Ο Σελίν φαιοχίτωνας

Διάσημος ήδη από το Ταξίδι στην άκρη της νύχτας, και θεωρούμενος από πολλούς, μέχρι τότε, ως αριστερός συγγραφέας, ο Λουί Φερντινάν Σελίν εκφράζει για πρώτη φορά ανοιχτά το 1937 τις αντισημιτικές και ρατσιστικές του ιδέες. Το 1938, σε μια εποχή όπου ανά την Ευρώπη Εβραίοι μεταναστεύουν ήδη μαζικά για να σωθούν, εν μέσω της ανόδου των φασιστικών κινημάτων και στα πρόθυρα του Β΄ Π.Π., ο αναρχικός αντιφασίστας Χανς-Έριχ Καμίνσκι, αυτοεξόριστος στη Γαλλία, αναλαμβάνει να του απαντήσει. Με το ευφυέστατο χιούμορ του απομυθοποιεί πλήρως την πολιτική στράτευση του Γάλλου λογοτέχνη και κατακεραυνώνει το διανοητικό του φλερτ με τους ναζί, ενώ εκμεταλλεύεται την ευκαιρία για να διατυπώσει την αντιμιλιταριστική του κοσμοθεώρηση και να σχολιάσει προφητικά την επερχόμενη, γενικευμένη πολεμική σφαγή. Με την πολεμική του ενάντια στον Σελίν, ο Καμίνσκι μάς προσφέρει μια καλή αφορμή να στοχαστούμε γύρω από το ζήτημα της ευθύνης των συγγραφέων αλλά και της σχέσης μεταξύ λογοτεχνίας και ιδεολογίας.

«Πώς γίνεται ένα πνεύμα σαν τον Σελίν να ξεπέφτει τόσο που ν’ αναγκαζόμαστε να τον συγκρίνουμε με έναν Στράιχερ; Εάν μια τέτοια διάνοια αφήνεται να παρασυρθεί σε τέτοιες παρεκκλίσεις, τι θα πρέπει κανείς να περιμένει από αυτούς που έχουν λιγότερα εφόδια για ν’ αντισταθούν στους πιο απλοϊκούς πειρασμούς; Αυτό είναι το αγωνιώδες ερώτημα που ξεπερνά κατά πολύ την περίπτωση του Σελίν. [...] Όσο μεγάλος συγγραφέας κι αν είναι, δεν ξέρει πώς ν’ απελευθερωθεί από τις αγωνίες του: είναι ένας ασθενής της εποχής μας και δεν έχει καμία πίστη να τον καθοδηγήσει και να τον στηρίξει. Όσο μεγαλύτερο ταλέντο έχει κανείς, τόσο πιθανότερο είναι να βασανίζεται μέσα στον σημερινό κόσμο, όπου τα πάντα καταρρέουν και το μέλλον προμηνύεται γεμάτο αντιφατικές και συχνά χωρίς ομορφιά δονήσεις. Αλήθεια, αρκεί να ’ναι κανείς έστω και λίγο απαισιόδοξος, για ν’ απελπιστεί με όλους τους ανθρώπους, με όλες τις τάξεις και μ’ όλους τους λαούς, καθώς παρασυρόμαστε στη δίνη ενός κόσμου, ενώπιον των καταναγκασμών του οποίου η αυτοκτονία φαίνεται μερικές φορές ως η μόνη άμυνα».