Νεκταρίου Πατριάρχου Ιεροσολύμων Επιστολές (1650-1672)

Στην Εκκλησιαστική Γραμματολογία οι “Επιστολές” κατέλαβαν από την καινοδιαθηκική περίοδο υψηλή θέση στους τρόπους μεταδόσεως του χριστιανικού κηρύγματος, αντιμετωπίσεως αιρετικών δοξασιών και επιλύσεως προβλημάτων των πρώτων χριστιανικών κοινοτήτων. Έτσι η επιστολογραφία αναδείχθηκε σε κύριο λογοτεχνικό όργανο της αποστολικής και της πρώτης μεταποστολικής εποχής, χωρίς ποτέ να χάσει τη σπουδαιότητά της σε όλη τη μετέπειτα εκκλησιαστική ιστορία. Ιδιαιτέρως για τα εκκλησιαστικά πρόσωπα ο εντοπισμός της προσωπικής τους αλληλογραφίας αποκτά πρόσθετο ενδιαφέρον. Διότι «υπεράνω όλων αι επιστολαί επιτρέπουν την κατανόησιν της νοοτροπίας, της ψυχολογίας και της εν γένει προσωπικότητας των γραφόντων, δεδομένου ότι οπωσδήποτε εις μίαν επιστολην ο συντάκτης εκφράζεται άνευ επιφυλάξεων και υπολογισμών». Άλλωστε «η συμβολή της μελέτης των επιστολών έγκειται ακριβώς στην αποκάλυψη των θετικών ή και των αρνητικών πλευρών κάθε ιστορικής προσωπικότητας σε συγκεκριμένες ιστορικές στιγμές».

Η πληρέστερη γνώση της δραστηριότητος λογίων προσωπικοτήτων της μεταβυζαντινής περιόδου σκιαγραφεί τις ιστορικοθεολογικές συγκυρίες της εποχής και ιδιαιτέρως όταν οι παρουσιαζόμενες προσωπικότητες συγκαταλέγονται μεταξύ των επιφανέστερων αρχιερατικών θεολογικών μορφών και δοκίμων συγγραφέων, όπως ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Νεκτάριος (1600-1676). Η επισταμένη ενασχόλησή μας με την προσωπικότητα του Πατριάρχου Ιεροσολύμων Νεκταρίου επέβαλλε να προχωρήσουμε στη συλλογή των επιστολών του, εκδεδομένων και ανεκδότων, καθώς και στη συνολική τους έκδοση με τον απαραίτητο σχολιασμό τους. Άλλωστε με την εργασία αυτή εκπληρώνουμε και την ευχή του περιώνυμου Μανουήλ Γεδεών, που σημείωνε στον πρόλογο του έργου του «Νεκταρίου Πατριάρχου Ιεροσολύμων Αυτόγραπτοι 5 επιστολαί» το έτος 1913: «εύχομαι ίνα συμπληρώσωσιν έτεροι την τε συλλογήν των επιστολών, επί τη βάσει χειρογράφου λογίμου γραφέως και τας επισημειώσεις».