Ήπειρος (Α Β Γ Τρίτομο)

Η δική μου εξερεύνηση αρχαίων θέσεων στην Ήπειρο επιχειρήθηκε με την υπόδειξη του B.L. Hallward, που στον ενθουσιασμό και τη διδασκαλία του οφείλω ένα μεγάλο χρέος. Άρχισε κατά το ακαδημαϊκό έτος 1929-30, όταν ήμουν στην Ελλάδα, όπως ο Sandys Student του Πανεπιστημίου του Cambridge, και τα ταξείδια μου τότε έθεταν τα θεμέλια για τις γνώσεις μου περί συγχρόνου Ελλάδος και Αλβανίας. Είχα ευχερή προσέγγιση στην Βρεταννική Σχολή Αρχαιολογίας εις Αθήνας στα σημειωματάρια του S.S. Clarke, του πρώτου αξιόλογων γνώσεων ταξειδιώτη στη χώρα από την εποχή του W.M. Leake και του A. Philippson. Ο Clarke, επεσκέφθη αρκετά μέρη της Ηπείρου κατά το 1922 και 1923, έγινε Υφηγητής του Κολλεγίου του Exeter, Οξφόρδης, κι' έπειτα επνίγη σ' εν' ατύχημα στον Κορινθιακό κόλπο. Ήταν άνθρωπος αξιολόγου δραστηριότητος, θάρρους και νοημοσύνης και διατηρούσε έξοχες σημειώσεις· αλλ' έρευνα αυτού του είδους συμβαίνει νάναι προσωπική και γι' αυτό εγώ εκάλυψα το ίδιο έδαφος, όπως αυτός είχε κάνει. Όταν έγινα Υφηγητής του Κολλεγίου του Clare, του Cambridge, το 1930, ήμουν πλήρως απασχολημένος στη διδασκαλία και, συνεπώς, μπόρεσα να επισκεφθώ την Ήπειρο μόνον κατά τις διακοπές. Τελικώς, συνεπλήρωσα την αρχαιολογική μου επισκόπηση κατά τον Αύγουστο του 1939. Αυτό συνεπήγετο δέκα τέσσαρες μήνες μέσα στη χώρα, ότε εβάδιζα από χωριό σε χωριό, μεταφέροντας φωτογραφικό και χωρομετρικό υλικό και ζώντας με τους χωρικούς. Οι μόνοι περιορισμοί στην εργασία μου επεβλήθησαν από το κλίμα και την ελονοσία. Δεν μπορούσε κανείς να μου έχει δώσει μεγαλύτερη αγάπη και φιλοφρονέστερη φιλοξενία απ' εκείνη των Ηπειρωτών επ' αμφοτέρων των πλευρών των Ελληνοαλβανικών συνόρων και του Καθηγητού Δ.Ε. Ευαγγελίδη και του δόκτορος L.M. Ugolini, που με υπεδέχθησαν στη Δωδώνη και στο Βουθρωτό, όπου τότε διηύθυναν τις ανασκαφές των. Δέχτηκα επίσης ειδική βοήθεια από τον κ. Lef Nosi εξ Ελβασάν, που είχε μια μικρή ιδιωτική συλλογή αρχαιοτήτων· [...]