Ο Άγιος Νεόφυτος ο Έγκλειστος και η τυπική διαθήκη του

Η Τυπική Διαθήκη του Νεοφύτου του Εγκλείστου δεν είναι απλώς ένα εκ των πολλών μεσοβυζαντινών μοναστηριακών τυπικών. Είναι αυτοβιογραφία, ασκητικό εγχειρίδιο, αγιολογική πηγή, ψυχωφελές ανάγνωσμα, μνημείο σπάνιας ιστορικοφιλολογικής και θεολογικής αξίας. Η μοναδικότητά του οφείλεται κυρίως στην ανεπανάληπτη προσωπικότητα του συντάκτη της. Οι βαθύτερες ποιμαντικές του προθέσεις, η όψιμη και αμιγώς εκκλησιαστική του μόρφωση, ο συνδυασμός της βιοτικής απλότητας με την αγιοπνευματική αφθονία της αγάπης και της πλήρους αφοσιώσεως στον Θεό μας προσφέρουν ένα μοναδικό στολίδι στον διάκοσμο της ορθόδοξης αγιοπατερικής γραμματείας. Λόγω της πολυεδρικής σκοποθεσίας του συγγραφέως, η παρούσα μελέτη απαρτίζεται από δύο μέρη. Το πρώτο αφορά τον βίο και την εγκλειστική πολιτεία του Νεοφύτου, όπως εκδιπλώνεται στο κείμενο της Τυπικής Διαθήκης, σε συνδυασμό με όλα τα αυτοβιογραφικά χωρία του έργου του, τη γραπτή και προφορική παράδοση της Κύπρου, τα πορίσματα των αρχαιολογικών ερευνών και των σχετικών ιστορικοφιλολογικών μελετών. Το δεύτερο μέρος περιέχει κριτικό υπόμνημα με όλες τις αναγνώσεις των προηγηθεισών έντυπων εκδόσεων. Πέρα από την ιστορικοφιλολογικού ενδιαφέροντος εισαγωγή, με συγκριτικές παρατηρήσεις επί των προγενεστέρων εκδόσεων, η παρούσα ενδιαφέρεται και για το βαθύτερο θεολογικό νόημα του κειμένου. Κατά τον φιλολογικό καταρτισμό του αυθεντικού κειμένου και κατά την απόδοσή του στη νεοελληνική, προτάσσεται ως θεμελιώδες κριτήριο η διατήρηση του αρώματος της ορθόδοξης πνευματικότητας.