Πραγματεία περί κακού

Το κακόν διαχρονικώς απετέλεσε ένα ζήτημα ευρείας ερεύνης και αντιπαραθέσεων εις την από καταβολής κόσμου προσπάθειαν του ανθρώπου να επεξηγήση την ύπαρξιν αυτού ως και τα δυσμενή συμβάντα τα οποία αδιαλλείπτως τον περιβάλλουν και εν πολλοίς καθορίζουν κατά τον ένα η τον άλλον τρόπον την ζωήν του.
Εις την παρούσαν πραγματείαν ετέθησαν αι απορίαι περί του δυνατού της υπάρξεως του κακού, τόσον από οντολογικής επόψεως όσον και από ηθικής. Το δίλημμα εις την επιχειρηματολογίαν εκυμάνθη εις την απορίαν πως είναι δυνατόν ο «αγαθός» Θεός του Πλάτωνος, όστις συνοψίζει τας κορυφαίας αρετάς της ψυχής, ήτοι την σωφροσύνην, την φρόνησιν, την δικαιοσύνην και την ανδρείαν, να δημιουργήση ένα ον συνοψίζον τα εναντία αυτών κατηγορήματα.
Η απορία αυτή ανελύθη ως υπόθεσις πλεοναχώς, διά να εξαχθή το συμπέρασμα ότι ουδέν εκ των τριών όντων εκλειφθέντων ως καθ’ υπόθεσιν αντικειμένων του αγαθού, δηλαδή του «αντιθέτως τω όντι όντος», του «εναντίως τω όντι όντος» και του αρνητικού όντος, δύναται να είναι δημιούργημα του όντως όντος. Εκ παραλλήλου η μελέτη μας επεξετάθη εις την ηθικήν σφαίραν εντός της οποίας ζη και κινείται ο άνθρωπος, ώστε να καταδειχθή εάν και πως μετέχη ως αίτιος ο ίδιος εις το κακόν. Διότι είναι αδύνατον εκεί όπου ο Θεός είναι αίτιος των πάντων να υπάρξη το ελάχιστον κακόν ή εκεί όπου ο Θεός δεν είναι ουδενός πράγματος αίτιος να υπάρξη το ελάχιστον αγαθόν.
Τοιουτοτρόπως, κατά πρώτον διεξήλθομεν τας απορίας περί υπάρξεως οντολογικού κακού, θέτοντες το ερώτημα εάν υπάρχη ένα ον το οποίον να αντιτίθεται εις την ποιητικήν διάθεσιν του όντος, το οποίον εκαλέσαμεν «αντιθέτως τω όντι ον», και εάν υπάρχη ένα τοιούτο ον, εάν η ύπαρξις αυτού είναι δημιούργημα του όντος η υπάρχη αφ’ εαυτού ως ον. Εις την συνέχειαν ετέθη η ερώτησις εάν είναι δυνατή η ύπαρξις ενός όντος εναντίου των κατηγορημάτων του όντως όντος το οποίον εκαλέσαμεν «εναντίως τω όντι ον». Εκ παραλλήλου διεξήλθομεν τας απορίας περί της υπάρξεως μιάς αρνητικής δυνάμεως, ήτις προβάλλεται υπό των θρησκειών ως η δύναμι