Liberation η ιστορία

Τι μένει από το Μάη του '68; Η Liberation.> Η εφημερίδα που ιδρύθηκε το 1973 από τους μαοϊκούς και τον Ζαν Πολ Σαρτρ είναι αναμφίβολα η πιο εκπληκτική περιπέτεια στο χώρο του Τύπου, μεταπολεμικά, στη Γαλλία και όχι μόνο. Η ιστορία της συνδέεται με την ιστορία των τελευταίων τριάντα χρόνων. Οι επιτυχίες της είναι αναρίθμητες, το ίδιο και οι αποτυχίες της.
Ήταν απαραίτητο, για πρώτη φορά, να αφηγηθεί κανείς αυτή την πρωτόγνωρη εμπειρία, που τη βίωσαν δημοσιογράφοι προερχόμενοι, στο ξεκίνημα, από την Άκρα Αριστερά -γεγονός που ξεχάστηκε γρήγορα- και οι οποίοι εισέβαλαν στο προσκήνιο με τέτοιο ενθουσιασμό, ώστε να καταστούν σημαιοφόροι των γεγονότων των τελευταίων τριάντα χρόνων.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Μία εφημερίδα είναι ένας μικρόκοσμος μέσα στην ανθρώπινη κοινωνία. Μια οικογένεια, με τον πάτερ-φαμίλια, το διευθυντή της, τα παιδιά (τους συντάκτες), με τα καβγαδάκια, τις αντιθέσεις, τη συνεργασία, τη συντροφικότητα, τις αγάπες.

Από μια άποψη, θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει ότι κάθε εφημερίδα μοιάζει με μια μικρή κυβέρνηση της οποίας το υπουργικό συμβούλιο συνεδριάζει καθημερινά, καθώς πρέπει να λαμβάνει υπόψη της τις διαθέσεις και τις προσδοκίες, όπως και τις προτιμήσεις της κοινής γνώμης, δηλαδή του λαού.

Την άνοιξη του 1973 «αναδύθηκε» στη Γαλλία μια νέα εφημερίδα, η «Liberation», που αναμφίβολα τάραξε τα νερά του ημερήσιου γαλλικού Τύπου. Με μια αρχική κυκλοφορία 5.000-6.000 φύλλων, η «Liberation» έφτασε σήμερα να πουλά 170-180.000 φύλλα ημερησίως. Να είναι αναγνωρισμένη παγκόσμια και να μη δυσκολεύεσαι να τη βρεις σε περίπτερα της Αθήνας, της Νέας Υόρκης, της Μαδρίτης ή του Βερολίνου.

Ο Ζαν Γκινέλ, και ο ίδιος ένας από τους «πρώτους» της «Liberation», από την ίδρυσή της μέχρι το 1996, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου του ξετυλίγει την ιστορία της εφημερίδας από τα πρώτα της βήματα ώς την ενηλικίωσή της, συχνά μ' ένα βάθος και μια απλότητα. Και περισσότερο απ' όλα μ' ένα σεβασμό για το δημοσιογράφο, το συντάκτη της εφημερίδας. Ο Γκινέλ δίνει στοιχεία της προσωπικότητας και προσφοράς όλων σχεδόν των ιστορικών συντακτών της εφημερίδας ακόμα και όταν κάνει μικρές κριτικές επισημάνσεις.

Από μια άποψη, η ιστορία της «Liberation» είναι η ιστορία της «ανεπίσημης» εκρηκτικής πολιτικής σκέψης που όταν μετουσιώνεται σε δημιουργία, γίνεται μια εφημερίδα, ένα ποίημα ή ένα τραγούδι, ένα βιβλίο.

Ακόμα και τη δεκαετία του '90, όταν πια η «Liberation» ακολουθεί μια καινούργια πορεία, ο ιστορικός της διευθυντής Σερζ Ζιλί θα δηλώσει ότι «ειδικότητά μας είναι ο ριζικός αντικομφορμισμός, (είμαστε) η εφημερίδα της αντίστροφης πλευράς των πραγμάτων» (σελ. 406).

Μέσα στο πνεύμα της «Liberation», όπου ακόμα το 1978 ο Ζιλί παίρνει τον «ενιαίο μισθό», όπως και οι άλλοι συντάκτες (2.700 φράγκα το μήνα, που αντιστοιχούν σε 7.074 φρ. το 1999, δηλαδή 350-380.000 δρχ.), ο συγγραφέας δεν φείδεται εγκωμίων για κάθε συντελεστή της καθημερινής έκδοσης της εφημερίδας.

Για τη δακτυλογράφο Αν Βαλέις, που θα περάσει αργότερα στη συντακτική ομάδα της εφημερίδας, ο Γκινέλ γράφει π.χ.: «Πληκτρογραφεί με δύο δάχτυλα με την ταχύτητα του φωτός και καταφέρνει να αποκρυπογραφεί τα ιερογλυφικά των δακτυλογραφημένων από τους συντάκτες κειμένων, που είναι γεμάτα διαγραφές, διορθώσεις και υπερφορτωμένα από τις πολλαπλές συμπληρώσεις, αλλά προπαντός γεμάτα ορθολογραφικά λάθη. Εκείνη -θαύμα!- δεν κάνει κανένα και διορθώνει όποια διακρίνει» (σελ. 144).

Στην πορεία της εφημερίδας από τη γέννηση μέχρι την ενηλικίωσή της ο Γκινέλ διακρίνει τρία κεντρικά στάδια που κατά τη γνώμη του καθορίζουν ουσιαστικά την έκδοση, σε κάθε στάδιο, μιας καινούργιας εφημερίδας, ποιοτικά διαφορετικής από την προηγούμενη.

Η «Libe 1» ήταν η αρχική εφημερίδα από την πρωτοεμφάνισή της μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '70.

«Ο αποχωρισμός από την άκρα Αριστερά και τις εκτροπές της είχε ολοκληρωθεί από το 1977». Αλλά ο Ζιλί θέλει να προχωρήσει ακόμα περισσότερο και την 1η Ιουνίου 1979 γράφει: «... η "Liberation" θα προσπαθήσει να γίνει μια μεγάλη εφημερίδα δημοκρατικής ενημέρωσης, κληρονομιά της δεοντολογίας μας εδώ και χρόνια, ή θα αναδιπλωθεί σε έναν ρόλο πιο αυστηρά αμφισβητησιακό...» (σ. 156).

Υστερα από έντονες συζητήσεις και διαμάχες στη γενική συνέλευση των εργαζομένων της «Liberation», γίνονται τελικά δεκτές, τον Οκτώβριο του 1981, οι τρεις προτάσεις του Ζιλί: Οι μισθοί ιεραρχούνται σε πέντε βαθμίδες, με μέγιστη αναλογία ένα προς δύο. Η διαφήμιση στις σελίδες της εφημερίδας θα γίνει δεκτή υπό κάποιους όρους. Τέλος, οι εξωτερικοί μέτοχοι δεν θα μπορούν να κατέχουν περισσότερο από το 1/3 του κεφαλαίου της εκδοτικής εταιρείας (σελ. 182).

Ετσι, ύστερα από μικρή διακοπή της λειτουργίας της, η εφημερίδα επανεκδίδεται πάνω σε νέες βάσεις. Τώρα έχουμε τη «Libe 2», όπως την αποκαλεί ο συγγραφέας.

Η αναγέννηση της «Liberation» και η απαραίτητη αναδόμησή της συνέπεσε με την εκλογή του Φ. Μιτεράν στην προεδρία της Γαλλικής Δημοκρατίας, που βοήθησε και οικονομικά τη νέα εκδοτική προσπάθεια της εφημερίδας.

Η νέα περίοδος για τη «Liberation» «είναι γεμάτη δημοσιογραφικές και εμπορικές επιτυχίες ολκής», καθώς στις τάξεις της επικρατεί «μια πολύ επιτυχημένη συντακτική ομάδα» (σ.σ. 176-177).

Η «Libe 3» θα εμφανιστεί στα μέσα της δεκαετίας του '90. Μπρος στο οικονομικό αδιέξοδο η γενική συνέλευση του προσωπικού της εφημερίδας θ' αποδεχτεί τελικά (στις 2.2.1996) την υπαγωγή της εκδοτικής εταιρείας στο βιομηχανικό συγκρότημα «Chargeurs» και τον ιδιοκτήτη του Ζερόμ Σεϊντού, που θ' αποκτήσει το 65% των μετοχών της.

Ετσι, «23 χρόνια μετά την ίδρυσή της από τους μαοϊκούς και τον Ζαν-Πολ Σαρτρ, η εφημερίδα περνά στα χέρια μιας από τις μεγάλες οικογένειες του γαλλικού καπιταλισμού», γράφει ο Γκινέλ. Για να προσθέσει: «Αλλά η "Liberation" εξακολουθεί να υπάρχει και ο αναγνώστης θα συμφωνήσει ότι αυτό ήταν χωρίς καμία αμφιβολία το πιο σημαντικό» (σελ. 423). Από το 1997, με το νέο ιδιοκτησιακό καθεστώς, η «Liberation» «ξαναπέκτησε οικειότητα με τα κέρδη». Μόνον η ιστοσελίδα της εφημερίδας στο Διαδίκτυο δέχεται 50.000 επισκέψεις ημερησίως. Η ημερήσια κυκλοφορία της βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα επίσης. Μία από τις χαρακτηριστικές στιγμές που χάραξαν τη ζωή της εφημερίδας ήταν και η υπόθεση του φακέλου της «17 Νοέμβρη» που έφτασε στη διεύθυνση της «Liberation», στις αρχές του 1976.

Ο Ζιλί δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από το φίλο του, φιλόσοφο Ζαν-Πολ Σαρτρ. Στη συνέχεια, έδωσε εντολή στο συντάκτη της εφημερίδες Φρεντερίκ Λοράν να επισκεφτεί την οικία Σαρτρ, στη λεωφόρο Εντγκάρ Κινέ. Οταν ο Λοράν φτάνει στο σπίτι του γηραιού φιλοσόφου, εκείνος παίρνει τον απογευματινό του ύπνο και η φίλη του, Μισέλ Βιάν, του παραδίδει έναν φάκελο που περιέχει ένα κείμενο της 17Ν για τη δολοφονία Γουέλς, συνοδευόμενο από ένα σχεδιάγραμμα.

Η δημοσίευση του κειμένου της 17Ν στη «Liberation» το Δεκέμβριο του 1976, θα δημιουργήσει μια ένταση στις σχέσεις ανάμεσα στη CIA και τους Ζιλί-Λοράν, που ο συγγραφέας περιγράφει βασισμένος σε μαρτυρίες των άμεσα ενδιαφερομένων (σ.σ. 122-130).

Η ιστορία της «Liberation» γραμμένη από έναν παλιό εργαζόμενο της εφημερίδας και βασισμένη στις μαρτυρίες του συνόλου σχεδόν των στελεχών της, αφορά κατ' αρχάς τη γαλλική δημοσιογραφική οικογένεια και κατ' επέκταση την παγκόσμια δημοσιογραφική οικογένεια. Αλλά έχει και γενικότερο ενδιαφέρον, καθώς οι δημοσιογραφικές περιπέτειες είναι συνυφασμένες τόσο με την κυβερνητική εξουσία όσο και με την κοινή γνώμη.



ΦΟΙΒΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 18/10/2002