Η κατά το Πάγγαιον χώρα Λιψία 1894 Τα τραγούδια της πατρίδος μου Αθήνα 1901

ΚΡΙΤΙΚΗ



Στα τέλη του περασμένου αιώνα η επιστήμη της λαογραφίας δεν είχε ακόμη αναπτυχθεί. Η συλλογή λαογραφικού υλικού ήταν έργο ανθρώπων ανήσυχων, λογίων πατριωτών, που έβλεπαν ­ιδιαίτερα στις αλύτρωτες περιοχές του Ελληνισμού­ την ελληνική πολιτιστική παράδοση και παιδεία να απειλείται.

Χωρογραφίες και τοπογραφίες του 19ου αιώνα αποτελούν σήμερα ανεκτίμητο πλούτο για τους ερευνητές. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα δύο δυσεύρετα βιβλία του Αστέριου Γούσιου, το πρώτο με τίτλο Η κατά το Πάγγαιον χώρα, δημοσιευμένο στη Λειψία το 1894, και το δεύτερο με τίτλο Τα τραγούδια της πατρίδος μου, δημοσιευμένο στην Αθήνα το 1901, που επανεκδόθηκαν τώρα σε έναν τόμο. Η έκδοση, που αποτελεί πιστή ανατύπωση της παλαιάς έκδοσης των δύο βιβλίων, έγινε από τον συνονόματο εγγονό του Αστέριου Γούσιου στο οικογενειακό τυπογραφείο που εκείνος είχε ιδρύσει το 1909 στις Σέρρες.

Τα βιβλία του Γούσιου αποτελούν «μαρτυρία για το παρελθόν μιας γωνιάς της μακεδονικής γης», όπως σημειώνει η καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, κυρία Χρυσούλα Χατζητάκη-Καψωμένου, και μπορούν να επανεκτιμηθούν σήμερα ως υλικό για τη λεγόμενη «μικροϊστορία» ή «ιστορία εκ των κάτω». Η μέθοδος εργασίας του Γούσιου άλλωστε για τη συλλογή και έκθεση του υλικού του υπήρξε υποδειγματική: «Προς εκπόνησιν όμως τοιούτων έργων απαιτούνται δύο τινά, η εξ αυτοψίας περιγραφή των τόπων, όπερ και απαραίτητον, και η μελέτη προϋπαρχόντων συγγραμμάτων... Και όμως, παρορώντες χρόνον μακρόν και δαπάνην, προσεπαθήσαμεν, όπως το μεν εκ του σύνεγγυς επισκεφθώμεν και ποικιλοτρόπως εξετάσωμεν άπαντα τα προς περιγραφήν μέρη, το δε εξ αυτοψίας βλέποντες και ακούοντες και επανειλημμένως ερωτώντες...». Ιδού λοιπόν αυτούσια η εθνογραφική ταυτότητα της Μακεδονίας, και δη του Παγγαίου, έναν αιώνα πριν.



ΜΑΙΡΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 14-02-1999