Η παράσταση της κωμωδίας στην Αρχαία Ελλάδα

Tο βιβλίο αυτό δεν είναι μία ακόμη θεωρητική πραγμάτευση του κωμικού είδους και των σωζόμενων δραμάτων. Απεναντίας, ο συγγραφέας του εξετάζει συστηματικά όλες τις πρακτικές πλευρές της παράστασης της κωμωδίας στην αρχαία Ελλάδα, από τις απαρχές του είδους μέχρι και τη Νέα Κωμωδία, και ανασυνθέτει τη θεατρική πράξη με τρόπο εύληπτο τόσο για τον εξειδικευμένο ερευνητή όσο και για τον μη ειδικό αναγνώστη. Ορισμένα κεφάλαια του βιβλίου πραγματεύονται γενικά θέματα, όπως η εξελικτική πορεία της κωμωδίας, οι εορτές, τα θέατρα και οι κωμικοί ποιητές. Ωστόσο, τα πιο πρωτότυπα μέρη του είναι εκείνα που αφιερώνονται στους ηθοποιούς και το ύφος της υπόκρισης, τους γυναικείους ρόλους, τα προσωπεία και τις ενδυμασίες, καθώς και στις χειρονομίες και τη γλώσσα του σώματος. Ο συγγραφέας βασίζεται κυρίως σε αρχαιολογικά τεκμήρια –αγγεία και ειδώλια– από όλο τον ελληνικό κόσμο, τα οποία υποβάλλονται σε νέα ερμηνεία, που ανατρέπει πολλές καθιερωμένες παραδοχές. Μέσα από την ανάλυσή του, η κωμωδία αναδεικνύεται τελικά όχι μόνο ως επιχώριο αθηναϊκό λογοτεχνικό είδος, αλλά και ως ολοκληρωμένη παραστατική τέχνη πανελλήνιας εμβέλειας.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Κατάλογος εικόνων
Προλογικό σημείωμα (Γ. Μ. Σηφάκης)
Σημείωμα του μεταφραστή
Πρόλογος του συγγραφέα

1 Καλλιτεχνικές αποτυπώσεις της κωμωδίας στην Αθήνα και στον υπόλοιπο ελληνικό κόσμο

Τα τεκμήρια
Αγγεία - Ειδώλια - Είναι τα τεκμήρια αξιόπιστα;
Εορτή και αγών
Το επάγγελμα του ηθοποιού
Περιοδείες

2 Οι ποιητές της Παλαιάς και της Μέσης Κωμωδίας

Η αρχαϊκή κωμωδία
Παλαιά Κωμωδία και δημοτελής εορτή
Μάγνης
Η σύνδεση με τη Σικελία
Επίχαρμος
Ώριμη Παλαιά Κωμωδία
Κρατίνος - Κράτης - Φερεκράτης - Εύπολις - Αριστοφάνης - Η αριστοφανική κωμωδία -Ο χαμένος Αριστοφάνης
Μέση Κωμωδία
Επαγγελματικό θέατρο - Πλοήγηση στη Μέση Κωμωδία - Τα έργα Μέσης Κωμωδίας του Αριστοφάνη - Παρακμή του χορού;
Ποιητές και τύποι της Μέσης Κωμωδίας
Αντιστροφή του μύθου και της τραγωδίας - Κωμωδία της πόλεως - Σάτιρα
Τα αρχαιολογικά τεκμήρια
Η αρχαιολογία: χρήσεις και περιορισμοί της - Αγγεία: μεταβαλλόμενο κωμικό ύφος - Ειδώλια, σκηνικοί χαρακτήρες
Πέρα από την Αθήνα

3 Θέατρα

Αθήνα: το αρχικό θέατρο
Ορχήστρα και θέατρον - Σκηνή (σκηνικό οικοδόμημα)
Δεύτερη φάση: 446-440
Θέατρα εκτός Αττικής
Χαμένα θέατρα
Σκηνικές εγκαταστάσεις του τέταρτου αιώνα στην ελληνική Δύση
Τάρας - Ποσειδωνία - Σικελία
Αθήνα: το λίθινο θέατρο
Θέατρον και ορχήστρα - Το σκηνικό οικοδόμημα
Ειδικά εφέ
Εκκύκλημα - Μηχανή - Σκηνογραφία

4 Ο κωμικός χορός

Οι πρώτες γραπτά αποτυπωμένες κωμωδίες
Η πρώιμη κωμωδία σε εικόνες
«Παραφουσκωμένοι χορευτές» - Αρχαϊκοί χοροί - Ο χορός επί σκηνής
Η είσοδος του υποκριτή
Ο χορός στην κατοπινή τέχνη
Η όρχηση του χορού
Σχηματισμός και μέγεθος - Ο χορός στην ελληνική Δύση
Παρακμή του χορού;

5 Η μουσική στην κωμωδία

Ο αυλός
Οι μουσικοί στις εορτές - Μουσικοί και θεατρική σύμβαση
Η μουσική γλώσσα
Xορική μουσική
Η «Νέα Μουσική»
Άσμα και όρχηση

6 Υπόκριση: από τον λυρισμό στη διπλή συνείδηση

Αρχάριοι της σκηνής
Από τον ποιητή στον υποκριτή - Οι πρώτοι κωμικοί υποκριτές
Η υπόθεση και ο ανερχόμενος ηθοποιός
Οι ηθοποιοί στην κοινωνία
Διανομή
Πόσοι υποκριτές; - Ευκαιρίες για διπλό ρόλο - Ουδεμία σχέση με τον Στανισλάφσκι
Φωνή, λόγος, κίνηση
Aισθητική, διαδικασία
«Πιστευτοί» χαρακτήρες - Μεταβάσεις

7 Τεχνική και ύφος της υπόκρισης

Σωματική έκφραση
Τα τεκμήρια
Στάση του σώματος, χειρονομίες
Τύποι χειρονομιών
«Εμβλήματα» - Συγκινησιακές χειρονομίες - Χειραγωγοί
Υποδυόμενοι γυναίκες
Η κόρη - Η σύζυγος - Η γηραιά γυναίκα
Προβλήματα ερμηνείας
Βοηθώντας άνθρωπο που νιώθει ναυτία - Λανθασμένη ταυτότητα - Αγρότες από τερακότα

8 Τα προσωπεία της κωμωδίας

Η όψη των προσωπείων
Η σημασία του προσωπείου
Πνευματική ή πρακτική; - Προσωπείο και μεταθέατρο - Ηθοποιός και προσωπείο - Συμβολισμός
Πώς κατασκευάζονταν τα προσωπεία
Απαρχές - Ύφασμα και γύψος - Ξύλο
Τύποι προσωπείων

9 Η ενδυμασία στην Παλαιά και τη Μέση Κωμωδία

Χοροί
Αρχαϊκοί χοροί - Μεταγενέστεροι χοροί
Το εσωτερικό ένδυμα του ηθοποιού
Η εξωτερική ενδυμασία: στοιχεία
Η διαμάχη σχετικά με την κωμική ενδυμασία - Στοιχεία από δυο καλλιτεχνικά μέσα
Η ενδυμασία των γυναικών
Χιτώνες - Εξωτερική ενδυμασία: επενδύτες, καλύμματα κεφαλής - Υποδήματα
Ανδρική ενδυμασία
Χιτώνες - Επενδύτες - Υποδήματα - Καλύμματα κεφαλής
Εξέλιξη και μετάβαση

10 Γυναίκες και κωμωδία

Γυναίκες στη μυθοπλασία
Πρωταγωνιστικοί ρόλοι: Λυσιστράτη και Πραξαγόρα - Θεότητες
Γυναίκες με σάρκα και οστά
Γυναίκες στο θέατρο - Ποιήτριες - Σχεδιασμός και παραγωγή
Επιτέλεση από γυναίκες
Μουσικοί - Γυναίκες επί σκηνής - Βωβά πρόσωπα

11 Νέα Κωμωδία

Ποιητές του κανόνα
Δόξα και χρήμα
Νέα θέατρα
Ορχήστρα - Λογείον
Ο αποκομμένος χορός
Ελληνιστικά θέατρα
Ενδυμασία και προσωπεία
Αναγνώριση τύπων προσωπείου - Ηλικιωμένοι άνδρες - Νεαροί άνδρες - Δούλοι - Ηλικιωμένες γυναίκες - Νεαρές γυναίκες

Επίλογος
Εικόνες
Κατάλογος αναφερόμενων αντικειμένων
Αγγεία - Ειδώλια από τερακότα - Προσωπεία από τερακότα - Άλλα υλικά

Σημειώσεις
Γλωσσάριο
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο