Το ταξίδι

[...] Ξεκινήσαμε το 2005, νομίζοντας πως γυρεύαμε το οπτικό υλικό για ένα ντοκιμαντέρ για τη μετανάστευση των Ελλήνων στην Αμερική, ανακαλύπτοντας όμως αυτούς τους θησαυρούς καταλάβαμε ότι χρειαζόμασταν ένα πρώτο βήμα που ονομάσαμε Archive Preservation Project, για την αντιγραφή, διάσωση, έρευνα και συντήρηση αυτού του υλικού μέσω της μη κερδοσκοπικής εταιρείας "Πρωτέας", που συγκέντρωσε το υλικό και το διέθεσε για να γίνει όχι μόνο μια ταινία και ένα DVD, αλλά και μια έκθεση και ένα βιβλίο.



Το φωτογραφικό υλικό είναι πολύ συχνά ξεχασμένες φωτογραφίες άγνωστων φωτογράφων που δωρήθηκαν από ελληνοαμερικανικές οικογένειες σε διάφορα αρχεία, ή συγκεντρώθηκαν από συλλέκτες. Μερικές όμως φωτογραφίες είναι γνωστών φωτογράφων, που ασχολήθηκαν με το θέμα της μετανάστευσης γενικότερα και τράβηξαν μεταξύ άλλων και φωτογραφίες Ελλήνων μεταναστών. Πρόκειται για τον Augustus Sherman που ήταν ελεγκτής στο Έλλις Άιλαντ, τον Jacob Riis, τον Lewis Hine, την Dorothea Lange, τον Wallace Kirkland, τον Andreas Feininger, τη δική μας Nelly's και τον Φιωτάκη. Το βλέμμα αυτών των φωτογράφων μας έδωσε, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, εικόνες πολύτιμες που μεταμορφώνονται σε μνήμη και ιστορία. Όχι μόνο γιατί αποτύπωσαν κλεμμένες στιγμές της πραγματικότητας, ξεδιπλώνοντας μπροστά μας την καθημερινότητα έτσι όπως άλλαζε μέσα στο χρόνο, αλλά και γιατί κάθε φωτογραφία έχει την αισθητική της ματιάς τους και της εποχής της.

Για "Το Ταξίδι: Το Ελληνικό Όνειρο στην Αμερική" διηγηθήκαμε με τον Αλέξανδρο την ιστορία της μετανάστευσης και της ζωής των Ελλήνων στην Αμερική, χρησιμοποιώντας επιλεγμένες φωτογραφίες από το υλικό που συγκέντρωσε ο "Πρωτέας" από τα αμερικανικά αρχεία (και 2 φωτογραφίες από το Μουσείο Μπενάκη). Χωρίσαμε αυτή την ιστορία σε τρεις κύκλους:

Ι. Μετανάστες: 1890-1920

II. Αμερικανοί πολίτες: 1920-1960

III. Επιστροφή σε μια ελληνικότητα: 1960-1980

Ένα παράρτημα, μετά το τρίτο κεφάλαιο, παρουσιάζει ένα διαφορετικό υλικό: Εισιτήρια πλοίων, διαβατήρια, απολυτήρια σχολείων, εξώφυλλα εφημερίδων, γράμματα.



Και ενώ η ταινία, η έκθεση και το βιβλίο έπαιρναν σιγά σιγά μορφή, το ίδιο το υλικό και η ιστορία που διηγείται αποκάλυπτε μια ιδέα που πάντα υπήρχε μέσα μας, αλλά τώρα έπαιρνε σχήμα. Οι άγνωστες φωτογραφίες και τα φιλμάκια μας χαρίζουν τη χαμένη συλλογική μνήμη, τον ξανακερδισμένο χρόνο, αλλά και μας επιτρέπουν να δούμε με διαφορετική ματιά το παρόν και το μέλλον, φέρνοντας μας μπροστά σε μια ανακάλυψη: η αποδοχή της διαφορετικότητας μπορεί να γίνει πολύτιμη για μια κοινωνία που ξέρει να εξελίσσεται. Συγχρόνως, το υλικό αυτό μας θυμίζει πόσο σημαντικό είναι να αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα και εμείς οι ίδιοι, σε μια στιγμή που η Ελλάδα έχει γίνει τόπος μετανάστευσης για άλλους λαούς. [...]



Μαρία Ηλιού