Αίλιου Αριστείδη, Προς Πλάτωνα υπέρ ρητορικής

Ο Αίλιος Αριστείδης, ρήτορας του 2ου αι. μ.Χ. και ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της Δεύτερης Σοφιστικής, δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός σήμερα έξω από τον στενό κύκλο των ειδικών. Ωστόσο, η αξία του είχε ήδη αναγνωριστεί από τους συγχρόνους του, ενώ στους αιώνες που ακολούθησαν μελετητές του τον θεώρησαν εφάμιλλο του Δημοσθένη. Στον λόγο του Προς Πλάτωνα υπέρ ρητορικής, που στην ουσία είναι μια εκτενής πραγματεία, επιχειρεί να ανασκευάσει τις κατηγορίες που ο Πλάτων είχε προσάψει στη ρητορική πέντε αιώνες νωρίτερα και οι οποίες εξακολουθούσαν να επιστρατεύονται και να χρησιμοποιούνται κατά της ρητορικής και στην εποχή του Αριστείδη. Είναι τέχνη η ρητορική ή όχι; Έχει σχέση με την κολακεία; Ποιο είναι το επιστημολογικό status της ρητορικής και ποια η ηθική της αξία; Ποια είναι η χρησιμότητά της; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που πραγματεύεται ο Αριστείδης στην προσπάθειά του να δώσει μια εφ’όλης της ύλης απάντηση στον μεγάλο φιλόσοφο.

Στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας παρουσιάζει τον λόγο του Αίλιου Αριστείδη Προς Πλάτωνα υπέρ ρητορικής με εκτενή εισαγωγή, μετάφραση και αναλυτικό ερμηνευτικό υπόμνημα. Η εισαγωγή επιχειρεί να τοποθετήσει τον Αριστείδη στην εποχή του, να παρουσιάσει το ζήτημα του ανταγωνισμού μεταξύ της ρητορικής και της φιλοσοφίας και να φωτίσει τη συμβολή του Αριστείδη στην υπεράσπιση της τέχνης του, της ρητορικής. Ο λόγος μεταφράζεται εδώ για πρώτη φορά στη νεοελληνική γλώσσα, ενώ το ερμηνευτικό υπόμνημα της παρούσας έκδοσης είναι το πρώτο στα νεότερα χρόνια που περιέχει αναλυτικό σχολιασμό του έργου. Στόχος του υπομνήματος είναι να εξετάσει αναλυτικά τη δομή και το περιεχόμενο του έργου και να αναδείξει τις ρητορικές του συμβάσεις και τη ρητορική δεινότητα του συγγραφέα του, καθώς και τη λογική της επιχειρηματολογίας, την εγκυρότητα των συλλογισμών και τη σχέση τους με τις υπό ανασκευή πλατωνικές θέσεις. Στο υπόμνημα εξετάζονται, ακόμη, προβλήματα γλωσσικά και κριτικής κειμένου, ενώ δίδονται όποια στοιχεία αρχαιογνωστικού χαρακτήρα κρίνονται απαραίτητα για την πλήρη κατανόηση του λόγου.

Η έκδοση αυτή απευθύνεται σε ειδικούς μελετητές και φοιτητές, αλλά δεν αποκλείει το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, το οποίο μπορεί σχετικά εύκολα, πιστεύουμε, να παρακολουθήσει την πραγματεία του Αριστείδη και να γνωρίσει τόσο τον ρήτορα όσο και την ανταγωνιστική πλευρά των σχέσεων ρητορικής και φιλοσοφίας στην αρχαιότητα.