Γραμμένο στα οστά

Ιατροδικαστική αρχαιολογία: πώς τα ανθρώπινα οστά αποκαλύπτουν τα μυστικά των νεκρών.

Το Γραμμένο στα οστά είναι προϊόν της συνεργασίας μιας ομάδας ειδικών από όλο τον κόσμο, προκειμένου να αποδείξουν πώς η προσεκτική μελέτη των οστών μπορεί να αποκαλύψει συναρπαστικές όψεις της ζωής, του πολιτισμού και των πεποιθήσεων των αρχαίων κοινωνιών από όλο τον κόσμο. Ερευνά τις πιο πρόσφατες ανακαλύψεις και λύνει αρχαία αινίγματα, όπως του ευγενή της δυναστείας των Χαν που διατηρήθηκε μέσα σε άγνωστο κόκκινο υγρό, των σωμάτων των βάλτων στην Ευρώπη και του Τάφου KV55, όπου ένα ανδρικό σώμα βρέθηκε στο φέρετρο μιας γυναίκας.

36 μελέτες εξετάζουν εξονυχιστικά τις ανακαλύψεις και τα ευρήματα από αρχαιολογικές τοποθεσίες όλου του κόσμου.

Περιλαμβάνονται πάνω από 250 έγχρωμες φωτογραφίες.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Τα ανθρώπινα λείψανα, ειδικά τα οστέινα, έχουν πολλά να μας πουν για τη ζωή και τον θάνατο των προγόνων μας. Προϊόν συνεργασίας ειδικών από όλον τον κόσμο το βιβλίο Γραμμένο στα οστά αναφέρεται σε πολλές περιπτώσεις ιστορικών γεγονότων τα οποία δεν είχαν διαλευκανθεί ώσπου οι ερευνητές συνδύασαν τις υπόλοιπες πηγές που είχαν στα χέρια τους με τα ανθρώπινα κατάλοιπα. Οσο πιο καλοδιατηρημένα και πρόσφατα είναι αυτά τα κατάλοιπα τόσο πιο πλούσιες και πλήρεις πληροφορίες μάς παρέχουν: όχι μόνο για μια συγκεκριμένη σειρά ιστορικών γεγονότων (μάχες, αφανισμούς πόλεων, λιμούς κτλ.), αλλά και για την καθημερινότητα των λαών εκείνων: πώς ντύνονταν και τι έτρωγαν, πώς κυνηγούσαν και πώς λάτρευαν τους θεούς τους. Ετσι, για παράδειγμα, μπορέσαμε να μάθουμε πώς οι σκελετοί του Μοετζοντάρο, μιας πόλης στο Νότιο Πακιστάν, η οποία ήκμασε πριν από 4.000 χρόνια στην Κοιλάδα του Ινδού, δεν ανήκαν σε κάποιους που αφανίστηκαν από εισβολείς, αλλά πέθαναν από πλημμύρες και αρρώστιες που χτύπησαν την πόλη - μεταξύ των οποίων η ελονοσία, ίχνη της οποίας βρέθηκαν στα οργανικά τους κατάλοιπα.

Οταν οι εργάτες έφεραν στο φως τον Τάφο Νο 168 στο Φενγκουανγκσάν του Τζιανλίνγκ, στην κινεζική επαρχία Ουμπέι, οι αρχαιολόγοι βρέθηκαν μπροστά σε έναν σπουδαίο κρατικό αξιωματούχο που είχε ενταφιαστεί το 167 π.X., όταν βασίλευε η δυναστεία των Χαν. H εξέταση του νεκρού, που είχε διατηρηθεί σε τόσο καλή κατάσταση ώστε έμοιαζε να κοιμάται, απέδειξε ότι είχε πεθάνει σε ηλικία 60 ετών από οξεία διάτρηση του στομάχου, που προκάλεσε το χρόνιο γαστρικό έλκος από το οποίο έπασχε. Αν η περίπτωση αυτή είναι άκρως ενδιαφέρουσα για όσους αρέσκονται στην ανάγνωση αστυνομικών μυθιστορημάτων, η ανακάλυψη ενός ομαδικού τάφου στα περίχωρα της πρωτεύουσας της Λιθουανίας, Βίλνα, ήταν συγκλονιστική για τους ειδικούς της Ιστορίας. Πάνω από 3.000 σκελετοί, σωριασμένοι ανάκατα ο ένας πάνω στον άλλον, με κουρέλια από μπλε και πράσινες υφασμάτινες στολές, τμήματα περικνημίδων, κουμπιά με στρατιωτικούς διακριτικούς αριθμούς και νομίσματα των 5 φράγκων, σηματοδοτούσαν τον μεγαλύτερο τάφο στρατιωτών του Ναπολέοντα που ανακαλύφθηκε ποτέ. Επρόκειτο για έναν άθικτο τύμβο αξιωματικών του πεζικού, Ουσάρων και μελών της περίφημης Παλαιάς Φρουράς, των θλιβερών υπολειμμάτων της Μεγάλης Στρατιάς του Βοναπάρτη που αφανίστηκε κατά την υποχώρηση από τη Ρωσία τον φοβερό Δεκέμβριο του 1812.



ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ

ΤΟ ΒΗΜΑ, 02-05-2004