Αριστερή τρομοκρατία δημοκρατία και κράτος

Το βιβλίο αυτό άρχισε να γράφεται όταν η οργάνωση 17 Νοέμβρη εξαρθρώθηκε, έγινε σταθερό πρωτοσέλιδο και από χρόνιο πολιτικό ζήτημα κατέληξε αντικείμενο δημοσιογραφικών ακροτήτων, στις οποίες είναι επιρρεπή τα ραδιοτηλεοπτικά μέσα στην Ελλάδα. Έτσι, το Αριστερή τρομοκρατία, δημοκρατία και κράτος δεν είναι μία ακόμη συλλογή δημοσιογραφικών κειμένων γύρω από την τρομοκρατία, όπως αυτή περιγράφηκε και αναλύθηκε στο τηλεοπτικό κοινό: πρόκειται μάλλον για ένα βιβλίο «εκτός εποχής»· για μια θεωρητική και ιστορική ανάλυση του φαινομένου της τρομοκρατίας, για μια απόπειρα να οριστεί και να τοποθετηθεί ανάμεσα στα υπόλοιπα δομικά προβλήματα της κοινωνίας, ένα από τα οποία είναι, εξάλλου, και η λειτουργία των μέσων ενημέρωσης. Ο στόχος του είναι να ανοίξει μια συζήτηση για τη φύση της τρομοκρατίας της Αριστεράς, για τις ιδεολογικές της καταβολές, για τις αυταπάτες της και την ηθική της (ή την έλλειψή της, τις διαστροφές της), καθώς και για το είδος της αυταρχικής δημοκρατίας που τείνει να δημιουργηθεί με αφορμή την εξάρθρωση των τρομοκρατικών οργανώσεων.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Στη σειρά «Κόσμος» των εκδόσεων Πατάκη, που εγκαινιάστηκε πέρυσι με το δοκίμιο του Λεονάρντο Σάσα H υπόθεση Μόρο (βλέπε τα «Βιβλία» της 13ης Οκτωβρίου 2002), σε μετάφραση της Σώτης Τριανταφύλλου, κυκλοφόρησε το βιβλίο Αριστερή τρομοκρατία, δημοκρατία και κράτος. Συγγραφείς του είναι ο οικονομολόγος Ηλίας Ιωακείμογλου και η συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου, η οποία τυγχάνει και ιστορικός, ειδικευμένη στην αμερικανική ιστορία. Το βιβλίο αποτελείται από έναν πρόλογο, έναν επίλογο (απόσπασμα από το μυθιστόρημα του Χάινριχ Μπελ H χαμένη τιμή της Κατερίνας Μπλουμ) και πέντε κεφάλαια με τους χαρακτηριστικούς τίτλους «Σχετικά με τον ορισμό της τρομοκρατίας», «H τρομοκρατία του fin de siecle», «Εχει το κράτος καρδιά;», «Weather underground - Μια αμερικανική περιπέτεια» και «Τρομοκρατία ή πολιτική ανυπακοή».

Οι δύο συγγραφείς, οι οποίοι βρίσκονταν ανέκαθεν στον χώρο της Αριστεράς ασχολούνται με τη λεγομένη «αριστερή τρομοκρατία», θέμα απολύτως επίκαιρο καθώς οι φερόμενοι ως μέλη της 17N δικάζονται αυτή την εποχή και οι ενεχόμενοι στην υπόθεση του ΕΛΑ βρίσκονται στη φυλακή. Ως «μελέτη περίπτωσης» χρησιμοποιούν την ιστορία των Ερυθρών Ταξιαρχιών, της μεγαλύτερης από τις εκατοντάδες ένοπλες πολιτικές οργανώσεις που έδρασαν στην Ιταλία τη δεκαετία του '70· και το κάνουν για ποικίλους λόγους, ο κυριότερος από τους οποίους είναι οι εκτενείς μαρτυρίες των στελεχών της που φωτίζουν πλείστα σημεία της ιδεολογίας και της δράσης της.



Ταξικό μίσος



Εκτός από την ανάλυση του φαινομένου της «αριστερής τρομοκρατίας» που υπογράφει ο Ηλίας Ιωακείμογλου, παρέχονται πολλές πληροφορίες για τις μορφές και τους στόχους της μέσα στον χρόνο από τη Σώτη Τριανταφύλλου, η οποία προσπαθεί να ανιχνεύσει την «εξέλιξη του ταξικού μίσους και του μίσους γενικά μέσα στην ταξική κοινωνία», είτε πρόκειται για το τσαρικό τυραννικό καθεστώς της Ρωσίας είτε για τη φιλελεύθερη δημοκρατία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Και ο μεν Ιωακείμογλου παίρνει σαφή θέση κατά της 17N, που «δολοφονούσε πολίτες επειδή τους θεωρούσε ταξικούς εχθρούς», και ταυτόχρονα πιστεύει ότι τόσο οι Ερυθρές Ταξιαρχίες όσο και η 17N αποτελούσαν «ένα πολιτικό γεγονός», σε αντίθεση με την επίσημη τοποθέτηση που θέλει τα μέλη τους «εγκληματίες» επειδή «πρέπει να ηττηθούν», η δε Τριανταφύλλου εκφράζει την άποψη ότι η βία στις ΗΠΑ στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού είχε «ταξικά αίτια», ακόμη και αν ορισμένες τρομοκρατικές πράξεις φαίνονταν παράλογες.

H συγγραφέας θεωρεί ότι η επίδραση του Σεργκέι Νετσάγεφ μέσω του βιβλίου του Κατήχηση του επαναστάτη στο αναρχικό και στο κομμουνιστικό κίνημα είναι μεγαλύτερη απ' ό,τι πιστεύουν οι ιστορικοί, εκτιμά ότι οι ναρόντνικοι που δολοφόνησαν το 1881 τον τσάρο της Ρωσίας Αλέξανδρο II «εγκαινίασαν» τη μοντέρνα τρομοκρατία και εκφράζει τη συμπάθειά της στους ηγέτες των αναρχικών που εκτελέστηκαν στην Αμερική, όταν στις 4 Μαΐου 1886 κάποιοι απεργοί έριξαν βόμβα σε σώμα αστυνομικών οι οποίοι έσπευσαν να διαλύσουν τη διαδήλωσή τους.

Από τα σημαντικότερα κεφάλαια του βιβλίου είναι το υπ' αριθμόν 4, όπου η Τριανταφύλλου εξιστορεί με γλαφυρό τρόπο τη γέννηση, τη δράση και το τέλος των αριστερών ένοπλων ομάδων στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του '60. Παρά τη μυθολογία γύρω από τη δεκαετία του '60, «η αριστερή τρομοκρατία στις ΗΠΑ είχε περιθωριακό ρόλο και ελάχιστα θύματα» λέει η συγγραφέας. H πολιτική βία, κυρίως εκείνη που κατευθυνόταν κατά ανθρωπίνων στόχων, «προερχόταν ανέκαθεν από το αμερικανικό κράτος και παρακράτος» και μάλιστα σε περιόδους έντονων μαζικών διεκδικήσεων. Διάφορες βομβιστικές ενέργειες, καθώς και οι δολοφονίες των Τζον Κένεντι και Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, σχετίζονται με ρατσιστικούς και φασιστικούς κύκλους της χώρας (όπως το National States Rights Party και η Κου Κλουξ Κλαν), ενώ εκείνη του Μάλκολμ X συνδέεται με μαύρους φονταμενταλιστές μουσουλμάνους οι οποίοι διαπνέονταν από παρόμοια ιδεολογία.



H κατεδάφιση του «τέρατος»



Ενώ λοιπόν η «αριστερή τρομοκρατία» ταυτίστηκε με τις οργανώσεις για τα πολιτικά δικαιώματα που γεννήθηκαν τη δεκαετία του '60, η δεξιά τρομοκρατία, παρά τον εξωτικό και συχνά γελοίο χαρακτήρα της, είχε πάρει διαστάσεις σειράς πολιτικών λόμπι (την εποχή εκείνη έγινε παράρτημα του επίσημου κράτους). Οταν την άνοιξη του 1960 ιδρύθηκε στο Μίσιγκαν η οργάνωση Students for a Democratic Society (SDS) δεν είχε καμία απολύτως πρόθεση «τρομοκρατικής επίθεσης» κατά του κράτους. Ο αγώνας της όμως κατά της φτώχειας και υπέρ της κοινωνικής δικαιοσύνης, συν την ιδεολογία του ελεύθερου σεξ και την αλληλεγγύη με το κίνημα των μαύρων, προκάλεσαν ολομέτωπη σύγκρουση με την αστυνομία και τη δικαιοσύνη. Λίγο μετά η SDS καλούσε τους κληρωτούς να αρνηθούν τη στράτευση για το Βιετνάμ, κάτι που οδήγησε στις διαδηλώσεις στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια το 1968. Στις 8 Φεβρουαρίου 1968 οι πεζοναύτες διέλυσαν διαδήλωση στο Οραντζμπεργκ της Νότιας Καρολίνας με αποτέλεσμα να σκοτωθούν τρεις μαύροι φοιτητές, γεγονός που δείχνει πως αντίθετα με ό,τι πιστεύουν οι Ευρωπαίοι το αμερικανικό κίνημα προηγήθηκε σε βίαιες μεθόδους από τον γαλλικό Μάη.

Στα μέσα του 1969 ιδρύθηκε η ομάδα κρούσης Weathermen (Μετεωρολόγοι) που επιθυμούσε τη μεταφορά του επαναστατικού πνεύματος από τα πανεπιστήμια σε ολόκληρη την κοινωνία και επεδίωκε την κατεδάφιση του «τέρατος», δηλαδή του κράτους. Στη συνέχεια δημιουργήθηκαν οι οργανώσεις Black Mask που προσανατολίζονταν στο πολιτιστικό αντάρτικο, οι Motherfuckers που ήθελαν να τα κάψουν όλα και σύντομα προέβαλλαν ως κύριο στόχο τους τον αγώνα κατά του ιμπεριαλισμού και, τέλος, ενεργοποιήθηκαν οι Μαύροι Πάνθηρες (ιδρύθηκαν το 1966), που κινητοποιούσαν το μαύρο λούμπεν προλεταριάτο κατά του συστήματος.

Την ίδια εποχή που οι αριστερές «τρομοκρατικές» ομάδες έσπερναν τον τρόμο στην αμερικανική κοινωνία, οι σοβιετικές εφημερίδες θρηνολογούσαν για την ελεεινή κατάσταση της αμερικανικής νεολαίας, για τη διαφθορά, την έκλυση των ηθών, χαρακτηρίζοντας κι αυτές τους Weathermen τρομοκράτες· ακριβώς όπως έκαναν οι σερίφηδες και οι βολεμένοι αμερικανοί αστοί. Σήμερα οι αμερικανοί «τρομοκράτες» των δεκαετιών '60 και '70 (όσοι απέμειναν) είτε κρύβονται με αλλαγμένα τα ονόματά τους είτε είναι κανονικοί πολίτες και μάλιστα πανεπιστημιακοί, οι οποίοι τώρα, εποχή ελέγχου των κοινωνικών φρονημάτων από τα όργανα της διοίκησης Μπους, κινδυνεύουν να αποκλειστούν από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα.



Φίλιππος Φιλίππου (συγγραφέας)

ΤΟ ΒΗΜΑ, 21-09-2003