Ο πρώτος άνθρωπος

«Τελικά, θα μιλήσω γι' αυτούς που αγαπούσα», γράφει ο συγγραφέας Αλμπέρ Καμύ σε μια σημείωση για το βιβλίο του Ο Πρώτος 'Ανθρωπος. Το σχέδιο αυτού του μυθιστορήματος, που ο συγγραφέας δούλεψε λίγο πριν από το θάνατό του, ήταν φιλόδοξο. Είχε πει μάλιστα κάποτε, πως οι συγγραφείς «διατηρούν την ελπίδα να ξαναβρούν τα μυστικά μιας παγκόσμιας τέχνης που, με ταπεινότητα κι ανωτερότητα, θα ανάσταινε επιτέλους τα πρόσωπα στη σάρκα τους και τη διάρκειά τους».

Ξεκινώντας, έθεσε τα θεμέλια αυτού που αποτελούσε την αφήγηση της παιδικής ηλικίας του «πρώτου ανθρώπου» του. Αυτή η πρώτη γραφή είναι αυτοβιογραφική, χαρακτηριστικό που σίγουρα δε θα παρέμενε στην τελική απόδοση του μυθιστορήματος. Όμως αυτή η αυτοβιογραφική πλευρά είναι σήμερα πολύτιμη. Ο Καμί διηγείται εδώ, χρησιμοποιώντας χιλιάδες άγνωστες λεπτομέρειες, τη γέννηση στην άγρια Ανατολική Αλγερία. Την απουσία του πατέρα, που σκοτώθηκε στην αρχή κιόλας του Α'Παγκοσμίου Πολέμου, έτσι ώστε ο γιος να γίνει «ο πρώτος άνθρωπος». Τις μέρες των παιδικών χρόνων στην Μπελκούρ, στη «φτωχική γειτονιά» του Αλγερίου, μέσα σ' ένα περιβάλλον στερημένο απ' όλα και αγράμματο. Τις χαρές των ταπεινών. Το σχολείο, την εκ θαύματος επέμβαση του δασκάλου, που θα βοηθήσει το παιδί να συνεχίσει τις σπουδές του, έναν ολόκληρο μικρόκοσμο, άλλοτε ευτράπελο και ζεστό, άλλοτε σκληρό, και πρόσωπα φτιαγμένα από αγάπη, όπως η μητέρα του, πάντα σιωπηλή. Αυτές οι εικόνες δε συγκροτούν μονάχα μια γλαφυρή ιστορία, αλλά και μια συνταρακτική εξομολόγηση.

Όταν ο αναγνώστης διαβάσει αυτές τις σελίδες, θα δει να εμφανίζονται οι ρίζες της μελλοντικής προσωπικότητας του Καμί, η ευαισθησία του, η γέννηση της σκέψης του, οι αιτίες της πολιτικής του στράτευσης. Θα καταλάβει γιατί, σ' όλη του τη ζωή, ο Αλμπέρ Καμί θέλησε να μιλά εν ονόματι αυτών που δεν τους επιτρέπεται ο λόγος.