Τα πολλά πρόσωπα της Αντζέλικα

"Τα πολλά πρόσωπα της Αντζέλικα" ελίσσεται με ιλιγγιώδη ευκολία ανάμεσα στις συγκρουόμενες πτυχές μιας γυναίκας που η προσωπικότητά της, ενός επικείμενου διαζυγίου, βομβαρδίζεται από ένα πλήθος εσωτερικών φωνών, όπου η καθεμιά έχει τη δική της γεύση. Από έφηβη ποπ σταρ στον ατυχή τίτλο της συζύγου, η Αντζέλικα ταξιδεύει στο Λονδίνο και τα περίχωρα του υπό πλήρη αποχαλίνωση, συνοδευόμενη από τον γοητευτικό Ραμ - που κατάφερε να πλαγιάσει με όλους τους εαυτούς της, ενίοτε και ταυτόχρονα. Ένα έξυπνο και αστείο πορτραίτο διαζυγίου, το μυθιστόρημα της Φ. Γουέλντον συλλαμβάνει έξοχα τους χαοτικούς ρυθμούς μιας γυναίκας σε κρίση. Πρόκειται για το χρονικό της αποσύνθεσης της Αντζέλικα σε ένα σωρό από "διάτρυτες" προσωπικότητες. Κανένας συγγραφέας δε γράφει με περισσότερη οξυδέρκεια και διαπεραστικότητα για τη φύση των γυναικών, αλλά και γι αυτή τη διφορούμενη και κυρίαρχη παρουσία των ανδρών στη ζωή τους. Ένα ταξίδι με όχημα το πνεύμα, τη σοφία και τη μοναδική αφηγηματική ικανότητα της Φαίη Γουέλντον.



Η Φαίη Γουέλντον, γνωστή στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, ιδιαίτερα το γυναικείο (τα βιβλία της κυκλοφορούν από τη Νεφέλη, την Ωκεανίδα και τα Νέα Σύνορα), υπήρξε στέλεχος διαφημιστικής εταιρείας, σεναριογράφος και παρουσιάστρια εκπομπών στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση, ενώ, σύμφωνα με την ίδια, τη δεκαετία του '50 εργάστηκε στη μυστική υπηρεσία ΜΙ6 της Βρετανίας. Γεννημένη στην Αγγλία το 1931 ή το 1933 (σύμφωνα με το Internet), μεγαλωμένη στη Νέα Ζηλανδία, με σπουδές οικονομικών και ψυχολογίας, γνωρίζει άριστα την ψυχοσύνθεση των Αγγλοσαξόνων, τους οποίους επιχειρεί να αναλύσει στα βιβλία της. Αυτό που κυρίως την ενδιαφέρει είναι η διαπάλη ανάμεσα στα δύο φύλα, πιο συγκεκριμένα οι οικογενειακές σχέσεις, οι γάμοι, τα διαζύγια και ό,τι αυτά συνεπάγονται. Χωρισμένη η ίδια με «ιδιαίτερα τραυματικό τρόπο», μητέρα τεσσάρων παιδιών, «συναισθηματικά ισορροπημένη», προσπαθεί μέσω της γραφής να παρουσιάσει τα καθημερινά προβλήματα των ανθρώπων με ένα προσωπικό ύφος, δηλαδή με χιούμορ, ειρωνεία και ανάλαφρη διάθεση.


Στο μυθιστόρημα "Τα πολλά πρόσωπα της Αντζέλικα" η Γουέλντον, παντρεμένη δύο φορές, αφηγείται την ιστορία μιας δυναμικής γυναίκας που ύστερα από την αγωγή διαζυγίου την οποία έχει υποβάλει ο άντρας της βλέπει τον κόσμο της να καταρρέει. Ο αναγνώστης παρακολουθεί την πορεία της ηρωίδας λαίδης Αντζέλικα Ράις και τον αγώνα που δίνει κατά του σερ Έντγουιν Ράις, ο οποίος την κατηγορεί ως μοιχό, ενώ στο υποβληθέν από τον δικηγόρο του έγγραφο κατορθώνει να συμπεριλάβει τις κακοήθειες διαφόρων αναξιόπιστων μαρτύρων ­ υπερβολικές σεξουαλικές απαιτήσεις, βρώμικες συνήθειες (κτηνοβασία, λεσβιασμό), εθισμό σε ναρκωτικές ουσίες. Έμπλεα οργής η Αντζέλικα προσλαμβάνεται ως γραμματέας του ανωτέρω έγγαμου δικηγόρου, με το όνομα Τζέλυ Γουάιτ, και μάλιστα γίνεται ερωμένη του. Ύστερα από αυτό η πορεία της γυναίκας με τα πολλά πρόσωπα προς την αυτογνωσία είναι εύκολη.


Από την αρχή ο αναγνώστης έχει στη διάθεσή του όλα τα στοιχεία του δράματος που τελικά δεν είναι παρά μια κωμωδία ή, καλύτερα, μια φάρσα. Διότι η Αντζέλικα ακούγοντας τις εσωτερικές φωνές που παλεύουν μέσα της παίρνει διάφορα ονόματα, ώστε να μπορεί να ικανοποιήσει τις ερωτικές της ανάγκες. Έτσι, εκτός από Τζέλυ, γίνεται Έϊντζελ, διχάζεται, γίνεται πολλά κομμάτια και συνουσιάζεται με ευκαιριακούς ή μόνιμους εραστές.


Είναι γοητευτικό το πώς η συγγραφέας κατορθώνει να αναμείξει τα πολυποίκιλα στοιχεία της ηρωίδας της και να δημιουργήσει ένα αλλόκοτο θηλυκό πλάσμα, το οποίο συνδιαλέγεται με τα πολλά alter ego του, διαφωνεί με αυτά, συγκρούεται συχνότατα, αλλά κατορθώνει πάντα να συμφιλιώνεται μαζί τους. Το τέλος είναι αισιόδοξο: η Αντζέλικα διαλέγει έναν άντρα και ετοιμάζεται να αρχίσει μια καινούργια ζωή.


Η σχεδόν σουρεαλιστική ιστορία που έπλασε το γόνιμο μυαλό της Γουέλντον τής δίνει τη δυνατότητα να μιλήσει για πράγματα που γνωρίζει καλά: τον έρωτα, την απιστία, την απογοήτευση, την εκδίκηση, τη μωρία των ανθρώπων. Με εύστοχες παρατηρήσεις σαρκάζει, διακωμωδεί, περίπου γελοιοποιεί τις ανθρώπινες σχέσεις οι οποίες διέπονται από υποκρισία, καθωσπρεπισμό αλλά και μίσος. Μερικές σκέψεις της είναι εντυπωσιακές και επιγραμματικές. Π.χ., διαβάζουμε (σελ. 92): «Θα μπορούσε κανείς να πιστέψει ότι σε περιόδους ειρηνικές, χωρίς πολέμους, σεισμούς, λιμούς και καταποντισμούς, οι άνθρωποι δεν μπορούν ν' αντισταθούν στον πειρασμό να καταστρέψουν τα ίδια τους τα σπιτικά, τις ίδιες τους τις οικογένειες, τις ίδιες τους τις κοινότητες. Λες και χτίζουμε μόνο για να γκρεμίσουμε, λες και η ανθρώπινη φυλή δεν μπορεί να ανεχθεί τη βαρεμάρα της ευτυχίας».


Οι αναγνώστες που έχουν δει στον κινηματογράφο ή στην τηλεόραση την αντίστοιχης θεματικής αμερικανική ταινία «Ο πόλεμος των Ρόουζ» θα βρουν στα «Πολλά πρόσωπα της Αντζέλικα» αρκετά κοινά στοιχεία και την ίδια ανθρωποφάγα διάθεση των πρωταγωνιστών.

Φίλιππος Φιλίππου, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 11-03-2001