Τα σχολικά εγχειρίδια του ελληνικού δημοτικού σχολείου

Αποτελεί κοινή διαπίστωση ότι η ενασχόληση με τα σχολικά εγχειρίδια συνιστά μεταξύ άλλων ένα εργαλείο ελέγχου της εξουσίας που τα παράγει και τα προωθεί. Μέσω της ανάλυσης των σχολικών εγχειριδίων μας παρέχεται η δυνατότητα να διερευνήσουμε τις έμμεσες δυναμικές της πολιτισμικής εκπαιδευτικής πολιτικής, καθώς και τις κοινωνικές ομάδες που τα διαμορφώνουν αλλά και διαμορφώνονται από αυτά.
Στο παρόν βιβλίο, επιλέξαμε να μελετήσουμε τα σχολικά εγχειρίδια, γιατί είναι εκείνα που εξασφαλίζουν τη συγκρότηση, την εδραίωση και την αναπαραγωγή της εθνικής ταυτότητας, καθώς δεν μεταδίδουν απλά γνώσεις, αλλά καλλιεργούν και στάσεις, μορφές και τύπους συμπεριφοράς, οι οποίες έχουν μεγάλη σημασία για τη σχέση και την επικοινωνία μεταξύ ατόμων, ομάδων και λαών.
Αρχικά, αντιδιαστέλλεται η εκπαιδευτική πρακτική που καθιστά το εκπαιδευτικό σύστημα ως νομιμοποιητικό μηχανισμό αναπαραγωγής της κυρίαρχης ιδεολογίας από αυτή που οφείλει να επικρατεί στις σύγχρονες πλουραλιστικές κοινωνίες. Παρουσιάζονται οι νέες εκπαιδευτικές τάσεις, τα διλήμματα που αντιμετωπίζει στις μέρες μας η εκπαίδευση ως θεσμός, καθώς και η ανάλυση του ρόλου των Α.Π. και των σχολικών εγχειριδίων κατά την προετοιμασία των νέων ανθρώπων για να συμμετέχουν ενεργά και αποτελεσματικά ως πολίτιδες/πολίτες τόσο στην τοπική και την εθνική όσο και στην ευρύτερη παγκόσμια κοινότητα. Υπό το πρίσμα αυτό οριοθετούνται, επίσης, οι διαδικασίες συγκρότησης του ισχύοντος ελληνικού Α.Π. και των σχολικών εγχειριδίων του δημοτικού σχολείου, τα οποία αναλύονται στην παρούσα μελέτη, αναφορικά με τον τρόπο παρουσίασης δώδεκα συγκεκριμένων θεματικών.
Στόχος είναι η δημιουργία σχολικών εγχειριδίων με τρόπο τέτοιο ώστε να δίνουν τη δυνατότητα και την ελευθερία στις/στους μαθήτριες/ μαθητές να εμπλακούν περισσότερο και να διαμορφώσουν στάσεις και αξίες που θα τις/τους ακολουθούν στη ζωή τους. Είναι καιρός να αποδεχτούμε ότι τα παιδιά δε ζουν πλέον ούτε στον «περιτοιχισμένο κήπο» του Holt (1997) ούτε στο «εικονικό γκέτο» του Gura (1994), και να τους παρέχουμε σχολικά εγχειρίδια που αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα που βιώνουν γύρω τους, απαλλαγμένα από συνειδητές και μη μεροληπτικές παραδοχές, παραποιήσεις και αποσιωπήσεις.