McMafia. Έγκλημα χωρίς σύνορα

Ο διακεκριμένος δημοσιογράφος και ιστορικός Μίσα Γκλένι προσφέρει με την έρευνά του το κλειδί για να κατανοήσουμε το πολυδιάστατο ζήτημα του υπερεθνικού εγκλήματος, το οποίο σφραγίζει τον μετανεωτερικό κόσμο. Ύστερα από τρία χρόνια πρωτογενούς έρευνας, συνθέτει ένα συναρπαστικό αφήγημα και συναρμόζει τις ψηφίδες ενός περίπλοκου μωσαϊκού που σοκάρει με την ωμότητά του. Ένας φόνος σε μια μάλλον άσημη κωμόπολη της νότιας Αγγλίας δίνει την αφορμή στο συγγραφέα να εισαγάγει τον αναγνώστη στον "γενναίο νέο κόσμο" που διαμόρφωσε η ανατροπή των κομμουνιστικών καθεστώτων στα Βαλκάνια, την Ανατολική Ευρώπη και την ίδια την πρώην Σοβιετική Ένωση, καθώς και η επιτάχυνση της παγκοσμιοποίησης. Στη Βουλγαρία, μέλη της νέας καπιταλιστικής τάξης εκμεταλλεύονται τις διεφθαρμένες δομές του παλαιού καθεστώτος για να χτίσουν ένα βασίλειο της παραοικονομίας που συμπλέκεται άρρηκτα με την επίσημη πολιτική τάξη. Ο πόλεμος στην πρώην Γιουγκοσλαβία και το διεθνές εμπάργκο ανοίγει πεδίον δόξης λαμπρό για τους λαθρέμπορους: στο Μαυροβούνιο, ο Τζουγκάνοβιτς με την ανοχή της αμερικανικής κυβέρνησης προετοιμάζει την ανεξαρτησία της χώρας του με το χρήμα που αποφέρει το λαθρεμπόριο τσιγάρων, το λαθραίο πετρέλαιο ρέει στην αποκλεισμένη Σερβία, όπου η πολιτική τάξη συντηρείται από το μαύρο χρήμα, το λαθρεμπόριο όπλων τροφοδοτεί τους αντιμαχόμενους στη Βοσνία και στο Κόσοβο, και μετά το τέλος των πολέμων, η πορνεία αποφέρει τεράστια έσοδα με βασικούς πελάτες τις ειρηνευτικές δυνάμεις του ΟΗΕ. Επόμενος σταθμός, Ρωσία και πρώην Σοβιετική Ένωση. Η διάλυση της ΕΣΣΔ αποτελεί κατά τον Μίσα Γκλένι τη σημαντικότερη αιτία της εκθετικής ανάπτυξης του οργανωμένου εγκλήματος σε όλο τον κόσμο τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Το λαθρεμπόριο του χαβιαριού της Κασπίας αποφέρει τεράστια κέρδη· οι γκάνγκστερ στη Μόσχα συγκροτούν συμμορίες που λειτουργούν ως ιδιωτικά γραφεία επιβολής του νόμου· οι ολιγάρχες απομυζούν τον φυσικό πλούτο, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, δημιουργώντας σε μια νύχτα αμύθητες περιουσίες· στην Ουκρανία, το οργανωμένο έγκλημα αποκτά σχεδόν θεσμικό χαρακτήρα, ενώ στην περιοχή της υπερδνειστερίας στα σύνορα της Ουκρανίας με τη Μολδαβία δημιουργείται μια Mafialand που στηρίζεται στο λαθρεμπόριο όπλων και την πορνεία. Ο Γκλένι τονίζει ότι η ανάγκη των Ρώσων μαφιόζων και ολιγαρχών να διασφαλίσουν τα ασύλληπτα κέρδη τους τούς ώθησε να μεταφέρουν το μεγαλύτερο μέρος τους στο εξωτερικό, εξέλιξη στην οποία στηρίχθηκε η ανάπτυξη της διεθνούς βιομηχανίας ξεπλύματος του μαύρου χρήματος. Από τους βασικούς προορισμούς τη δεκαετία του 1990 υπήρξε το Ισραήλ, σε συνάρτηση με τη ροή χιλιάδων Ρωσοεβραίων μεταναστών στη χώρα. Και νοτιότερα, το Ντουμπάι, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, υπήρξε το μεγαλύτερο διεθνές πλυντήριο μαύρου χρήματος τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αλλά και φιλόξενο καταφύγιο των αρχιμαφιόζων του Μουμπάι, της πρώην Βομβάης, που στήριξαν την εγκληματική τους δράση στο λαθρεμπόριο διαμαντιών. Το ταξίδι συνεχίζεται στην αφρικανική ήπειρο. Στη Νιγηρία, όπου το πετρέλαιο του Δέλτα του Νίγηρα χρηματοδοτεί διεφθαρμένα στρατιωτικά καθεστώτα και εξυφαίνονται ορισμένες από τις μεγαλύτερες χρηματοπιστωτικές απάτες στην ιστορία. Στη Νότια Αφρική, όπου η κληρονομιά του άπαρτχαϊντ άνοιξε το δρόμο για δύο κυρίως τύπους εγκληματικής δραστηριότητας: το λαθρεμπόριο ναρκωτικών και την εμπορία όπλων με αντάλλαγμα τα πολύτιμα ορυκτά της υποσαχάριας Αφρικής -τα "ματωμένα" διαμάντια, το χαλκό, τον ψευδάργυρο και τον λιγότερο γνωστό κολουμβίτη. Το λαθρεμπόριο ναρκωτικών παραμένει βέβαια ένας από τους βασικούς τομείς δράσης του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος. Ακόμη και σε μια χώρα-πρότυπο του αναπτυγμένου κόσμου, στον Καναδά, στην πολιτεία της Βρετανικής Κολομβίας η παραγωγή και εμπορία κάνναβης αγγίζει το 5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Η καναδική παραγωγή διοχετεύεται κυρίως στις ΗΠΑ, όπου η κατασταλτική απέναντι στα ναρκωτικά και η συχνά ρατσιστική στάση των υπηρεσιών επιβολής του νόμου εκθρέφουν ουσιαστικά το έγκλημα. Και βέβαια ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών όπως τον εμπνεύστηκαν οι αμερικανικές κυβερνήσεις και όπως εφαρμόστηκε σε περιπτώσεις χωρών όπως η Κολομβία, η χώρα των βαρόνων της κοκαΐνης και των καρτέλ, είχε μάλλον καταστροφικές επιπτώσεις. Παραμένοντας στην περιοχή της Λατινικής Αμερικής, επόμενος σταθμός είναι η Βραζιλία, όπου η ευρεία διάδοση της χρήσης του Διαδικτύου συνοδεύτηκε και από την έξαρση του ηλεκτρονικού εγκλήματος. Στην ίδια χώρα, οι παραγκουπόλεις και οι ασφυκτικά γεμάτες φυλακές λειτουργούν ως φυτώρια ορισμένων από τις σκληρότερες εγκληματικές συμμορίες στον κόσμο.
Κατόπιν ο Γκλένι αναλύει έξοχα το ιστορικό της ανάπτυξης της γιακούζα στην Ιαπωνία, όπου η οργάνωση αυτή απέκτησε ουσιαστικά θεσμικό ρόλο υποκαθιστώντας τα κενά του συστήματος απονομής δικαιοσύνης. Και το ταξίδι ολοκληρώνεται στην Κίνα, τη Μέκκα των πλαστών και λαθραίων προϊόντων που κατακλύζουν τις παγκόσμιες αγορές, αλλά και αφετηρία δράσης των λεγόμενων "φιδοκέφαλων", των διακινητών φτηνών εργατικών χεριών και στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.

Ο Μίσα Γκλένι ολοκληρώνει την έρευνά του εστιάζοντας στην ευθύνη του ίδιου του αναπτυγμένου κόσμου για την ανάπτυξη του υπερεθνικού εγκλήματος, στη ζήτηση για προϊόντα εγκλήματος, αλλά και ειδικότερα στην ευθύνη των πολιτικών ιθυνόντων "που τους λείπει είτε το όραμα είτε το ενδιαφέρον να αντιμετωπίσουν τις τεράστιες διαρθρωτικές ανισότητες της παγκόσμιας οικονομίας πάνω στις οποίες ευδοκιμεί το έγκλημα και η αστάθεια".