Οι Έλληνες ναυτεργάτες στην πολιτική προσφυγιά

Για τη ζωή και τις περιπέτειες των ναυτεργατών, που μετά τον τερματισμό του εμφύλιου πολέμου, τον Αύγουστο του 1949, βρέθηκαν κι αυτοί, μαζί με όλους τους μαχητές του ΔΣΕ, στην πολιτική προσφυγιά, ελάχιστα είναι γνωστά κι αυτά σε πολύ λίγους ανθρώπους.
Οι Έλληνες στο σύνολό τους δε γνωρίζουν τίποτα απ' την πολύ ενδιαφέρουσα, περιπετειώδη και θλιβερή ιστορία τους.
Μου συνέβη να ζήσω και να παρακολουθήσω από κοντά, από υπεύθυνη κομματική θέση, τις δραματικές αγωνίες τους, στα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς μας στην Τασκένδη, όπου κυρίως διαδραματίστηκαν τα γεγονότα που περιγράφω [...].
Η νηφαλιότητα που αποκτάει ο άνθρωπος όταν βρίσκεται σε μιαν απόσταση 30-35 χρόνων απ' τα γεγονότα που ερευνά και κρίνει, η σίγουρη και μεστωμένη κρίση της ώριμης ηλικίας, οι πολυποίκιλες εμπειρίες από την πενηντάχρονη συμμετοχή στο ελληνικό αριστερό κίνημα, η ειλικρινής πρόθεση να γράψω μόνο την αλήθεια και, τέλος, η αποδέσμευσή μου από εκείνες τις κομματικές και πολιτικές σκοπιμότητες, που αιχμαλωτίζουν και φυλακίζουν την ελεύθερη γνώμη μας και την αμερόληπτη κρίση, αποτελούν τις προϋποθέσεις που διαθέτω και που είναι απαραίτητες για μιαν αντικειμενική θεώρηση και εξιστόρηση των περασμένων συμβάντων.
Από πολλά χρόνια πριν, κατέληξα σε μια διαφορετική εκτίμηση για την τακτική που ακολούθησε η ηγεσία του ΚΚΕ απέναντι στους ναυτεργάτες (όπως και σε πολλά άλλα ζητήματα των πολιτικών προσφύγων), από εκείνη που είχαμε διαμορφώσει ως κομματικά στελέχη που είμασταν την περίοδο 1950-55, στη διάρκεια της οποίας πολλοί απ' αυτούς τους αγωνιστές χαρακτηρίστηκαν "εχθροί" του ΚΚΕ, "υπονομευτές" του επαναστατικού κινήματος, "πράκτορες" του ταξικού εχθρού και "αντισοβιετικοί" και ως "τέτοιοι" αντιμετωπίστηκαν με τον πιο ταπεινωτικό, εξευτελιστικό και απάνθρωπο τρόπο από το "κόμμα".
Στην προσπάθειά μου για την αποκατάσταση της αλήθειας στην υπόθεση των ναυτεργατών, οδηγήθηκα, εκτός από την αντικειμενική ανάγκη να γίνει ευρύτερα γνωστή η δραματική αυτή ιστορία, και από μια εσωτερική μου παρόρμηση, που έχει την πηγή της σ' ένα αίσθημα ενοχής και κάποιας έστω έμμεσης ευθύνης, για την τυφλή, ανεξέλεγκτη πειθάρχηση και ενεργητική συμμετοχή σε κείνη την κοντόφθαλμη, μονοκόμματη, άκαμπτη και βάρβαρη τακτική της καθοδήγησης του ΚΚΕ (Ζαχαριάδη-Κολιγιάννη), που καμιά απολύτως σχέση δεν είχε με τα κομμουνιστικά, ανθρωπιστικά ιδεώδη, για τα οποία οι Έλληνες κομμουνιστές έδωσαν αναρίθμητες θυσίες και τα οποία οι εκάστοτε ηγεσίες του ΚΚΕ, μ' ελαφρή τη συνείδησή τους, ποδοπατούν και πετούν στο καλάθι των αχρήστων της επαναστατικής μας ιστορίας.
Η επανεκτίμηση της θέσης του ΚΚΕ απέναντι στους ναυτεργάτες -όπως και για πολλές άλλες πλευρές της ζωής των πολιτικών προσφύγων- και η επανόρθωση ενός ακόμα σοβαρού λάθους του, είναι αναμφίβολα επιτακτική υποχρέωση των καθοδηγήσεων των δυο ΚΚΕ, πολλά στελέχη των οποίων ευθύνονται για τα τραγικά εκείνα λάθη της περιόδου που εξιστορούμε. Όμως αυτές επίμονα κωφεύουν σ' αυτή την ιστορική επιταγή.
Έτσι αυτό που δεν θέλουν να κάνουν οι ηγεσίες αυτών των κομμάτων που ένοχα σιωπούν, ενώ χωρίς ντροπή και με περίσσιο πείσμα διεκδικούν, η καθεμιά για τον εαυτό της, την κληρονομιά της καλής μόνο ιστορίας του ΚΚΕ, έχουμε υποχρέωση να το πράξουμε -και για λογαριασμό άλλων- όσοι, σε κάποιους κοντινούς ή μακρινότερους καιρούς, συμμετείχαμε, από κάποια υπεύθυνη κομματική θέση, σε ορισμένες δραστηριότητές του, που αποδείχτηκαν εσφαλμένες και επιζήμιες για το ίδιο το ΚΚΕ και ταυτόχρονα πολύ οδυνηρές για πολλούς επώνυμους αγωνιστές.
Πιστεύω ότι με [...] τη θαρραλέα αναγνώριση των λαθών της κομματικής ηγεσίας και την αποκατάσταση και δικαίωση των αδικημένων και ταλαιπωρημένων συναγωνιστών μας, θα συντελέσουμε, σε κάποιο βαθμό, στην πραγματοποίηση της κάθαρσης του αριστερού κινήματος απ' τις αμαρτίες του, που έχουν καταχωρηθεί σαν μελανές σελίδες στο μεγάλο βιβλίο της ηρωικής ιστορίας του.
Η κάθαρση αυτή είναι όρος απαραίτητος, ώστε το ταλαιπωρημένο ελληνικό αριστερό κίνημα να προχωρήσει καθαρό, δυνατό, ανανεωμένο [...]



ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ


Μια άγνωστη ιστορία
Σχόλιο για ένα βιβλίο
Απ' τη θάλασσα στο βουνό
Εθελοντές στο ΔΣΕ
Η στρατολογία ανώφελη
Κι άλλοι προς το βουνό
Αυτοί που θυσιάστηκαν για τα ιδανικά τους
Στην Πολωνία
Ο Ζαχαριάδης ανησυχεί...
Ναυτεργάτες στην Πολωνία
Στην Τασκένδη
Άδικη άρνηση σε δίκαια αιτήματα
Η "ανταρσία"
Απόπειρα φυγής
Σε απομόνωση...
Οι πρώτες συλλήψεις και καταδίκες
Η αμνηστία του Μαλένκωφ
Ναυτεργάτες στην Τασκένδη
Φυλακισμένοι και εξόριστοι ναυτεργάτες
Συνέχεια εκτοπίσεων
Αψυχολόγητη απάντηση
Αμπαντιέλος
Ο μπαρμπα-Νικόλας
Στη Ρουμανία
Στην Ουγγαρία
Νίκος Καραγιάννης
Αλληλογραφία εξόριστων
Αφηγήσεις φυλακισμένων και εξορίστων
Αυτοκριτική και για λογαριασμό άλλων...
ΕΠΙΛΟΓΟΣ