Η ροή των πραγμάτων

Στην παραθαλάσσια σικελική κωμόπολη Βιγκάτα ο ανθυπασπιστής των καραμπινιέρων Κόρμπο βρίσκται αντιμέτωπος με το φόνο ενός βοσκού. Το βράδυ της ίδιας μέρας ο Βίτο, ιδιοκτήτης ενός ορνιθοτροφείου, άνθρωπος αγαπητός στους πάντες, γυρίζοντας σπίτι, δέχεται τις αναπάντεχες σφαίρες κάποιου αγνώστου. Οι φίλοι του τον συμβουλεύουν να ψάξει τον υπαίτιο στο πρόσωπο του συζύγου της Τζοβανίνα, μιας γυναίκας που δεν αρνείται τα κάλλη της στους νέους της κωμόπολης. Τα δύο αυτά γεγονότα, που φαινομενικά δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ τους, θα εμπλέξουν τον Βίτο σε μια ιστορία που ο ίδιος ποτέ του δεν θα μπορούσε να φανταστεί. Διότι, στις κλειστές κοινωνίες, η επιφάνεια κρύβει πολλά μυστικά και η ροή των πραγμάτων είναι πάντα ελικοειδής και ανεξιχνίαστη...



Η ροή των πραγμάτων έχει αστυνομική πλοκή αλλά ο Μονταλμπάνο απουσιάζει. Ο χώρος είναι ο ίδιος, η παραθαλάσσια κωμόπολη Βιγκάτα, και ο χρόνος τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, όταν οι χωρικοί αναγκάζονται να μεταναστεύσουν στη Γερμανία ή στην Αμερική για να βρουν καλύτερη τύχη. Όλα ξεκινάνε κάποιον Σεπτέμβριο, στο πανηγύρι του μαύρου αγίου Σαν Καλότζερο, με την ανεύρεση του πτώματος ενός βοσκού. Ποιος τον σκότωσε και γιατί; Τι σχέση έχουν με την υπόθεση μια κλεμμένη φωτογραφική μηχανή και εκείνος που έκλεψε δύο πορτοκάλια από ένα φορτίο με προορισμό τη Γερμανία; Για ποιον λόγο ένας ευσεβής χριστιανός έπεσε στα σκαλιά της εκκλησίας του αγίου; Ποιος έγραψε την κάρτα με τα λόγια «Να με σκέφτεσαι κάθε βράδυ!» και ποια ήταν η αποδέκτρια;


Κλειδί στην ιστορία είναι ο Ντον Βίτο, ιδιοκτήτης ορνιθοτροφείου, άνθρωπος ήσυχος και αγαπητός στους πάντες, εραστής ωστόσο (όπως και άλλοι στο χωριό) μιας παντρεμένης γυναίκας για τις πράξεις της οποίας ο σύζυγος αδιαφορεί. Αγνωστο για ποιον λόγο ο Ντον Βίτο γίνεται στόχος, δέχεται πυροβολισμούς και βρίσκει τις κότες του σφαγμένες. Να είναι άραγε πράξη αντεκδίκησης του κερασφόρου συζύγου; Διότι τα ερωτικά σκάνδαλα στο χωριό είναι συχνά, συνήθως ευτράπελα, και δίνουν τροφή σε κουτσομπολιά: π.χ. η κόρη ενός φασίστα, μετά την απόβαση των Συμμάχων, έφερε στον κόσμο ένα νεγράκι και αναγκάστηκε να απομακρυνθεί από την περιοχή.


Ο Καμιλέρι έγραψε το μυθιστόρημα αυτό την περίοδο 1967-1968, στα 42 του χρόνια, όταν αποφάσισε να εγκαταλείψει τη σκηνοθεσία στο θέατρο, στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο για να διηγηθεί μια δική του ιστορία. Αν και απορρίφθηκε επανειλημμένα από φίλους και εκδότες, μεταφέρθηκε αρχικά στην τηλεόραση, για να τυπωθεί τελικά σε βιβλίο. Η δεύτερη όμως έκδοση, στα 1978, ήταν εκείνη που έκανε γνωστό τόσο το βιβλίο όσο και τον συγγραφέα του και τον ώθησε να αφιερωθεί στο γράψιμο ιστοριών με θέμα πάντοτε τη σικελική πραγματικότητα.


Η γραφή του Αντρέα Καμιλέρι είναι πρωτότυπη, η γλώσσα του προσωπική, συνδυασμός της ιταλικής και της τοπικής σικελικής διαλέκτου, οι διάλογοί του πυκνοί, η αφήγησή του λιτή, γεμάτη χιούμορ, συχνά μαύρο, οι σκηνές που περιγράφει ολοζώντανες, ενίοτε σουρεαλιστικές, προκαλούν ιλαρότητα στον αναγνώστη που τις απολαμβάνει αρκούντως. Και στα δύο καλομεταφρασμένα μυθιστορήματά του ­ή μάλλον και στα τέσσερα που κυκλοφορούν στη χώρα μας­ ο συγγραφέας επιχειρεί να μιλήσει για τα ήθη και τα έθιμα της πατρίδας του της Σικελίας, ενός νησιού φωτεινού και συγχρόνως σκοτεινού, όπου η αγραμματοσύνη και οι δεισιδαιμονίες δίνουν τον τόνο στην κοινωνική ζωή. Η διαβίωση στο παραθαλάσσιο χωριό όπου τοποθετείται η δράση των ηρώων του δεν είναι ειδυλλιακή ­ μικρές ανθρώπινες αδυναμίες μα και αβυσσαλέα πάθη ρυθμίζουν τις σχέσεις των κατοίκων, οι οποίοι δεν είναι τόσο αθώοι όσο φαίνονται. Πρόκειται για ανθρώπους που τους ξέρει καλά και έχει την ψευδαίσθηση ότι μαντεύει ακόμη και τις σκέψεις τους, όπως ισχυρίζεται ο ίδιος. Εν ολίγοις τα μυθιστορήματα του Καμιλέρι συνιστώνται για ανάγνωση: εισάγουν σ' έναν γνωστό-άγνωστο κόσμο (ο οποίος δεν είναι απολύτως επινόηση αυτού του σύγχρονου παραμυθά) και προσφέρουν ψυχική ευφορία.

Φίλιππος Φιλίππου, «ΤΟ ΒΗΜΑ», 25-02-2001