Γενικοί όροι των τραπεζικών συναλλαγών

Η σύγχρονη οικονομική πραγματικότητα απαιτεί από πλευράς συναλλασσομένων ευελιξία και ταχύτητα, αλλά και πιστωτική κάλυψη επαρκή για την αποτελεσματικότητα των επιχειρηματικών χειρισμών και των οικονομικών τους δραστηριοτήτων. Στο οικονομικό αυτό πλαίσιο τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα-παράγοντες κεφαλαιώδους σημασίας για τη σύγχρονη οικονομία- αναδεικνύονται σε μονάδες ισχυρής οικονομικής πίεσης, ικανές να ποδηγετήσουν ή να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τις καθημερινές οικονομικές σχέσεις και συναλλαγές. Για την αποφυγή εκμετάλλευσης του δραπραγματευτικού προβαδίσματος των τραπεζών, χωρίς ταυτοχρόνως να παροράται η ανάγκη και δικής τοςυ εξασφάλισης, κρίνεται αναγκαία όσο και ουσιώδης η προστασία των αντισυμβαλλομένων των ιδρυμάτων αυτών μέσω νομοθετικού πλαισίου ελαστικού μεν εν όψει της αρχής της ελευθερίας των συμβάσεων, συγχρόνως όμως αυστηρού και αποτελεσματικού στις περιπτώσεις διατάραξης της διαπραγματευτικής ισορροπίας.

Προς το σκοπό αυτό κρίνεται καταλυτική η αναγωγή σε υπερνομοθετικές και διαχρονικές αρχές και εγγυήσεις που πέρα και πάνω από ευκαιριακές συγκυρίες αποτελούν έκφραση του συναλλακτικού δικαίου στο πλαίσιο της συνταγματικής και κοινοτικής έννομης τάξης. Οι ανωτέρω αρχές που εκφράζονται πλέον σε διατάξεις νομοθετημάτων σ' όλα τα επίπεδα καθιστούν εφικτό τον δικαστικό έλεγχο των τραπεζικών συμβάσεων και προστατεύουν τους αντισυμβαλλομένους από γενικούς όρους που υπαγορεύονται απ' τα συμφέροντα των ιδρυμάτων που τους καταστρώνουν, είναι δυνατόν όμως να είναι στην ουσία τους καταχρηστικοί σε βάρος του συμβαλλόμενου μέρους που υστερεί σε διαπραγματευτική δύναμη. Η σχετική εθνική νομοθεσία, ενήμερη με τις πρόσφατες εξελίξεις στον κοινοτικό χώρο που αποβλέπουν στην ουσιαστική προστασία του αδύνατου μέρους χωρίς τυπολατρική προσήλωση στο γράμμα των διατάξεων όπως πρόσφατα διατυπώνει το ΔΕΚ, κατοχυρώνει κατά τον καλύτερο δυνατό τρόποτ ην αρχή ασφάλειας και προστασίας των συναλλασσομένων με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Έννοιες όπως "καταναλωτής" και "καταχρηστικοί όροι" ξεφεύγουν από τυποποιήσεις σε στενά όρια, εκτιμώνται in concreto με στάθμιση των πραγματικών συνθηκών σύναψης και των συμφερόντων των μερών και προς εξυπηρέτηση του τελικού στόχου, ήτοι της αποκατάστασης της εξισορροπητικής δικαιοσύνης και της γνήσιας έκφρασης της βούλησης των συμβαλλομένων μερών. Με τις πρόσφατες εθνικές και κοινοτικές διατάξεις, όπως εμπλουτίζονται από τα πορίσματα της θεωρίας και της νομολογίας συναλλασσόμενος και χρηματοπιστωτικά ιδρύματα διασφαλίζονται καθ' όλη την εξέλιξη της συναλλακτικής σχέσης χάριν εξυπηρέτησης των οικονομικών του στόχων, αφού η νομοθετική προστασία δεν είναι αυτοσκοπός αλλά μέσο για την ομαλή και ορθολογική λειτουργία της οικονομικής ελευθερίας.