0
Your Καλαθι
Κύπρος. Από την εισβολή στην ένταξη
Περιγραφή
ΚΡΙΤΙΚΗ
Ενα μεγάλο κενό της ελληνικής εθνικής βιβλιογραφίας ανέλαβε να καλύψει ο πρέσβης κ. Χάρης Καραμπαρμπούνης και το καλύπτει επιτυχώς: την έλλειψη ενός βιβλίου που θα έχει συγκεντρωμένο το υλικό το οποίο τροφοδότησε από το 1974 ως σήμερα τις συζητήσεις, τις αποφάσεις και τις διεργασίες του Κυπριακού σε διεθνές επίπεδο. Εναν τόμο με συγκεντρωμένα τα κυριότερα τουλάχιστον ψηφίσματα, αποφάσεις, διακηρύξεις, συμφωνίες και τα λεγόμενα non papers διεθνών οργανισμών από την οριακή ημέρα της τουρκικής εισβολής ως την υποβολή του «τελικού» Σχεδίου Κόφι Αναν και την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Εργο υπεύθυνο και σημαντικό το βιβλίο του Καραμπαρμπούνη. Βοηθά αποτελεσματικά τον μελετητή της ιστορίας του Κυπριακού, τον διπλωμάτη που ακόμη και όταν δεν χειρίζεται το ζήτημα βρίσκεται πολύ συχνά στην ανάγκη να ασχοληθεί με τις εξελίξεις του, τον πολιτικό τον οποίο - αν μη άλλο τι - προφυλάσσει από δραματικά λάθη σε εκτιμήσεις, θέσεις και αναλύσεις ορισμένων πτυχών του εθνικού μας ζητήματος.
Δεν κάνει μια απλή παράθεση εγγράφων ο συγγραφέας. Διπλωμάτης ο ίδιος, επί σειρά ετών επικεφαλής του Τμήματος Κύπρου στο υπουργείο Εξωτερικών, έχει και τη δυνατότητα και την εμπειρία να κάνει τη σωστή επιλογή, να κατατάξει τις αποφάσεις και τα ψηφίσματα σε θεματικές κατηγορίες είτε χρονολογικά, να προλογίσει και να αναλύσει αυτά τα κείμενα υπογραμμίζοντας κάποια σημεία τους που είτε έπαιξαν ιδιαίτερο ρόλο στην πορεία του Κυπριακού είτε αποτέλεσαν «στοιχείο επαφής» διισταμένων απόψεων και πολιτικών. Μολονότι, όπως είναι φυσικό, βλέπει το Κυπριακό από μια συγκεκριμένη οπτική γωνία, ο συγγραφέας στις προλογικές σημειώσεις των εγγράφων δεν επιχειρεί να υποδείξει ποια θα πρέπει να είναι η λύση του προβλήματος. Αλλωστε και μόνο η παράθεση των δεκάδων αποφάσεων των διεθνών οργανισμών είναι αρκετή για να δείξει στον ανεπηρέαστο αναγνώστη τους πώς πρέπει και πώς μπορεί να βρεθεί λύση στο Κυπριακό. Κάποια κείμενα, ιδιαίτερα της Γραμματείας του ΟΗΕ, έχουν ξεχωριστή σημασία όχι μόνο επειδή δεν είναι εύκολο να βρεθούν αλλά γιατί προβάλλουν και θέσεις της «άλλης πλευράς» - γεγονός που επιτρέπει στον μελετητή του Κυπριακού να παρακολουθήσει τις κατά διαστήματα συγκλίσεις και τους συγκερασμούς που επεξεργάζονται διάφοροι διεθνείς οργανισμοί (ΟΗΕ - Συμβούλιο Ασφαλείας, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κ.ά.).
Ψηφίσματα που αγνοήθηκαν
Ο Καραμπαρμπούνης δεν παραλείπει να μας γνωρίσει τη διαπίστωσή του: «Ο απολογισμός της καταγραφής αυτής δεν είναι ιδιαίτερα θετικός», επισημαίνει στο σύντομο εισαγωγικό του σημείωμα. Διότι «στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα ψηφίσματα και οι αποφάσεις των διεθνών οργανισμών έχουν αγνοηθεί». Και αυτό παρ' όλο που πολλά εκδόθηκαν «για την ανάγκη εφαρμογής των ψηφισμάτων του ΟΗΕ για το Κυπριακό» (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 14.3.1991). Τα κείμενα των διεθνών οργανισμών, όλα σχεδόν στην αγγλική, καταχωρίζονται με βάση την ιστορική πορεία του Κυπριακού, ανάλογα με το περιεχόμενό τους και με γνώμονα τη στάση που τηρούν αυτοί οι οργανισμοί απέναντι στο ζήτημα. H ιστορική περίοδος κυριαρχείται από τον διακοινοτικό διάλογο που ουσιαστικά τερματίστηκε το 1983 και από τις (αναποτελεσματικές) παρεμβάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας με τις «ιστορικές» πρωτοβουλίες των κατά καιρούς γενικών γραμματέων του ΟΗΕ. Ο συγγραφέας καταχωρίζει σε αυτό το κεφάλαιο και την αίτηση της Κύπρου για ένταξη στην EE όπως και το ενδιαφέρον που εξεδήλωσε αμέσως η Ευρωπαϊκή Βουλή. Ισως όμως θα ήταν λογικότερο το όλο θέμα - υπάρχουν άλλωστε πολλά κείμενα που εντάσσονται σε άλλο κεφάλαιο - να αποτελούσε ιδιαίτερη ενότητα, μια που η ενταξιακή διαδικασία και όσα συναρτώνται με αυτήν (Ελσίνκι, Κοπεγχάγη, Αθήνα) έφεραν το Κυπριακό σε εντελώς διαφορετικό επίπεδο αντιμετώπισης στον διεθνή χώρο.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας είναι φυσικά ο πλουσιότερος τροφοδότης σε αποφάσεις, ψηφίσματα και non papers για το Κυπριακό, αλλά και ορισμένες επιτροπές του ΟΗΕ ασχολούνται με το ζήτημα, ιδιαίτερα η Τρίτη Επιτροπή, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και η οικονομικο-κοινωνική. Αλλη πηγή είναι η EE, όπου το Κυπριακό εντάσσεται στα θέματα της ευρωπαϊκής πολιτικής συνεργασίας, απασχολεί υπό ορισμένο πρίσμα το ευρωκοινοβούλιο και προκαλεί διεθνές ενδιαφέρον στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. H Κύπρος, επί σειρά δεκαετιών δυναμικό μέλος της ομάδας των Αδεσμεύτων, εξασφαλίζει διακηρύξεις, αποφάσεις και ψηφίσματα των διασκέψεών της τα οποία έχουν γενικότερο ενδιαφέρον ακόμη και σήμερα που δεν υπάρχει η ομάδα. Το Συμβούλιο της Ευρώπης - από τα πρώτα που ασχολήθηκαν με την τουρκική επέμβαση και η απόφασή του της 29.7.1974 είναι από κάθε πλευρά ενδιαφέρουσα - και οι διασκέψεις της (βρετανικής) Κοινοπολιτείας κ.ά. εξέτασαν επανειλημμένα το Κυπριακό και δημοσιοποίησαν τις θέσεις τους με ανάλογες αποφάσεις.
H ευρωπαϊκή διάσταση
H νομική πτυχή του Κυπριακού παρουσιάζει ενδιαφέρον, ακόμη και από διεθνή σκοπιά, και ορθώς ο Καραμπαρμπούνης δημιουργεί ιδιαίτερο θεματολογικό κεφάλαιο για τις αποφάσεις που αφορούν λ.χ. τη συνταγματική δομή του κράτους, το θεσμικό πλαίσιο των συνομιλιών, την ευρωπαϊκή διάσταση κ.ά. Συνολικά περί τα 300 ψηφίσματα, προτάσεις, συμφωνίες, αποφάσεις, διακηρύξεις και ανάλογης εμβέλειας έγγραφα διεθνών οργανισμών, ομαδοποιημένα, με συνοπτικό σχολιασμό, περιλαμβάνονται στις 500 και πλέον σελίδες του βιβλίου. Πρόκειται για μια πραγματική «εξιστόρηση του Κυπριακού», όπως γράφει στον πρόλογό του ο πρόεδρος της Βουλής κ. Απόστολος Κακλαμάνης, ο οποίος επισημαίνει ότι από τα σχετικά κείμενα «εξηγείται, εν μέρει, η αδυναμία της διεθνούς κοινότητας να επιβάλει τις αποφάσεις της, το Διεθνές Δίκαιο, στην Κύπρο».
Το βιβλίο, το οποίο ο υπουργός Εξωτερικών κ. Γιώργος A. Παπανδρέου χαιρετίζει ως «σημαντικό βοήθημα και κατά τη νέα πορεία εξέλιξης του Κυπριακού», συμπληρώνει αναλυτικός, θεματολογικός, πίνακας περιεχομένων και ένα χρηστικότατο ευρετήριο - κάτι που δυστυχώς απουσιάζει από τα περισσότερα βιβλία των νεοελλήνων εκδοτών.
ΣΤ. ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ
ΤΟ ΒΗΜΑ , 20-07-2003
Ενα μεγάλο κενό της ελληνικής εθνικής βιβλιογραφίας ανέλαβε να καλύψει ο πρέσβης κ. Χάρης Καραμπαρμπούνης και το καλύπτει επιτυχώς: την έλλειψη ενός βιβλίου που θα έχει συγκεντρωμένο το υλικό το οποίο τροφοδότησε από το 1974 ως σήμερα τις συζητήσεις, τις αποφάσεις και τις διεργασίες του Κυπριακού σε διεθνές επίπεδο. Εναν τόμο με συγκεντρωμένα τα κυριότερα τουλάχιστον ψηφίσματα, αποφάσεις, διακηρύξεις, συμφωνίες και τα λεγόμενα non papers διεθνών οργανισμών από την οριακή ημέρα της τουρκικής εισβολής ως την υποβολή του «τελικού» Σχεδίου Κόφι Αναν και την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Εργο υπεύθυνο και σημαντικό το βιβλίο του Καραμπαρμπούνη. Βοηθά αποτελεσματικά τον μελετητή της ιστορίας του Κυπριακού, τον διπλωμάτη που ακόμη και όταν δεν χειρίζεται το ζήτημα βρίσκεται πολύ συχνά στην ανάγκη να ασχοληθεί με τις εξελίξεις του, τον πολιτικό τον οποίο - αν μη άλλο τι - προφυλάσσει από δραματικά λάθη σε εκτιμήσεις, θέσεις και αναλύσεις ορισμένων πτυχών του εθνικού μας ζητήματος.
Δεν κάνει μια απλή παράθεση εγγράφων ο συγγραφέας. Διπλωμάτης ο ίδιος, επί σειρά ετών επικεφαλής του Τμήματος Κύπρου στο υπουργείο Εξωτερικών, έχει και τη δυνατότητα και την εμπειρία να κάνει τη σωστή επιλογή, να κατατάξει τις αποφάσεις και τα ψηφίσματα σε θεματικές κατηγορίες είτε χρονολογικά, να προλογίσει και να αναλύσει αυτά τα κείμενα υπογραμμίζοντας κάποια σημεία τους που είτε έπαιξαν ιδιαίτερο ρόλο στην πορεία του Κυπριακού είτε αποτέλεσαν «στοιχείο επαφής» διισταμένων απόψεων και πολιτικών. Μολονότι, όπως είναι φυσικό, βλέπει το Κυπριακό από μια συγκεκριμένη οπτική γωνία, ο συγγραφέας στις προλογικές σημειώσεις των εγγράφων δεν επιχειρεί να υποδείξει ποια θα πρέπει να είναι η λύση του προβλήματος. Αλλωστε και μόνο η παράθεση των δεκάδων αποφάσεων των διεθνών οργανισμών είναι αρκετή για να δείξει στον ανεπηρέαστο αναγνώστη τους πώς πρέπει και πώς μπορεί να βρεθεί λύση στο Κυπριακό. Κάποια κείμενα, ιδιαίτερα της Γραμματείας του ΟΗΕ, έχουν ξεχωριστή σημασία όχι μόνο επειδή δεν είναι εύκολο να βρεθούν αλλά γιατί προβάλλουν και θέσεις της «άλλης πλευράς» - γεγονός που επιτρέπει στον μελετητή του Κυπριακού να παρακολουθήσει τις κατά διαστήματα συγκλίσεις και τους συγκερασμούς που επεξεργάζονται διάφοροι διεθνείς οργανισμοί (ΟΗΕ - Συμβούλιο Ασφαλείας, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κ.ά.).
Ψηφίσματα που αγνοήθηκαν
Ο Καραμπαρμπούνης δεν παραλείπει να μας γνωρίσει τη διαπίστωσή του: «Ο απολογισμός της καταγραφής αυτής δεν είναι ιδιαίτερα θετικός», επισημαίνει στο σύντομο εισαγωγικό του σημείωμα. Διότι «στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα ψηφίσματα και οι αποφάσεις των διεθνών οργανισμών έχουν αγνοηθεί». Και αυτό παρ' όλο που πολλά εκδόθηκαν «για την ανάγκη εφαρμογής των ψηφισμάτων του ΟΗΕ για το Κυπριακό» (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 14.3.1991). Τα κείμενα των διεθνών οργανισμών, όλα σχεδόν στην αγγλική, καταχωρίζονται με βάση την ιστορική πορεία του Κυπριακού, ανάλογα με το περιεχόμενό τους και με γνώμονα τη στάση που τηρούν αυτοί οι οργανισμοί απέναντι στο ζήτημα. H ιστορική περίοδος κυριαρχείται από τον διακοινοτικό διάλογο που ουσιαστικά τερματίστηκε το 1983 και από τις (αναποτελεσματικές) παρεμβάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας με τις «ιστορικές» πρωτοβουλίες των κατά καιρούς γενικών γραμματέων του ΟΗΕ. Ο συγγραφέας καταχωρίζει σε αυτό το κεφάλαιο και την αίτηση της Κύπρου για ένταξη στην EE όπως και το ενδιαφέρον που εξεδήλωσε αμέσως η Ευρωπαϊκή Βουλή. Ισως όμως θα ήταν λογικότερο το όλο θέμα - υπάρχουν άλλωστε πολλά κείμενα που εντάσσονται σε άλλο κεφάλαιο - να αποτελούσε ιδιαίτερη ενότητα, μια που η ενταξιακή διαδικασία και όσα συναρτώνται με αυτήν (Ελσίνκι, Κοπεγχάγη, Αθήνα) έφεραν το Κυπριακό σε εντελώς διαφορετικό επίπεδο αντιμετώπισης στον διεθνή χώρο.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας είναι φυσικά ο πλουσιότερος τροφοδότης σε αποφάσεις, ψηφίσματα και non papers για το Κυπριακό, αλλά και ορισμένες επιτροπές του ΟΗΕ ασχολούνται με το ζήτημα, ιδιαίτερα η Τρίτη Επιτροπή, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αλλά και η οικονομικο-κοινωνική. Αλλη πηγή είναι η EE, όπου το Κυπριακό εντάσσεται στα θέματα της ευρωπαϊκής πολιτικής συνεργασίας, απασχολεί υπό ορισμένο πρίσμα το ευρωκοινοβούλιο και προκαλεί διεθνές ενδιαφέρον στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. H Κύπρος, επί σειρά δεκαετιών δυναμικό μέλος της ομάδας των Αδεσμεύτων, εξασφαλίζει διακηρύξεις, αποφάσεις και ψηφίσματα των διασκέψεών της τα οποία έχουν γενικότερο ενδιαφέρον ακόμη και σήμερα που δεν υπάρχει η ομάδα. Το Συμβούλιο της Ευρώπης - από τα πρώτα που ασχολήθηκαν με την τουρκική επέμβαση και η απόφασή του της 29.7.1974 είναι από κάθε πλευρά ενδιαφέρουσα - και οι διασκέψεις της (βρετανικής) Κοινοπολιτείας κ.ά. εξέτασαν επανειλημμένα το Κυπριακό και δημοσιοποίησαν τις θέσεις τους με ανάλογες αποφάσεις.
H ευρωπαϊκή διάσταση
H νομική πτυχή του Κυπριακού παρουσιάζει ενδιαφέρον, ακόμη και από διεθνή σκοπιά, και ορθώς ο Καραμπαρμπούνης δημιουργεί ιδιαίτερο θεματολογικό κεφάλαιο για τις αποφάσεις που αφορούν λ.χ. τη συνταγματική δομή του κράτους, το θεσμικό πλαίσιο των συνομιλιών, την ευρωπαϊκή διάσταση κ.ά. Συνολικά περί τα 300 ψηφίσματα, προτάσεις, συμφωνίες, αποφάσεις, διακηρύξεις και ανάλογης εμβέλειας έγγραφα διεθνών οργανισμών, ομαδοποιημένα, με συνοπτικό σχολιασμό, περιλαμβάνονται στις 500 και πλέον σελίδες του βιβλίου. Πρόκειται για μια πραγματική «εξιστόρηση του Κυπριακού», όπως γράφει στον πρόλογό του ο πρόεδρος της Βουλής κ. Απόστολος Κακλαμάνης, ο οποίος επισημαίνει ότι από τα σχετικά κείμενα «εξηγείται, εν μέρει, η αδυναμία της διεθνούς κοινότητας να επιβάλει τις αποφάσεις της, το Διεθνές Δίκαιο, στην Κύπρο».
Το βιβλίο, το οποίο ο υπουργός Εξωτερικών κ. Γιώργος A. Παπανδρέου χαιρετίζει ως «σημαντικό βοήθημα και κατά τη νέα πορεία εξέλιξης του Κυπριακού», συμπληρώνει αναλυτικός, θεματολογικός, πίνακας περιεχομένων και ένα χρηστικότατο ευρετήριο - κάτι που δυστυχώς απουσιάζει από τα περισσότερα βιβλία των νεοελλήνων εκδοτών.
ΣΤ. ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ
ΤΟ ΒΗΜΑ , 20-07-2003
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
