Το στάδιο του καλειδοσκοπίου

Επιχειρώντας να ορίσουμε το κατώφλι, τον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ τού οικείου και τού «άλλου», μπορούμε με μεγάλη πιθανότητα ν’ ανακαλύψουμε τη σχετικότητα και την περατότητα του οικείου, την αμοιβαία περιεκτικότητα του οικείου και του ανοίκειου, τις συνθήκες όπου το ένα δεν υπάρχει δίχως το άλλο. Τότε η έννοια της μετάβασης επεκτείνεται κι έρχεται να περιγράψει μια διαδοχική κατάσταση ανάμεσα σε δύο σύμπαντα, των οποίων η αντίθεση δεν εδράζεται απαραίτητα στη σχέση τους με το άτομο. Δεν ταξιδεύουμε πάντα από το
(οικείο) φως προς το (άγνωστο) σκότος ή τούμπαλιν. Ίσως πρόκειται για δύο κόσμους αχανείς, αλλόκοτους, με το υποκείμενο αλλοτριωμένο εντός τους, ίσως και το αντίθετο: δύο κόσμους που έχουν εξίσου κατοικηθεί, αν και με διαφορετικούς τρόπους, σε διαφορετικό χρόνο. Και αυτός ο ενδιάμεσος χώρος μεταξύ των δύο, ποιό είναι το νόημά του; Είναι φορτισμένος με ηθική και αγιοσύνη, μαρτυρικός και αμφίσημος, όπως το καθαρτήριο, προθάλαμος ταυτόχρονα της κόλασης και του παραδείσου που ύμνησε ο Δάντης; Ή είναι ουδέτερος, γεμάτος άγρυπνη αναμονή και παραισθήσεις, όπως τα Μπάρντο – οι έξι καταστάσεις συνείδησης μεταξύ ζωής και μη ζωής, από το σύγγραμμα που γνωρίζουμε ως «Θιβετανική Βίβλο των Νεκρών»; Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να μιλήσουμε μάλλον για μεταίχμιο – τον τόπο που βρίσκεται στη διαχωριστική γραμμή μεταξύ δύο «άλλων».