Μπέλφαστ blues

Το Μπέλφαστ blues είναι μια ιστορία του Μπέλφαστ. Πρωταγωνιστούν ο καθολικός Τζέικ, που αναζητά τον έρωτα, ο προτεστάντης Τσάκι, που κυνηγάει το χρήμα, και η ίδια η πόλη, που ψάχνει απελπισμένα την ησυχία της. Παράλληλα εκτυλίσσονται και οι ιστορίες άλλων ανθρώπων, που προσπαθούν να επιβιώσουν και να ευτυχίσουν σ' αυτή τη δύσκολη, διαβόητη πόλη, που ο συγγραφέας λατρεύει και μισεί. Το νέο μυθιστόρημα του Ρ.Μ.Λ. Γουίλσον, που γυρίστηκε σειρά απο το BBC, αποτελεί ένα συνδυασμό τρυφερότητας, βίας, και, κυρίως, καταιγιστικής, ξεκαρδιστικής σάτιρας της πολιτικής κατάστασης στη Βόρεια Ιρλανδία, και γενικότερα της ανθρώπινης κατάστασης.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Πολύ προτού γίνει περιλάλητο ροκ τραγούδι και ακόμη περισσότερο τίτλος της γνωστής βραβευμένης ταινίας, η έκφραση «ματωμένη Κυριακή» χρησιμοποιήθηκε για να στιγματίσει ένα ιστορικό γεγονός εντελώς άσχετο με την Ιρλανδία: τη σφαγή από τον τσαρικό στρατό, μια Κυριακή του 1905, δεκάδων ειρηνικών διαδηλωτών στην Αγία Πετρούπολη, ένα περιστατικό που σημάδεψε την αρχή της βίαιης φάσης της πρώτης Ρωσικής Επανάστασης. Αλλά και στην Ιρλανδία, πολύ πριν από το αιματοκύλισμα των διαδηλωτών το 1972 στο Λόντοντερι (13 νεκροί και άλλοι τόσοι τραυματίες από σφαίρες βρετανών στρατιωτών), ο λαός είχε δανειστεί την εν λόγω έκφραση για να καταγγείλει μια άλλη αιματοβαμμένη Κυριακή. Ήταν το 1920, όταν 12 παίκτες και θεατές ενός ποδοσφαιρικού αγώνα στο Δουβλίνο δολοφονήθηκαν σε αντίποινα για την προηγηθείσα εκτέλεση 14 αντρών των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών από ιρλανδούς εθελοντές. Έκτοτε πολλές ματωμένες ημέρες είδαν το φως στη Βόρεια Ιρλανδία -και αντιστοίχως, μέσω της γενικευμένης τρομοκρατίας, στη Μεγάλη Βρετανία- εξαιτίας της πολύχρονης πολιτικοθρησκευτικής διαμάχης. Ωστόσο οι περισσότερες και οι σκληρότερες ξημέρωσαν πάνω από το πολύπαθο Μπέλφαστ.

Το Μπέλφαστ έχει μια στατιστική πρωτοτυπία: είναι ίσως η μόνη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα που είδε τον πληθυσμό της να μειώνεται κατά 11% από το 1981 ως σήμερα. Και μολονότι η μεγάλη ανεργία (25% περίπου) έχει σίγουρα παίξει τον ρόλο της, κύρια αιτία είναι προφανώς η πολιτική κατάσταση, κάτι που καθρεφτίζεται και σε μερικά απλά νούμερα: 3.000 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί, ενώ τουλάχιστον 36.000 έχουν τραυματιστεί από βομβιστικές ή άλλες βίαιες ενέργειες τα τελευταία 25 χρόνια στο Μπέλφαστ - μια πόλη ο πληθυσμός της οποίας δεν ξεπερνά τις 300.000 ψυχές. Π.χ., μονάχα μία ημέρα τον Ιούλιο του 1974 είκοσι πανίσχυρες βόμβες πυροδοτήθηκαν διαδοχικά σε κάποιο σημείο της πόλης. Στο Δυτικό Μπέλφαστ, όπου διαμένει η πλειονότητα των καθολικών, τα νούμερα θα είναι πιθανότατα ακόμη χειρότερα, αλλά και έτσι το ποσοστό των κατοίκων που έχουν, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, πληγεί από τα πάσης φύσεως τρομοκρατικά χτυπήματα παραμένει εξωφρενικό.

Πάνω σε αυτή τη φρίκη των αριθμών -απλώς η καθημερινότητα για τους ήρωές του- χτίζει ο 38χρονος Μακ Λίαμ Γουίλσον την ιστορία του, στο κέντρο της οποίας δεσπόζει η άνευ όρων αγάπη του για την πόλη. Το Μπέλφαστ είναι ο πραγματικός και ο πιο γοητευτικός ήρωας αυτού του συγκινητικού, αν και ελαφρώς χαλαρού στη δομή μυθιστορήματος, μια πόλη που προσπαθεί να ξεφύγει από τη φρίκη της βίας και της τρέλας, που παλεύει να βρει ξανά τον χαμένο κοσμοπολιτισμό της, αλλά και ταυτόχρονα μια πόλη σφόδρα αισθησιακή - απεγνωσμένα ερωτική.

Ο Τζέικ, κεντρικός ήρωας του βιβλίου, είναι καθολικός, κάτι που δεν τον εμποδίζει να συναναστρέφεται, σχεδόν αποκλειστικά, προτεστάντες. Είναι ένας εύστροφος, γοητευτικός νεαρός, πάνω στον οποίο μοιάζει να έχει χαραχθεί ολόκληρη η πρόσφατη ιστορία της πόλης. Ορφανός, βίαιος, αλλά και απρόσμενα τρυφερός, προσπαθεί να ξεπεράσει μια μεγάλη ερωτική απογοήτευση τριγυρνώντας στους δρόμους και στα μπαράκια της πόλης, όπου οι ίδιες συζητήσεις ανακυκλώνονται χρόνια τώρα. Παράλληλα με αυτόν κινείται μια ομάδα φίλων, από τους οποίους ξεχωρίζει ο ευτραφής Τσάκι. Ο Τσάκι άλλωστε είναι ο μόνος που καταφέρνει ακόμη να ονειρεύεται αλλά και ο μόνος που δεν έχει αφήσει ποτέ του το Μπέλφαστ. Όταν όμως ο έρωτας του χτυπάει την πόρτα, ο Τσάκι δεν θα διστάσει να βρεθεί ακόμη και στην Αμερική. Όνειρό του άλλωστε είναι ο εύκολος και γρήγορος πλουτισμός, κάτι που, παρά τις ανορθόδοξες μεθόδους του, τελικά πετυχαίνει. Στο τέλος και οι δύο φίλοι κατακτούν μια μορφή ευτυχίας, ενώ ακόμη και το ταραχώδες Μπέλφαστ μοιάζει να έχει μπει σε μια καινούργια, περισσότερο γαλήνια φάση.

Μυθιστόρημα χαρακτήρων με ελαφρώς άναρχη πλοκή, ενός όγκου δυσανάλογου προς τη δραματουργική οικονομία του, το Μπέλφαστ Μπλουζ σε κερδίζει τελικά με τη ζωντάνια του και με τον αφτιασίδωτο ερωτισμό του. Μέγιστη αρετή: η εξαιρετικά παραστατική αποτύπωση του γενικευμένου αλαλούμ που έχουν δημιουργήσει στην πόλη οι δεκάδες θρησκευτικές και παραστρατιωτικές οργανώσεις, η δράση των οποίων έχει προ πολλού διαρρήξει τους δεσμούς της με κάθε είδους πολιτική λογική - κάτι που σίγουρα βοήθησε ώστε το συγκεκριμένο βιβλίο να επιλεγεί για ταινία από το BBC. Η απόδοση στα ελληνικά, αν και με ορισμένα γλωσσικά ατοπήματα (π.χ., σύγχυση στη χρήση των επιρρημάτων απλά και απλώς), είναι ρέουσα και δεν θα προβληματίσει τον αναγνώστη.

Κώστας Κατσουλάρης (συγγραφέας), ΤΟ ΒΗΜΑ , 13-10-2002