Η γεύση της μνήμης

Γιατί αυτό το βιβλίο;
Ο Τάσος Καφαντάρης είναι εκλαϊκευτής επιστήμης και τεχνολογίας στην εφημερίδα Το Βήμα. Δουλειά του είναι να παρακολουθεί την πορεία αυτών των δύο στο μονοπάτι προς το μέλλον του ανθρώπινου πολιτισμού, όπως και να διερευνά την ιστορία τους. Αυτό το κοίταγμα «προς τα μπρος και προς τα πίσω» τον έφερε αντιμέτωπο με πολλά άλυτα μυστήρια του παρελθόντος και απορίες για το μέλλον. Τον γέμισε με σκέψεις και «ιστορίες που αξίζει να ειπωθούν» – αλλά σε ποιούς; Η δική του γενιά είναι προσηλωμένη στο ξεμπέρδεμα της δικής της ιστορίας. Κι εκείνη που τώρα μεγαλώνει είναι η γενιά της «οπτικοποίησης», μια γενιά που θέλει να μαθαίνει μόνο μέσω «παιχνιδοποιημένης εκπαίδευσης» και δέχεται τη γνώση μόνον ως «απόληξη περιπέτειας».
Για τις γενιές που γεννήθηκαν στον 20ό αιώνα υπήρχε ένας τρόπος για μάθεις την Ιστορία: να τη διαβάσεις, μέσα από εκατοντάδες σελίδες με εκατοντάδες ονόματα πρωταγωνιστών του παρελθόντος. Επίσης, για να «ζήσεις» ιστορίες, έπρεπε ή να τις διαβάσεις σε μυθιστορήματα ή να τις δεις σε ταινίες – όπου, βέβαια, οι συγγραφείς και των δύο φρόντιζαν να μη σε κουράσουν με λεπτομέρειες. Η πρώτη γενιά του 21ου αιώνα αδιαφορεί γι’ αυτού του είδους τη «σειριακή» ανάγνωση ή θέαση. Είναι η γενιά που μεγάλωσε παίζοντας στους ιδεατούς κόσμους των βιντεοπαιχνιδιών, όπου η κάθε επιλογή της άνοιγε νέα τοπία, διασκεύαζε την ιστορία και προσέθετε νέους συμπρωταγωνιστές. Είναι η γενιά που παρακολουθεί ταινίες όπως το Inception χωρίς να δυσανασχετεί για τις απανωτές επανεκκινήσεις της πλοκής του, ή τηλεοπτικές σειρές όπως το Game of Thrones χωρίς να τα χάνει από την πληθώρα των πρωταγωνιστών του.
Η Γεύση της Μνήμης είναι λοιπόν γραμμένη στη μεικτή γλώσσα των δύο γενιών: Ξεκινάει σαν μια αφήγηση ιστορικο-επιστημονικής φαντασίας, που μαστιγώνεται από ριπές θυελλώδους περιπέτειας. Σύντομα όμως μετατρέπεται σ’ ένα κομπολόι ιστοριών μέσα στην Ιστορία, μια συλλογή περιπετειών και αινιγμάτων μέσα στον χωροχρόνο της ανθρωπότητας, που ανοίγει συνεχώς νέα παράθυρα σε νέες ιστορίες. Και οι σκηνές όλων τους αποδίδονται περισκοπικά, με τρόπο ικανό να πυροδοτήσει στη φαντασία του αναγνώστη «αλλεπάλληλες κινηματογραφικές ταινίες».
Το αποτέλεσμα είναι η δόμηση ενός μωσαϊκού που παραμένει χαραγμένο στην μνήμη του αναγνώστη πολύ καιρό μετά την ανάγνωση της τελευταίας σελίδας. Είναι ένα βιβλίο που τον οδηγεί σε προβληματισμό για το τι έγινε τότε –από την απαρχή της Ιστορίας ώς το σήμερα– και τι εναλλακτικό μπορεί να συμβεί στον κόσμο του αύριο. Διαβάζοντάς το, ή ξαναδιαβάζοντας τη μία ή την άλλη παράπλευρη ιστορία που περικλείει, ίσως νιώσετε κι εσείς ότι ο Τάσος Καφαντάρης έστησε μια διαχρονική γέφυρα των γενεών.


"Με μοναδική μαεστρία και μέσα από τρομερά ζωντανές περιγραφές, ο συγγραφέας -άριστος γνώστης ο ίδιος της εξέλιξης της τεχνολογίας από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας- κατορθώνει να συνθέσει μια ιστορία σχεδόν πιστευτή, από φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους ιστορικά γεγονότα. Η περιπέτεια κρατάει αδιάκοπο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, και περίπου τον υποχρεώνει να μοιράζεται την αγωνία των ηρώων της μέχρι τη στιγμή που, μέσα από καταιγιστική δράση, έρχεται η συγκλονιστική λύση του δράματος. Η επιστημονική φαντασία στα καλύτερά της."
Σ.Α. Παϊπέτης,Ομότιμος Καθηγητής της Μηχανικής, Πανεπιστήμιο Πατρών