Με το γρασίδι για προσκέφαλο

Στο δεύτερο βιβλίο των Μύθων των Οτόρι επιστρέφουμε στις χώρες της άγριας ομορφιάς και των παραπλανητικών όψεων, όπου οι δύο ήρωες βιώνουν τα ταραγμένα χρόνια του πολέμου, της πείνας και των αναξιόπιστων συμμαχιών. Ο Τακέο υποχρεώνεται να ακολουθήσει τους δεσμούς αίματος που τον ενώνουν με τη Φυλή και ταυτόχρονα να απαρνηθεί τους όρκους της ειρηνικής ζωής και την αγάπη του για την Καεντέ. Η Καεντέ, από τη μεριά της, γίνεται πιόνι στο παιχνίδι αδίστακτων πολέμαρχων και υποχρεώνεται να αξιοποιήσει την ευφυΐα, την ομορφιά και την πονηριά της, ώστε να επιβληθεί σ’ έναν κόσμο πανίσχυρων αντρών.



Το έργο «Με το Γρασίδι για Προσκέφαλο» είναι μια γοητευτική ιστορία πόθου και αφοσίωσης, ασυγκράτητης φιλοδοξίας και συνωμοσιών που εκτυλίσσεται μέσα σ’ ένα συγκλονιστικό φυσικό περιβάλλον. Αποτελεί τη συνέχεια της «Παγίδας των Αηδονιών», ενός βιβλίου που εντυπωσίασε κριτικούς και αναγνώστες με τη φαντασία, την ευρηματικότητα και την ποιότητα της γραφής του.

(Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)

ΚΡΙΤΙΚΗ



Στη γλώσσα της γραφής, η δύναμη εκείνη που παρασύρει τον αναγνώστη στον κόσμο του συγγραφέα λέγεται αμεσότητα. Δεν πρόκειται για τεχνική που σπουδάζεται. Είναι κάτι πηγαίο, κάτι σαν φυσικό χάρισμα. H Λίαν Χερν (ψευδώνυμο της βρετανοαυστραλής συγγραφέως παιδικών βιβλίων Γκίλιαν Ρουμπινστάιν) απέδειξε μέσα από την τριλογία των Οτόρι ότι το χάρισμα της ανήκει. H γραφή της, άμεση και συνοπτική σαν γιαπωνέζικο ποίημα, έχει τη δύναμη όχι μόνο να προσελκύει αλλά και να κρατά κοντά της ακόμη και τον πιο ξένο προς τον κόσμο της αναγνώστη. Και λέμε «ξένο» γιατί ο φανταστικός κόσμος της Χερν, εμπνευσμένος από το φυσικό τοπίο και τις μεσαιωνικές παραδόσεις της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου, απέχει παρασάγγας από τον δυτικό προς τον οποίο είμαστε εξοικειωμένοι.



H δορκάδα ζευγαρώνει



H συγγραφέας δανείζεται τον τίτλο του δεύτερου βιβλίου της τριλογίας από τον τελευταίο στίχο ενός γιαπωνέζικου ποιήματος, τον οποίο συναντήσαμε στην αρχή του πρώτου βιβλίου, στην Παγίδα των Αηδονιών. «H δορκάδα που ζευγαρώνει/ Με το φθινοπωρινό τριφύλλι/ Λένε/ Γεννάει ένα ελάφι μόνο/ Και το ελάφι το δικό μου/ τούτο το μοναχικό αγόρι/ Κινάει για ταξίδι/ Με το γρασίδι για προσκέφαλο». Ως τίτλος, το Γρασίδι για προσκέφαλο παραπέμπει στον συμβολισμό του πρώιμου αποχωρισμού και του ταξιδιού στην ύπαιθρο μέσα από αντίξοες καιρικές συνθήκες. Το ταξίδι ξεκινά με τις βροχές και την υγρασία του γιαπωνέζικου φθινοπώρου και συνεχίζεται μέσα στον δριμύ χειμώνα κατά τη διάρκεια του οποίου περιοχές ολόκληρες αποκλείονται από το χιόνι. Το «μοναχικό αγόρι» που «κινάει για ταξίδι με το γρασίδι για προσκέφαλο» είναι ο 17χρονος Τακέο Οτόρι, κεντρικός ήρωας της τριλογίας.

Μετά τη δολοφονία του θετού πατέρα του, του άρχοντα Οτόρι Σιγκέρου, ο Τακέο βρίσκεται παγιδευμένος ανάμεσα στις τρεις υποστάσεις που απαρτίζουν τη φύση του. H πρώτη είναι εκείνη του ιδανικού κατασκόπου και δολοφόνου, μέσω της εξ αίματος σχέσης του με τη Φυλή, μια μυστική οργάνωση που τον διεκδικεί για να τον εκπαιδεύσει. H δεύτερη είναι η συγγένειά του - μέσω της μητέρας του - με τους ιερούς αλλά ανυπεράσπιστους Αφανείς που προσδοκούν στο πρόσωπό του την ελπίδα και τη σωτηρία. H τρίτη είναι το ηθικό χρέος απέναντι στην κληρονομιά που αφήνει πίσω του ο δολοφονημένος θετός πατέρας του και η υποχρέωσή του να συνεχίσει ως πολεμιστής τη δυναστεία των Οτόρι. Ο ήρωας, έχοντας θυσιάσει την προσωπική του ευτυχία στον βωμό της αρχεγονικής του αναζήτησης, καλείται να συνειδητοποιήσει ότι ο μόνος τρόπος να προχωρήσει μπροστά είναι να ξεπεράσει τους διαχωρισμούς και να βρει έναν τρόπο να ενώσει τα τρία στοιχεία της φύσης του που «κουλουριασμένα μέσα του, όπως τρία ξεχωριστά φίδια», πασχίζουν να εξοντώσουν το ένα το άλλο εξοντώνοντας και τον ίδιο μαζί.

Ενας τρόπος για να εκτιμήσει κανείς το Γρασίδι για προσκέφαλο είναι να εντοπίσει αυτό που είναι κρυμμένο σε σχέση με αυτό που αποκαλύπτεται. Να μπορέσει, δηλαδή, μέσα από τον περίπλοκο κόσμο του μυθιστορήματος, τους πολυάριθμους χαρακτήρες, τα υγρά και χιονισμένα τοπία, τις δολοπλοκίες, τους κώδικες τιμής, τους προκανονισμένους γάμους, τους διαρκείς πολέμους αλλά και τις ιερές υπάρξεις που προφητεύουν την έλευση του Αγγελου της δικαιοσύνης και της ειρήνης, να δει μακρύτερα. Τότε ίσως μπορέσει να διακρίνει το βαθύτερο μήνυμα που συμπεριέχεται στη φιλοσοφία του Yin και του Yang και διδάσκει ότι είναι δυνατόν για τα αντίθετα να συντεθούν και να συνυπάρξουν σε ένα αρμονικό «όλον». Τα αντίθετα αλληλεξαρτώνται. Το ένα υπάρχει δυνάμει του άλλου.



Ζήτημα δικαιοσύνης



Οπως συνήθως συμβαίνει στα μεσαία βιβλία των τριλογιών, το αίσθημα που αφήνει πίσω του το βιβλίο είναι κάτι σαν τη γαλήνη λίγο πριν από την καταιγίδα. H γαλήνη προσφέρεται μέσα στο κατάλευκο του χειμώνα, εποχή ανάπαυσης και περισυλλογής. H καταιγίδα προμηνύεται να ξεσπάσει την άνοιξη και το καλοκαίρι, εποχές όπου εκτυλίσσονται τα γεγονότα του τρίτου βιβλίου, καθώς τα χιόνια λιώνουν και τα σπαθιά των σαμουράι βγαίνουν από τα θηκάρια τους. Ο πόλεμος θα κρίνει αν η ειρήνη είναι εφικτή. H ειρήνη θα ξεπροβάλει μέσα από τα απομεινάρια του πολέμου. H δικαιοσύνη θα έρθει να θεραπεύσει το άδικο. Το άδικο θα προσδιορίσει τη δικαιοσύνη. Ολα είναι ένα και το ένα είναι όλα. H πολύ καλή μετάφραση του Γιώργου Φωτιάδη μεταφέρει με άνεση τη λιτότητα του αφηγηματικού λόγου της Χερν και ηχεί δίπλα στο πρωτότυπο με την ακρίβεια ενός παλιού ελβετικού ρολογιού.



Γεωργία Γαλανοπούλου (συγγραφέας βιβλίων για παιδιά)

ΤΟ ΒΗΜΑ, 05-12-2004