Μια συζήτηση με τον Φρανσουά Ολάντ

Ο Φρανσουά Ολάντ, υποψήφιος για το χρίσμα του Γαλλικού Σοσιαλιστικού κόμματος στις προκριματικές εκλογές που θα διεξαχθούν στις 9 Οκτωβρίου του 2011, εν όψει των προεδρικών εκλογών του 2012, εκθέτει τις απόψεις του και το πρόγραμμά του σε μια εκ βαθέων συζήτηση με τους Vincent Duclert, Denis Lefebvre, Bernard Poignant, Dominique Villemot.

Ακολουθούν χαρακτηριστικά αποσπάσματα:
«Το "γαλλικό όνειρο" είναι ένα διαρκές πρόταγμα. Έρχεται από μακριά. Μερικές φορές φαίνεται να ξεθωριάζει, αλλά πάντα παρουσιάζεται μια ευκαιρία που κάνει τη φλόγα να ανάψει και πάλι. Οι προεδρικές εκλογές του 2012 αποτελούν μια τέτοια ευκαιρία. Νά γιατί ζητώ την εμπιστοσύνη των συμπατριωτών μου. Είμαι αντάξιός της; Εν πάση περιπτώσει, αισθάνομαι ότι οφείλω να είμαι. Θα επιτύχω στο έργο μου, αν αποκτήσω την εμπιστοσύνη τους; Θα προσπαθήσω με όλες μου τις δυνάμεις. Και θα συσπειρώσω όσο περισσότερους ανθρώπους μπορώ γύρω από το πρόγραμμά μου. Θα ήθελα η Γαλλία του 2017 να μην έχει το πρόσωπο του 2012. Πρόκειται για ένα πρόταγμα που προαναγγέλλει μια νέα κοινωνία; Κατά κάποιον τρόπο, ναι, γιατί θα πάρουμε κρίσιμες αποφάσεις
που θα μας επηρεάσουν επί μακρόν, για μια ολόκληρη γενιά! Το "γαλλικό όνειρο" στηρίζεται στην έννοια της ισότητας ως κινήτρου και ως σκοπού. Αν, στο τέλος της θητείας μου, οι Γάλλοι πολίτες είναι πεπεισμένοι ότι στη χώρα υπάρχει περισσότερη δικαιοσύνη απ’ ό,τι στην αρχή της θητείας μου, τότε η Αριστερά θα μπορεί να διακηρύξει ότι στάθηκε στο ύψος της αποστολής της. Γνωρίζοντας, βεβαίως, ότι υπάρχουν πολλά ακόμα να γίνουν».

«Η Αριστερά έθεσε τα ζητήματα της κοινωνίας, της εργασίας, των αδικιών και των ανισοτήτων, και υποστήριξε ότι οι "προλετάριοι" έχουν δικαίωμα στην ελευθερία, την πρόοδο, την αξιοπρέπεια, όπως όλοι οι άλλοι πολίτες. Ο Ζαν Ζωρές υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες αυτής της γενναιό δωρης σκέψης, στην οποία προσέδιδε οικουμενικά χαρακτηριστικά. Η Αριστερά δεν ήταν πάντοτε συνεπής στο ραντεβού της με την ιστορία. Όπως άλλωστε και οι αντίπαλοί της, υποτίμησε τον ρόλο των γυναικών, συμμετείχε "αλίμονο" στους αποικιακούς πολέμους, φάνηκε μερικές φορές δειλή μπροστά στην εξουσία του χρήματος, δεν ήταν πάντοτε τόσο ενάρετη όσο της υπαγόρευαν οι αρχές της. Αλλά εκπλήρωνε πάντα το καθήκον της να προσφέρει σε όλους ίσες ευκαιρίες, να υπερασπίζεται τη δικαιοσύνη όπου αυτή απειλούνταν, να προωθεί αταλάντευτα τις ατομικές και πολιτικές ελευθερίες. Στις αρχές του 21ου αιώνα οι σοσιαλιστές θα πρέπει να συνεχίσουν να υπηρετούν τη χώρα μας.
Αυτή είναι και η έννοια της συμμετοχής μου. Θέλω να παραμείνω πιστός σε ιδέες που δικαιώνουν τη δράση μου».

Η πραγματικότητα κι εμείς

Ναι, ναι, το έχουμε πλέον εμπεδώσει: όλοι οι Έλληνες είναι υπέρ των μεταρρυθμίσεων, φτάνει οι μεταρρυθμίσεις να μην αγγίζουν τη δική τους συντεχνία, το δικό τους μικρό ή μεγάλο μαγαζάκι. Όπως, στο επίπεδο των πλουσίων, όλοι θέλουν να αναστηθεί εκ της τέφρας της η Ελλάδα (μπορεί, μάλιστα, να δακρύζουν στο άκουσμα του εθνικού ύμνου) αλλά κρατάνε για καλό και για κακό τις καταθέσεις τους στην Ελβετία.

Μερικές φορές προσπαθώ να φανταστώ τι μπορεί να σκέφτεται ο μέσος Γερμανός ή Γάλλος ή Ολλανδός πολίτης (αυτοί που καλούνται να πληρώσουν και από την τσέπη τους τη δική μας κρίση) όταν βλέπει στο Κολωνάκι περισσότερες τσάντες Πράδα από όσες μπορεί να δει στη Βία Ναπολεόνε του Μιλάνου, όταν βλέπει μια μέση ελληνική οικογένεια να κυκλοφορεί με πανάκριβα 4 Χ 4 που ο ίδιος ούτε σκέφτηκε ποτέ να οδηγήσει για να κάνει τη φιγούρα του ή όταν βλέπει, από την άλλη μεριά, αυτό το είδος Έλληνα συνδικαλιστή που με βαμμένο κομοδινί μαλλί και ύφος αντάξιο ενός Αττίλα απειλεί ότι θα κάνει τη χώρα γης μαδιάμ αν δεν περάσει αυτό που θέλουν ο ίδιος και η συντεχνία του. Και τότε, λέω, πάλι καλά, λίγα μας σέρνουν, εμείς στη θέση τους θα ήμασταν πολύ χειρότεροι, πολύ πιο ρατσιστές.

Προσπαθώ επίσης να φανταστώ τι να σκέφτονται πραγματικά οι άλλοι Ευρωπαίοι ηγέτες για μας, όταν βλέπουν ότι έχουμε μια κυβέρνηση που ψηφίζει νόμους για τους οποίους ούτε η ίδια δεν είναι πεισμένη, ότι έχουμε έναν πρωθυπουργό που κάνει συνεχώς αυτοκριτική για τις καθυστερήσεις της κυβέρνησής του χωρίς όμως να διώξει έστω έναν από τους... καθυστερημένους υπουργούς του, ότι έχουμε μια αξιωματική αντιπολίτευση που στα λόγια και στον λαϊκισμό έχει προ πολλού περάσει το ΚΚΕ και ότι στις δημοσκοπήσεις βγάζουμε πρώτο κόμμα τη Ν.Δ., το κόμμα που δεν είχε τα κότσια να πιάσει τον ταύρο από τα κέρατα όταν η κρίση είχε φτάσει εκεί που είχε φτάσει. Τι μπορούν να σκέφτονται οι ξένοι πολιτικοί για τους Έλληνες όταν βλέπουν ότι ο δημαγωγικός λόγος του Σαμαρά έχει αρχίσει να γίνεται δεκτός ως μια πολιτική εξόδου από την κρίση;

Στη θέση τους το συμπέρασμα που θα έβγαζα -και δικαίως- είναι ότι η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων δεν έχει καταλάβει τίποτα κι ότι δυσκολεύεται όχι μόνο να προσαρμοστεί, αλλά και να αντιληφθεί την πραγματική της κατάσταση...

Ένας υποψήφιος χαμηλών τόνων

Ο Φρανσουά Ολάντ είναι από τους ηγέτες του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Γαλλίας που έχει ήδη θέσει υποψηφιότητα για το χρίσμα του ανθρώπου που θα αντιμετωπίσει τον Σαρκοζί στις προεδρικές εκλογές του 2012. Το πρώτο πράγμα που έκανε μόλις έθεσε υποψηφιότητα ήταν να κυκλοφορήσει ένα βιβλιαράκι με τίτλο «Συζήτηση με τον Φρανσουά Ολάντ» (κυκλοφόρησε αυτές τις μέρες και στα ελληνικά, σε μετάφραση Στέφανου Νομικού από τις εκδόσεις Πόλις). Και ήδη στον πρόλογο του βιβλίου, στο ερώτημα γιατί θεωρεί σημαντική την έκδοση ενός βιβλίου εν όψει των προεδρικών εκλογών, απαντάει: «Η δημοκρατία είχε πάντοτε σε μεγάλη υπόληψη τα βιβλία, γιατί αυτά, μαζί με την εφημερίδα και το σχολείο, αποτελούν εργαλείο γνώσης και χειραφέτησης».

Καλή αρχή, θα έλεγα, για μια πολιτική συνέντευξη. Η συνέχεια όμως αποδεικνύεται το ίδιο ενδιαφέρουσα. Τρία τα βασικά χαρακτηριστικά του βιβλίου: πρώτον δεν υπάρχει ο γνωστός ξύλινος λόγος που ξέρουμε από τα βιβλία των δικών μας πολιτικών, δεύτερον όλα λέγονται ξεκάθαρα και απλά, χωρίς ιδιαίτερες φιοριτούρες και, τρίτον, οι τόνοι είναι χαμηλοί, ακόμα κι όταν ο λόγος αναφέρεται στον Σαρκοζί και μοιραία πρέπει να είναι αντιπολιτευτικός.

Δεν θα έλεγα ότι ο Ολάντ έχει τις τρομερές ιδέες που θα φέρουν τα πάνω-κάτω στην κατάσταση της ευρωπαϊκής αριστεράς (κανείς, δυστυχώς, δεν έχει τρομερές ιδέες σε όλο το φάσμα της ευρωπαϊκής αριστεράς, είτε αυτή εμφανίζεται ως μεταρρυθμιστική είτε ως ριζοσπαστική). Έχει όμως ξεκάθαρες ιδέες:

«Ο σοσιαλισμός δοκιμάζεται σήμερα, γεγονός που συνδέεται με την κρίση του ευρωπαϊκού ιδεώδους. Η σοσιαλδημοκρατία πρέπει να επαναπροσδιορίσει το μοντέλο της. Αλλά πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι, ουσιαστικά, ο αγώνας παραμένει ίδιος και συνοψίζεται ως εξής: καλό είναι να κάνουμε ό,τι είναι εφικτό· αλλά αν μπορέσουμε να επιτύχουμε κάτι περισσότερο από το εφικτό, τόσο το καλύτερο».

Και παρακάτω: «Θα ήταν σοβαρό σφάλμα αν ο σοσιαλισμός συνέχεε τον τρόπο με τον οποίο αγωνίζεται, τρόπο που σημαδεύεται αναπόφευκτα από τη χρονική συγκυρία, με το περιεχόμενο του αγώνα του. Θα ήταν λάθος να προσαρμόζεται απολύτως στην τρέχουσα επικαιρότητα και να λησμονεί τον ιστορικό του χρόνο. Ο σοσιαλισμός δεν διαγράφει την ταυτότητά του, αλλά την ανασυνθέτει ως κρίκο μιας εξέλιξης, ως στοιχείο του συνόλου».

Το ίδιο καθαρές είναι οι απόψεις του όσον αφορά τις αντιλήψεις εκείνες που διεκδικούν το Όλα ή Τίποτα. «Στην πραγματικότητα το ερώτημα που τίθεται είναι αν η άκρα αριστερά και κυρίως οι ψηφοφόροι της είναι έτοιμοι να συμβάλουν στην ήττα της δεξιάς και στην οπισθοχώρηση του νεοφιλελευθερισμού. Θέλουν την αλλαγή; Δεν τους ζητώ να γίνουν ρεφορμιστές, όσο εκείνοι δεν μας ζητούν να γίνουμε επαναστάτες. Δεν θέλουν να κυβερνήσουν. Το λαμβάνω υπόψη μου. Μήπως, όμως, αποδέχονται έτσι την ατέρμονη βασιλεία της δεξιάς; Εδώ βρίσκεται η πραγματική τους ευθύνη. Όσο για εκείνους τους σοσιαλιστές που είναι πρόθυμοι να τρέξουν πίσω από την άκρα αριστερά, τους προειδοποιώ: Ποτέ δεν θα τη φτάσουν».

Τι πρέπει να κάνει ο νέος Πρόεδρος της Γαλλίας; «Θα πρέπει να καταπολεμήσει την οικονομική μοιρολατρία, την κοινωνική δυσθυμία και τον πολιτικό σκεπτικισμό που κυριαρχούν στη χώρα μας. Δεν υπάρχουν αντικειμενικές αιτίες που να δικαιολογούν τη 'γαλλική δυστυχία'». Εδώ ο Ολάντ δεν χαϊδεύει τους συμπατριώτες του, προσπαθεί όμως να καταλάβει τι συμβαίνει. Και οι σκέψεις του αφορούν, τελικά, κάθε Ευρωπαίο πολίτη:

«Η κατάσταση είναι σοβαρή. Αποτελεί σπάνιο φαινόμενο να ανησυχούν τόσο πολύ οι Γάλλοι πολίτες για τον εαυτό τους και για το μέλλον τους. Αναγνωρίζουν ότι διαθέτουν περισσότερες ανέσεις από τους γονείς τους, περισσότερο ελεύθερο χρόνο, καλύτερη ιατρική περίθαλψη, μεγαλύτερη πρόσβαση στην ενημέρωση. Διαπιστώνουν όμως ότι οι κοινωνικές σχέσεις επιδεινώνονται, ότι η ζωή χάνει την ανθρώπινη διάστασή της, ότι η εργασία δεν αποτελεί πλέον πηγή ικανοποίησης, ότι η αγωνία για το μέλλον τούς κυριεύει, ότι οι αμέτρητες αδικίες τούς κάνουν να εξεγείρονται, ότι ο κόσμος τούς διαφεύγει. Οι συνέπειες για τη χώρα μας είναι απελπιστικές: οι άνθρωποι κλείνονται στον εαυτό τους, ενώ αναπτύσσεται ο εγωισμός και οργιάζει η βία στους δρόμους αλλά και μέσα στην οικογένεια».

Ο Ολάντ, πρώην σύζυγος της άλλης υποψήφιας των Σοσιαλιστών Σεγκέν Ρουαγιάλ, σήμερα 57 χρόνων, έχει, όπως όλοι οι υποψήφιοι, τα προγράμματά του: για τους νέους, τους συνταξιούχους, τους πλούσιους και τους φτωχούς («Δεν αγαπώ τον επιδεικτικό πλούτο, τον κυνισμό των εισοδηματιών, την υπεροψία των ισχυρών, την περιουσία που μεταβιβάζεται μέσω της κληρονομιάς»).

Και, βεβαίως, ως Γάλλος πιστεύει στο «γαλλικό θαύμα», στην «ιδιαιτερότητα αλλά όχι στην αλαζονεία» της χώρας του. Η Ευρώπη, κατά τη γνώμη του, «έχει ανάγκη από μια νέα πνοή, που θα καθοδηγείται από το γαλλογερμανικό ζεύγος». Μάταια όμως θα ψάξει κανείς να βρει κάποιους πιο προχωρημένους προβληματισμούς για το μέλλον της Ευρώπης. Αυτό που περισσότερο φαίνεται να απασχολεί τον Ολάντ είναι η τόνωση του γαλλικού εθνικισμού, της γαλλοφωνίας, της «ειρηνικής αλλά όχι ειρηνιστικής» Γαλλίας. Είναι το τμήμα του βιβλίου που έχει το μικρότερο ενδιαφέρον.

Πολύ πιο ενδιαφέρουσες απόψεις εκφράζει (ιδιαίτερα για κάτι λαούς σαν κι εμάς που ακόμα αρεσκόμαστε στους «ισχυρούς» ηγέτες) όταν καλείται να απαντήσει στην κατηγορία ότι στερείται ηγετικού προφίλ. «Τι θα πει ότι 'στερούμαι ηγετικού προφίλ'; Είναι αλήθεια ότι αρνούμαι να παίξω τον ρόλο του παντογνώστη αρχηγού που αποφασίζει για όλα. Είναι επίσης αλήθεια ότι επιδιώκω να αποδέχονται τις προτάσεις μου όσο γίνεται περισσότεροι άνθρωποι. Μπορεί να πάρει καιρό αυτό. Έχουμε σήμερα το παράδειγμα μιας προεδρίας όπου ο αυτοσχεδιασμός υποκαθιστά τη λογική. Θέλω να ενσαρκώσω το ακριβώς αντίθετο».

Αυγή, 18/09/2011, ΑΝΤΑΙΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΗΣ