Ιστορία της πόλεως των Αθηνών (τρίτομο)

Το έργον μου περί Αθηνών προέκυψεν εκ της εμής Ιστορίας της πόλεως Ρώμης κατά τους μέσους αιώνας. Εν τη Ειςαγωγή ταύτης, έπειτα δ' εν εκείνω τω χωρίω του δευτέρου τόμου, ένθα εποιησάμην λόγον περί της διαμονής του αυτοκράτορος Κώνσταντος Β΄ το μεν πρώτον εν Αθήναις, είτα δ' εν Ρώμη, ταις δύο ήδη τότε, τον έβδομον αιώνα, μεγάλως μεταβεβλημέναις μητροπόλεσι του αρχαίου κόσμου, δύναται να εύρη ο αναγνώστης τα σπέρματα της ανά χείρας Ιστορίας των Αθηνών κατά τους μέσους αιώνας.
Έτη δε όλα παρήλθον μέχρις ου τα σπέρματα ταύτ' αναπτυχθώσιν επί τοσούτον, ώςτε να γεννηθή εν εμοί η συνείδησις, ότι ήτο δυνατή ιστορική έκθεσις, τουθ' όπερ κυρίως υπήρξεν αποτέλεσμα της πρώτης μου το έαρ του 1880 επισκέψεως εις Αθήνας. Προηγήθησαν δε της ιστορικής μου συγγραφής δύο δοκιμαστικαί μονογραφίαι, η "Αθηναΐς, ιστορία αυτοκρατείρας του Βυζαντίου" και η πραγματεία "Αι Αθήναι κατά τους σκοτεινούς αιώνας".
Η παράδοξος μορφή της εθνικής θυγατρός του φιλοσόφου, ήτις γίνεται Χριστιανή, έπειτα δε περιβάλλεται το διάδημ' αυτοκρατείρας, συμβολίζει διπλήν μεταμόρφωσιν της Ελλάδος, την από της ειδωλολατρείας εις τον χριστιανισμόν μετάβασιν και την από του ελληνισμού εις τον βυζαντινισμόν. Ο ιστορικός βίος των Ελλήνων, αποχωρών εκ των Αθηνών, αποδημεί εις το Βυζάντιον. [...]