαδό του φούτμπολ, αλλά και από έναν άσχετο, ακόμη και εν μέσω Μουντιάλ. Ετσι, οι λογικές επιφυλάξεις σε σχέση με το δυσνόητο σε μας αμερικανικό φούτμπολ κάμπτονται γρήγορα, μπροστά στη δύναμη του βιβλίου. Γι' αυτό και, όπως αποκαλύπτει, με χιούμορ στο επίμετρο, ο επιμελητής της σειράς «Σπορ-Κουλτούρα», ενέταξε το βιβλίο στη σειρά και κίνησε γη και ουρανό για να εξασφαλίσει τα δικαιώματα. Αλίμονο όμως: το πρόβλημα με τις «Κερκίδες» δεν ήταν τελικά η αθλητική ιδιομορφία του. Ηταν άλλο. Οι ατζέντηδες του Γκρίσαμ δήλωσαν ότι τα δικαιώματα του βιβλίου δεν ήταν ελεύθερα. Ρώτησε λοιπόν αν θα είχε λογική να αποδεσμεύσουν τον τίτλο για να μη στερήσουν τη σειρά από έναν σημαντικό της κρίκο. Και τότε, «σε μια επίδειξη fair play, ανταποκρίθηκαν. Αυτό θα πει σπορ κουλτούρα...», θα καταλήξει ο επιμελητής.




ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΟΠΟΥΛΟΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 09/06/2006