Αυτοβιογραφία Χρήστου Καπράλου

Το βιβλίο είναι μια αναδρομή του Χρήστου Καπράλου από τα πρώτα βήματά του στην τέχνη και σε όλη τη δύσβατη και δύσκολη καλλιτεχνική πορεία του γλύπτη, με αναφορές στα κεντρικά καλλιτεχνικά πρόσωποα της εποχής. Η έκδοση συμπληρώνεται από πολλές φωτογραφίες του Καπράλου και των έργων του.





ΚΡΙΤΙΚΗ



Ηταν ένα αγροτόπαιδο από το Αγρίνιο και έγινε ένας από τους μεγαλύτερους γλύπτες της εποχής μας. Η αυτοβιογραφία του Χρήστου Καπράλου μάς μεταφέρει σε ένα χωριό έξω από το Αγρίνιο, το Μουσταφούλι (σημερινό Παναιτώλιο) και σε μια εποχή όπου υπήρχαν άνθρωποι που αναγνώριζαν το ταλέντο και τη θέληση. Τότε στη γενέτειρά του άκμαζαν οι καπνοβιομηχανίες. Ο Παπαστράτος ήταν ένα μικρό μπακάλικο προτού γίνει Assos φίλτρο Παπαστράτος και μπει στην τσέπη του κάθε Ελληνα. Σε αυτή τη μικρή κοινωνία ο Χρήστος Καπράλος συνειδητοποίησε νωρίς ότι ήθελε να γίνει ζωγράφος ή γλύπτης. Οι συμπατριώτες του δεν τον εμπόδισαν να βρει τον δρόμο του. Τέθηκε υπό την προστασία του Γιάννη Παπαστράτου και πήγε στην Αθήνα για σπουδές. Βρέθηκε να κατοικεί στην οδό Δαφνομήλη 21, όπου σύντομα έγινε γείτονάς του ο Χαλεπάς, γεροντάκι πια. Τη συνέχεια την εξασφάλισε με υποτροφία τού Παπαστράτου, οπότε έφυγε για το Παρίσι και γνώρισε τις πιο σημαντικές προσωπικότητες της εποχής του. Βέβαια ποτέ δε σταμάτησε να επιστρέφει στον τόπο του και στη σκληρή χειρωνακτική δουλειά, αλλά συγχρόνως συνδιαλεγόταν με τον Γαλάνη, με τον Μόραλη, με τον Νικολάου, με τον Σικελιανό και τον Μπουζιάνη, με όλους τους έλληνες καλλιτέχνες της γενιάς του που κινήθηκαν κυρίως στον άξονα Παρίσι - Αθήνα. Τότε οι επαφές και οι μετακινήσεις δεν ήταν απλές. Ενα ταξίδι στο Παρίσι ήταν παράθυρο στον κόσμο. Ο Καπράλος πήγε εκεί με πλοίο, θέση καταστρώματος.

Ο καλλιτέχνης είχε γράψει την αυτοβιογραφία του και την είχε αφήσει ημιτελή στη γυναίκα του, τη Σούλη Καπράλου, η οποία τη συμπλήρωσε και την εξέδωσε τώρα με εικονογράφηση από τη ζωή και τα έργα του. Η αφήγηση προβάλλει συναρπαστική, σαν τις αντιθέσεις και τις συγκρούσεις των όγκων στα γλυπτά του. Τα γραπτά του φανερώνουν το ίδιο πάθος που εκφράζουν τα έργα του στην πέτρα, στο μέταλλο, στο ξύλο, στον πηλό, στον χαλκό, στο καμένο κερί. Ανακαλύπτει κανείς τον άνθρωπο, αυτόν που ξεκίνησε από τα καπνοχώραφα για να διακριθεί διεθνώς σε εκθέσεις, στη Νέα Υόρκη το 1963, στο Ντιτρόιτ το 1964, στη Νυρεμβέργη το 1967, στο Σινσινάτι το 1969, επιστρέφοντας πάντα πίσω, στα καπνοχώραφα στην αρχή, στην Αθήνα μετά, στην Αίγινα στο τέλος.

Η αφήγηση ξεκινάει με τα πρώτα χρόνια στο Αγρίνιο και με σκηνές εξαιρετικής δύναμης. «Αν τύχει και ξυπνήσεις το καλοκαίρι μετά τα μεσάνυχτα, θα δεις σ' όλο τον κάμπο μύρια φωτάκια να πηγαινοέρχονται σαν μεθυσμένα μέσα στα καπνοτόπια. Είναι οι χωρικοί με τα λυχνάρια που βγήκαν τα μεσάνυχτα να μαζέψουν τον καπνό. Πριν βρει ο ήλιος όλοι γυρίζουν σπίτια τους». Επειτα θα μας συστηθεί ο πατέρας: «Ο πατέρας μου ήταν μεσίτης καπνών. Δηλαδή αγόραζε τα καπνά απ' όλη την περιφέρεια του Αγρινίου για λογαριασμό των Αφών Παναγόπουλου. Φορούσε φουστανέλα και με το άλογο γύριζε τα χωριά κι αγόραζε τα καπνά. Ηταν καλός στις συναλλαγές του κι όλοι τον προτιμούσαν. Στο σπίτι γύριζε πάντα μεθυσμένος. Εκτός από το κρασάκι, αγαπούσε τις γυναίκες, τα στοιχήματα και τις φιλανθρωπίες. Είχε δύο φορές παντρευτεί. Η μάνα μου ήταν η δεύτερη γυναίκα του. Είχε υποθηκεύσει σχεδόν όλη μας τη μικρή περιουσία στους δύο μεγάλους τοκογλύφους του Αγρινίου. Τον Παπαφώτη και τον Χρύσανθο». Παρακάτω έρχεται η ώρα να συναντήσουμε και τη μητέρα: «Είχα μάθει πως στο Μεσολόγγι ήταν κάποιος αγιογράφος που είχε μεγάλη φήμη. Λέω στη μάνα μου πως μ' έδιωξαν απ' το σχολείο. Η μάνα μου αγράμματη ήταν, τα αδέλφια μου το ίδιο. Ε, ένας παραπάνω αγράμματος, δε χάλαγε ο κόσμος. Πήρα την απόφαση να πάω στο Μεσολόγγι να πάρω μαθήματα απ' τον Κασόλα, έτσι λεγόταν ο αγιογράφος». Κάπως έτσι, με μια χρεοκοπία και μια αποβολή από το σχολείο, θα ξεκινήσουν τα πρώτα βήματα μιας πολυκύμαντης πορείας που καλύπτει όλον τον 20ό αιώνα, με αναφορές στα κεντρικά καλλιτεχνικά πρόσωπα της εποχής.



ΜΑΙΡΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ

ΤΟ ΒΗΜΑ , 12-05-2002