Οι ζωές των λίγων

Η λέξη bio/pic βγαίνει από τον συνδυασμό των όρων biography και picture. Το bio/pic, το κινηματογραφικό και τηλεοπτικό είδος που αντιστοιχεί στη μυθιστορηματική βιογραφία, επιστρέφει, όπως φαίνεται, για να μείνει και αντιμετωπίζεται πλέον με σεβασμό: εντός και εκτός Χόλλυγουντ, το bio/pic ανθίζει. Η ταινία «Ζωή σαν τριαντάφυλλο» υπήρξε τόσο μεγάλη εμπορική επιτυχία, που οδήγησε σε νέο κύμα bio/pics και στην Ευρώπη, ενώ ο λάτρης του είδους Oliver Stone, μετά τον Τζον Κέννεντυ στο «JFK» και τον Ρίτσαρντ Νίξον στο «Νίξον», ασχολείται στο «W» (σενάριο: Stanley Weiser) για τρίτη φορά με Αμερικανό πρόεδρο σε ταινία που σκηνοθετεί. Σήμερα λοιπόν, έπειτα από μακρά περίοδο σχετικής «περιφρόνησης», φαίνεται τελικά πως διψάμε για τις ζωές των λίγων, όπως διψάμε για την αλήθεια. Είναι, άραγε, σύμπτωση η ταυτόχρονη επιστροφή και εκ νέου ανακάλυψη του ντοκιμαντέρ ως δημοφιλούς κινηματογραφικού είδους και του ονομαζόμενου reality show ως δημοφιλούς τηλεοπτικού προγράμματος; Η συγγραφέας υποστηρίζει πως όχι. Η βιογραφία αποτελεί, μετά τη θριαμβευτική επιστροφή του ντοκιμαντέρ, το επόμενο είδος που επιστρέφει στις προτιμήσεις μας – the next big thing.


Το βιβλίο της Χριστίνας Κάλλας-Καλογεροπούλου καλύπτει ένα βιβλιογραφικό κενό – και όχι μόνο της ελληνικής βιβλιογραφίας. Ξεκινώντας από μια αναδρομή στις σημαντικότερες βασισμένες σε βιογραφικό υλικό ταινίες και σειρές που έχουν γυριστεί στην ιστορία του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, η συγγραφέας ερευνά τη σχέση μυθοπλασίας και πραγματικότητας και τα εποχιακά φαινόμενα της «λατρείας του γεγονότος» και της «τυραννίας της οικειότητας». Παρουσιάζει τον τρόπο με τον οποίο δημιουργείται η πραγματικότητα στα ντοκιμαντέρ και στα –«πραγματικότερα» όλων– reality shows, εξετάζει θέματα δομής και είδους που αντιμετωπίζει ο σεναριογράφος στο bio/pic και περιγράφει τις δύο βασικές κατηγορίες δομής ανάμεσα στις οποίες έχει να επιλέξει ο σεναριογράφος, καθώς ξεκινάει να συμπτύξει και να δραματοποιήσει ολόκληρη τη ζωή του βιογραφούμενου, ή έστω ένα τμήμα της. Ζητήματα δημιουργικής γραφής από την προοπτική του σεναριογράφου καθώς και οι προκλήσεις του bio/pic στο επίπεδο της παραγωγής κλείνουν το θεωρητικό μέρος και αποτελούν την επιστημονική βάση για το πρακτικό μέρος (πάγια πρακτική που ακολουθείται σε όλα τα βιβλία της Χ.Κ.), «σε απευθείας μετάδοση» από το εργαστήρι του σεναριογράφου.


Ποτέ ως τώρα δεν είχαμε τη δυνατότητα να μελετήσουμε τη διαδικασία που οδηγεί από την ιδέα, το «κόνσεπτ» και την πάλη με το υλικό, στο πεζό κείμενο αρχικά και, κατόπιν, από το πεζό κείμενο στη σκηνική δουλειά – από τη σκαλέτα στο σενάριο, όπως λένε οι σεναριογράφοι. Επίσης, σπάνια έως ποτέ έχουμε την ευκαιρία να διαβάσουμε σενάρια όπως τα γράφουν οι σεναριογράφοι. Οι ελάχιστες εκδόσεις που κυκλοφορούν παρουσιάζουν, στην ουσία, μια ακριβή αντιγραφή του τελικού και όχι του αρχικού κειμένου της ταινίας. Έτσι, πολλοί εξακολουθούν να θεωρούν ότι ο σεναριογράφος γράφει πρωτίστως διαλόγους και αγνοούν τη δουλειά του όσον αφορά τη δομή, τους χαρακτήρες, το στήσιμο των σκηνών και αυτό που ονομάζουμε περιγραφή της δράσης, σκηνοθετικές και ερμηνευτικές οδηγίες, δηλαδή το κείμενο πέραν των διαλόγων. Το βιβλίο έρχεται να διορθώσει αυτή τη λανθασμένη εντύπωση.

Από τον εκδότη