Ένα κουκούτσι στο στρατό του Μεγαλέξανδρου

Εκείνος είναι ο Αλέξανδρος, ο φοβερός Μακεδόνας κατακτητής. Ο άλλος είναιο Φιλόλαος, ένας γενναίος Θηβαίος που θέλει να εκδικηθεί την καταστροφή της πόλης του από το στρατό των Μακεδόνων.
Οι δρόμοι τους θα διασταυρωθούν κάπου στην Ανατολή. Ανάμεσά τους μια θάλασσα μίσους. Γύρω τους εχθροί και φίλοι, ταξίδια και περιπέτειες, ο έρωτας και ο κίνδυνος. Τι θα γίνει όμως όταν ο Αλέξανδρος θα δωρίσει στον Φιλόλαο ένα ασήμαντο κουκούτσι από βερίκοκο;





ΚΡΙΤΙΚΗ



Τι ήταν αυτό το κουκούτσι που κυκλοφορούσε ανάμεσα στους στρατιώτες του Αλέξανδρου; Ηταν, μυθιστορηματική αδεία, το μήλο της Περσίας, το βερίκοκο, το δώρο που έδωσε ο βασιλιάς σε εχθρούς και φίλους, σε Ελληνες και ξένους για να το γεύονται σε καιρούς ειρηνικούς. Είναι με μια έννοια η προοπτική που ανοίγεται μετά από μεγάλες ιστορικές ανακατατάξεις. Εννοούμε τις ανακατατάξεις που προήλθαν από την άνοδο του Αλέξανδρου στον θρόνο της Μακεδονίας και από την εκστρατεία στην Ανατολή. Σ' αυτό το ιστορικό πλαίσιο διαδραματίζεται η πλοκή του μυθιστορήματος Ενα κουκούτσι στο στρατό του Μεγαλέξανδρου.

Οι πρωτοεμφανιζόμενοι συγγραφείς (γεν. 1962 και 1974) μελέτησαν τις ιστορικές πηγές που αναφέρονται στη δράση και στην προσωπικότητα του Αλέξανδρου και έγραψαν ένα μυθιστόρημα στο οποίο οι πρωταγωνιστές είναι δύο: η ζωή γύρω από τον Αλέξανδρο και τις επιλογές του και ένας από τους στρατιώτες του. Το μυθιστόρημα γράφεται από την πλευρά ενός νεαρού Θηβαίου, του Φιλόλαου, ο οποίος μετά την καταστροφή της πόλης του από τον Αλέξανδρο, πωλείται δούλος σε ένα Ροδίτη ναυτικό. Ο Φιλόλαος ποτέ δεν ξεχνάει τους λόγους που ανέτρεψαν τη ζωή του και με παιδική εμμονή ονειρεύεται κάποτε να εκδικηθεί τον κατακτητή. Τον Αλέξανδρο δεν τον είχε συναντήσει, ούτε είχε κάποια αναφορά για το πώς έμοιαζε. Στη φαντασία του ήταν σαν ένας δαίμονας που περιμένει την τιμωρία του.

Τα χρόνια πέρασαν, ο Φιλόλαος ανδρώθηκε, έγινε κυβερνήτης εμπορικού πλοίου, πλούτισε, όμως ποτέ δεν ξέχασε. Ετσι, με την πρώτη ευκαιρία ζήτησε μετάταξη και μπήκε στο μηχανικό των Μακεδόνων για να πάρει μέρος στην εκστρατεία της Ανατολής με σκοπό κάποια στιγμή να το σκάσει, να ενσωματωθεί με τους έλληνες μισθοφόρους του Δαρείου και να εκδικηθεί. Ο στρατιώτης Φιλόλαος δεν είναι ένας μονοδιάστατος χαρακτήρας, όπως άλλωστε δεν ήταν και ο εχθρός του. Με την πάροδο του χρόνου εξελίσσεται και αντιλαμβάνεται ότι ο στρατηλάτης δεν είναι ένα απόμακρο πρόσωπο που παίζει τις τύχες των λαών στα χέρια του, αλλά άνθρωπος με προτερήματα, ελαττώματα και αισθήματα και, από μεγάλος πολέμιός του, καταλήγει να τον σέβεται και να τον εκτιμάει.

Οι συγγραφείς ξεκινούν γράφοντας από την πλευρά του δηλωμένου εχθρού που υπέφερε από τα πολιτικά παιχνίδια της εποχής και καταλήγουν να χτίσουν ένα χαρακτήρα προικισμένο με κρίση και εξυπνάδα, ο οποίος μπορεί να κατανοήσει την πολυπλοκότητα των καταστάσεων και να τοποθετηθεί ανάλογα απέναντί τους. Το ενδιαφέρον του μυθιστορήματος συμπυκνώνεται στις ψυχολογικές μετατοπίσεις αυτού του άσημου ανθρώπου που είχε την τύχη ή την ατυχία να διασταυρωθεί με μια τέτοια προσωπικότητα και στην ανατροπή της προσωπικής του κοσμοθεωρίας. Ο Φιλόλαος δεν υποτάσσεται μοιρολατρικά στις καινούργιες συνθήκες. Αντίθετα συμφιλιώνεται με το παρελθόν και τον εαυτό του, έχει πολιτική άποψη και θέλει να κτίσει μια νέα ζωή.

Στην εξέλιξη της ιστορίας, ο Φιλόλαος, ελεύθερος πλέον πίσω στη Θήβα, κατηγορείται από τους συμπολίτες του για προδοσία επειδή συνέπραξε με τον μακεδόνα κατακτητή. Στην απολογία του, από τα δυνατότερα κεφάλαια του μυθιστορήματος, παρουσιάζει τις αρετές της προσωπικότητας εκείνου που τον καταδίκασε σε τόση δυστυχία και τις υπερασπίζεται με λόγο συγκινητικό αλλά και αρκετά εξιδανικευμένο. Το Ενα κουκούτσι στο στρατό του Μεγαλέξαντρου είναι ένα βιβλίο με σφιχτή δομή, δράση και περιπέτεια, στο οποίο παρουσιάζονται δραματοποιημένες πλευρές της ζωής στην αρχαιότητα που περνούν ως αναφορές στα σχολικά βιβλία (οι αγοραπωλησίες των δούλων, τα συμπόσια, η στρατιωτική ζωή, η αγριότητα του πολέμου κ.ά.). Ο τρόπος χειρισμού του θέματος θυμίζει παλαιότερα γνωστά ιστορικά μυθιστορήματα, γεγονός όμως που δεν είναι υποχρεωτικά αρνητικό, μιας και στη λογοτεχνία δεν υπάρχει παρθενογένεση. Το βιβλίο απέσπασε το 2001 το βραβείο για την εφηβική ηλικία από τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου.

Από 13 ετών



Μαρίζα Ντεκάστρο (παιδαγωγός και συγγραφέας βιβλίων για παιδιά)

ΤΟ ΒΗΜΑ , 28-04-2002