Σε αναζήτηση της Ευρωπαικής Δημοκρατίας

Η Ευρώπη χρειάζεται επειγόντως μια νέα αρχή. Και είναι σίγουρο ότι αυτή η νέα αρχή θα υπάρξει, αν και προφανώς δεν μπορούμε να είμαστε απολύτως βέβαιοι για τη μορφή που θα πάρει. Άλλοι τη φαντάζονται ως το τελικό και αναπόδραστο αποτέλεσμα της σημερινής παρακμής που θα οδηγήσει στη διάλυση, συντεταγμένη ή όχι, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στη συνακόλουθη ανάδυση μιας νέας μορφής ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Άλλοι την περιγράφουν ως το προϊόν της εκ θεμελίων μεταρρύθμισης των ήδη υπαρχουσών ευρωπαϊκών δομών και θεσμών, μια επιλογή που δεν είναι, απαραιτήτως, λιγότερο ριζοσπαστική από την πρώτη. Αν φαντάζει μη ρεαλιστική η πρόταση για την επανίδρυση της Ενωμένης Ευρώπης, ας αναλογιστούμε τι είναι, άραγε, περισσότερο ανεδαφικό: να προτείνει κανείς αυτήν, ακριβώς, τη δημοκρατική ευρωπαϊκή επανεκκίνηση ή να θεωρεί ότι τα ευρωπαϊκά πράγματα θα μπορέσουν για πολύ καιρό ακόμα να συνεχίσουν ως έχουν και ότι η υφιστάμενη κατάσταση είναι διατηρήσιμη σε βάθος χρόνου; Το μόνο σίγουρο είναι ότι κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ακρίβεια, πόσο μάλλον να σχεδιάσει εκ των προτέρων, ποια κατεύθυνση θα πάρει η Ιστορία στο αέναο και συναρπαστικό ταξίδι της. Δεν μπορούμε να προβλέψουμε. Μπορούμε, όμως, να προειδοποιήσουμε ότι δίχως αυτή τη νέα αρχή, η ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης, αυτή η τόσο ανατρεπτική και επαναστατική ιδέα -ουτοπική θα την έλεγε ο γνώστης της Ιστορίας της ηπείρου μας- θα σβήσει για να μείνει σαν ένα ακόμα παράδειγμα αποτυ-χημένου ιστορικού πειράματος. Μπορούμε, επίσης, να οραματιστούμε και να προτείνουμε συγκεκριμένες θεσμικές διεξόδους για να επέλθει αυτή η νέα αρχή. Το βιβλίο αυτό, χωρίς να διεκδικεί την απόλυτη αλήθεια, επιδιώκει να είναι μια συνεισφορά στο δημόσιο διάλογο που ήδη διεξάγεται, με ακόμα μεγαλύτερη ένταση μετά τις ευρωεκλογές, στη χώρα μας και όχι μόνο, γύρω από το ποια Ευρώπη θέλουμε, γιατί τη θέλουμε, πόσο απέχει από τη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση και, το κυριότερο, πώς μπορούμε να φτάσουμε ως εκεί.