Ο καθηγητής και ο τρελός

Μια ιστορία φόνου και παραφροσύνης, που παρακολουθεί τη δημιουργία του Αγγλικού Λεξικού της Οξφόρδης
91989
Συγγραφέας: Γουίντσεστερ, Σιμόν
Σελίδες:329
Μεταφραστής:ΜΟΝΙΚΑ ΣΙΛΙΑ
Ημερομηνία Έκδοσης:01/03/2000
ISBN:9789601401997


Εξαντλημένο από τον Εκδοτικό Οίκο

Περιγραφή

Ο δόκτορας Τζέιμς Μάρεϊ έχει επιφορτιστεί με την ευθύνη της επιμέλειας του Αγγλικού Λεξικού της Οξφόρδης, ενός μνημειώδους έργου, που τελικά χρειάστηκαν εβδομήντα χρόνια για να ολοκληρωθεί.
Χιλιάδες εθελοντές στέλνουν στην έδρα σύνταξης του λεξικού ερμηνευτικά παραθέματα λέξεων για να συμβάλουν στο έργο. Ο Γ.Τ. Μάινορ, ένας από τους πιο παραγωγικούς και πολύτιμους εθελοντές, στέλνει για δύο δεκαετίες αμέτρητους και ιδιαίτερα ακριβείς ορισμούς. Γιατί όμως στις επανειλημμένες κρούσεις του Τζέιμς Μάρεϊ για προσωπική συνάντηση η απάντηση του μυστηριώδους αυτού λογίου είναι πάντα αρνητική;
Το χρονικό της ιστορίας των λέξεων και της λογοτεχνίας αλλά και η συναρπαστική ματιά στην πορεία της τρέλας και της ιδιοφυΐας καθηλώνουν τον αναγνώστη. 'Ενα μυθιστόρημα ύμνος στον άνθρωπο και τα επιτεύγματά του.

Ο άνθρωπος που κρύβεται πίσω από τη σύνταξη του μνημειώδους Αγγλικού Λεξικού της Οξφόρδης υπήρξε μια μορφή στα όρια της ιδιοφυΐας και της τρέλας. 'Εστελνε για δύο δεκαετίες αμέτρητους και ιδιαίτερα ακριβείς ορισμούς στην έδρα σύνταξης του λεξικού αλλά κανένας δεν μπορούσε να τον εντοπίσει. 'Οταν τελικά ο δόκτωρ Τζέιμς Μάρεϊ ανακάλυψε τα ίχνη του, τον βρήκε στο 'Ασυλο Φρενοβλαβών Εγκληματιών. Η βιογραφία αυτού του ανθρώπου, του δόκτορος Γ.Τ. Μάινορ, παρακολουθεί τη διαπλοκή των λέξεων, της λογοτεχνίας και του ανθρώπινου νου.

ΚΡΙΤΙΚΗ

Ηταν ένα ομιχλώδες πρωινό του 1896, όταν ο δόκτωρ Τζέιμς Μιούρεϊ αφίχθη στο μικρό χωριό του Κρόουθορν της περιοχής του Μπέρκσαϊρ. Επιμελητής και εμψυχωτής του περίφημου Oxford English Dictionary, ο δόκτωρ Μιούρεϊ είχε καλύψει μια διαδρομή 50 μιλίων με το τρένο, ανυπόμονος να συναντήσει την αινιγματική φιγούρα του δόκτορος Μάινορ, η εθελοντική συνεισφορά του οποίου είχε προσφέρει στο λεξικό πλήθος επεξηγήσεων γύρω από τις πλέον λεπτές και σπάνιες έννοιες.
Παρά την εικοσαετή αλληλογραφία τους οι δύο άνδρες δεν είχαν ποτέ συναντηθεί: το δαιδαλώδες εγχείρημα της δημιουργίας του λεξικού δεν άφηνε στον επιμελητή του παρά ελάχιστο χρόνο, ενώ λόγω συγκεκριμένων πρακτικών δυσχερειών ο εθελοντής συνεργάτης ηρνείτο να εγκαταλείψει την κατοικία του. Εκείνο το φθινόπωρο του 1896 όμως, με το λεξικό να έχει πλέον μπει στην τελική ευθεία ολοκλήρωσης, ο δόκτωρ Μιούρεϊ πήρε την απόφαση να κάνει αυτός το πρώτο βήμα και να επισκεφθεί τον μυστηριώδη επιστολογράφο. Η διεύθυνση αποστολέα ήταν σαφής: Ασυλο Φρενοβλαβών Εγκληματιών του Μπρόντμουρ (Broadmoor Criminal Lunatic Asylum).
Οταν έφτασε εκεί, ο λεξικογράφος έσκυψε με εκτίμηση στο γεμάτο βιβλία γραφείο του διευθυντή και ο ακόλουθος διάλογος πραγματοποιήθηκε με όλους τους κανόνες βρετανικής ευγένειας του προηγούμενου αιώνα:
«Πολύ καλό σας απόγευμα, κύριε. Είμαι ο δόκτωρ Τζέιμς Μιούρεϊ της Φιλολογικής Κοινότητας του Λονδίνου και επιμελητής του Oxford English Dictionary. Θεωρώ πράγματι τιμή και απόλαυση να σας γνωρίζω επιτέλους, διότι εσείς πρέπει να είστε, ευγενικέ μου κύριε, ο πλέον επιμελής συνεργάτης μου, δόκτωρ Γ. Τ. Μάινορ».
Ακολούθησαν μερικά δευτερόλεπτα σιωπής. Στη συνέχεια ο άνθρωπος πίσω από το γραφείο έβηξε σε μια προσπάθεια να βελτιώσει την άρθρωσή του και απάντησε:
«Λυπούμαι, ευγενικέ μου κύριε, που δεν είμαι. Τα πράγματα δεν είναι καθόλου όπως τα φαντάζεστε. Είμαι ο διευθυντής του Ασυλο Φρενοβλαβών Εγκληματιών του Μπρόντμουρ. Και βεβαίως ο δόκτωρ Μάινορ βρίσκεται εδώ. Αλλά είναι τρόφιμος. Είναι ασθενής μας για περισσότερα από είκοσι χρόνια. Είναι ο τρόφιμος με τη μεγαλύτερη διάρκεια παραμονής».
Το περιστατικό αντικατοπτρίζει μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες υποθέσεις στην ιστορία της σύγχρονης φιλολογίας. Την παραπάνω μορφή την οφείλει στον αμερικανό δημοσιογράφο Χέιντεν Τσερτς και πρωτοδημοσιεύθηκε στο βρετανικό περιοδικό «Στραντ» («Strand»), τον Σεπτέμβριο του 1915. Οι εντυπωσιακοί τίτλοι προσέλκυσαν το ενδιαφέρον του κοινού, ενώ στο κείμενο ο δόκτωρ Μάινορ αποκαλούνταν δόκτωρ Μπλανκ (Blank = κενό ή και ανέκφραστος), είτε για να κορυφωθεί το μυστήριο με την απόκρυψη της ταυτότητας του επιμελούς συνεργάτη είτε για να δοθεί έμφαση στο πρόσωπο του αιμοχαρούς δολοφόνου. Η παραποίηση σημαντικών σημείων προκάλεσε την αντίδραση του Χένρι Μπράντλεϊ, του ανθρώπου που είχε πάρει τη σκυτάλη από τον δόκτορα Μιούρεϊ στην επιμέλεια του λεξικού.
Περισσότερα από 80 χρόνια αργότερα ο Σάιμον Γουίντσεστερ αποκτά πρόσβαση στα αρχεία της υπόθεσης και μας διαφωτίζει σχετικά με την πραγματική εκδοχή: η πρώτη συνάντηση ανάμεσα στους δύο άνδρες πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 1891 και ο δόκτωρ Μιούρεϊ ήταν ήδη ενημερωμένος για την κατάσταση του συνεργάτη του. Το παρόν βιβλίο αποτελεί μια αναπαράσταση της ιστορίας, όπου ο Γουίντσεστερ καταφέρνει να εκμεταλλευθεί εξίσου τη δημοσιογραφική και τη συγγραφική του ικανότητα και να μας αφηγηθεί με επιτυχία αυτό που υπόσχεται ο υπότιτλος: μια ιστορία περί φόνου, παράνοιας και περί της δημιουργίας του Oxford English Dictionary.
Τα δύο πρώτα σκέλη αναφέρονται στον δόκτορα Γουίλιαμ Μάινορ. Αμερικανικής καταγωγής, ο δόκτωρ Μάινορ γεννήθηκε στην Κεϋλάνη τον Ιούνιο του 1834. Ο συγγραφέας αποδίδει στις αιθέριες φιγούρες των κοριτσιών του νησιού τον έντονο ερωτισμό του νεαρού Γουίλιαμ, υπεύθυνο για τα συναισθήματα σεξουαλικών ενοχών που θα συνοδεύσουν τη μετέπειτα ψυχοπαθολογία του. Σε ηλικία 14 ετών οι γονείς του αποφάσισαν να τον απομακρύνουν από τους τροπικούς πειρασμούς και να τον στείλουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Γουίλιαμ Μάινορ σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ και σε ηλικία 29 ετών αποφοίτησε με ειδίκευση στη Συγκριτική Ανατομία. Ο αμερικανικός εμφύλιος πόλεμος είχε ήδη αρχίσει. Στις 26 Ιουνίου του 1863 ο νεαρός χειρουργός επιστρατεύθηκε στο πλευρό των Νοτίων.
Η σκληρότητα και η φρίκη του πολέμου τάραξαν τον ψυχισμό ενός ανθρώπου που προτιμούσε να περνάει τον καιρό του διαβάζοντας, ζωγραφίζοντας με νερομπογιές και παίζοντας φλογέρα. Αλλά το καθοριστικό για την ψυχική ισορροπία του περιστατικό ήταν όταν αναγκάστηκε να στιγματίσει με πυρακτωμένο σίδερο το μάγουλο ενός ιρλανδού λιποτάκτη. Εκτοτε φαντάσματα Ιρλανδών άρχισαν να στοιχειώνουν τον ύπνο του. Διαρκώς παραπονιόταν ότι Ιρλανδοί έμπαιναν τη νύχτα στο δωμάτιό του και τον βασάνιζαν, θέλοντας να πάρουν εκδίκηση για τον συμπατριώτη τους. Ιατρική γνωμάτευση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1868 υποστηρίζει ότι ο Γουίλιαμ Μάινορ υπέφερε από μονομανία. Την επόμενη ημέρα εισήχθη στο Ιδρυμα της Ουάσιγκτον (το οποίο αργότερα μετονομάστηκε «St Elizabeth's» και εκεί νοσηλεύθηκε και ο Εζρα Πάουντ).
Το φθινόπωρο του 1871 ο Μάινορ εγκατέλειψε όχι μόνο το ίδρυμα αλλά και τη χώρα και ένα γκρίζο πρωινό αφίχθη στο Λονδίνο με τα βιβλία του, τις μπογιές του, τα πινέλα του και το όπλο του. Με αυτό το όπλο ο 37χρονος πλέον Μάινορ πυροβόλησε και σκότωσε τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους τον Τζορτζ Μέρετ, πατέρα επτά τέκνων, έναν άνδρα που δεν είχε ποτέ του ξαναδεί. Οταν ο αστυνομικός που κατέφθασε μετά τον πυροβολισμό τον ρώτησε προς τα πού εκπυρσοκρότησε το όπλο του, ο Μάινορ απάντησε: «Ηταν ένας άνδρας. Δεν περιμένατε να είμαι τόσο δειλός ώστε να πυροβολήσω μια γυναίκα!». Το Δικαστήριο τον απήλλαξε λόγω ψυχικών διαταραχών.
Τρόφιμος πλέον του Ασυλου του Μπρόντμουρ, ο Μάινορ απάντησε στην έκκληση του δόκτορος Μιούρεϊ για την ανεύρεση εθελοντών που θα τον βοηθούσαν στη δημιουργία του «μεγάλου λεξικού» (the big dictionary). Οι εθελοντές αυτοί θα μελετούσαν το σύνολο των βιβλίων που είχαν εκδοθεί ως εκείνη την ημέρα στην αγγλική γλώσσα και θα συγκέντρωναν αποσπάσματα που θα φώτιζαν τις διάφορες νοηματικές αποχρώσεις κάθε λέξης. Διαθέτοντας άπλετο χρόνο και διατηρώντας τα φιλολογικά του ενδιαφέροντα ο δόκτωρ Μάινορ οργάνωσε τα αποτελέσματα της μελέτης του και δημιούργησε μια μορφή «βάσης δεδομένων». Η πρώτη επιστολή προς την ομάδα των λεξικογράφων αφορούσε τη λέξη «τέχνη» (art). Ενώ η πλειονότητα των εθελοντών ανέφερε δύο ή τρία αποσπάσματα, ο δόκτωρ Μάινορ έστειλε 27.
Παράλληλα με τη ζωή του δόκτορος Μάινορ το βιβλίο ξετυλίγει τόσο την ιστορία του δόκτορος Μιούρεϊ όσο και την ιστορία της λεξικογραφίας, μιας επιστήμης όχι και τόσο αυτονόητης όσο τείνουμε να πιστεύουμε σήμερα. Ο Γουίλιαμ Σαίξπηρ έγραψε χωρίς να χρησιμοποιεί λεξικό, γιατί απλούστατα δεν υπήρχε κάτι ανάλογο στην εποχή του. Για την αφήγηση της ιστορίας του ο Σάιμον Γουίντσεστερ δημιουργεί το δικό του λεξικό. Κάθε κεφάλαιο ξεκινά με κάποιο λήμμα- παραδείγματος χάρη της λέξεως «δολοφονία» (murder) για τη σχετική ενότητα- και με αυτό τον τρόπο ο συγγραφέας ακολουθεί τη δική του θεματική σειρά στο ξεδίπλωμα αυτού του συναρπαστικού φιλολογικού θρίλερ.

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ
ΤΟ ΒΗΜΑ, 24-01-1999

Κριτικές

Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις

Γράψτε μια κριτική
ΔΩΡΕΑΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΕ ΟΛΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ!

Δωρεάν αποστολή σε όλη την Ελλάδα με αγορές > 30€

ΒΙΒΛΙΑ ΧΕΡΙ ΜΕ ΧΕΡΙ

Γιατί τα βιβλία πρέπει να είναι φτηνά!

ΕΩΣ 6 ΑΤΟΚΕΣ ΔΟΣΕΙΣ

Μέχρι 6 άτοκες δόσεις με την πιστωτική σας κάρτα!