Παναγιώτης Κονδύλης

Tο βιβλίο συνιστά ένα σχεδίασμα της συμβολής του Παναγιώτη Κονδύλη στην ελληνική πνευματική ζωή: Τα νεανικά του χρόνια σφραγίστηκαν από την απομάγευση της επαναστατικής ουτοπίας και την απογοήτευση από το σοβιετικό πείραμα, η οποία θα ολοκληρωθεί με την έλευση της δικτατορίας το 1967 που θα θέσει τέλος στην πολιτιστική και πνευματική άνθηση του 1960. Αυτές υπήρξαν οι αφετηρίες –σε συνάρτηση με προσωπικές επιλογές– της ριζικής αποστασιοποίησής του από τα τρέχοντα κοινωνικά και πολιτικά τεκταινόμενα.

*****

Στη διάρκεια των δεκαετιών του 1970 και του 1980, θα διαμορφώσει μια φιλοσοφία, η οποία θεωρεί ως βασικό κίνητρο του ανθρώπου την επιβεβαίωση της ισχύος, και μόνο μια «περιγραφική θεωρία», που αυτο-αποκλείεται από κάθε επιδίωξη ισχύος, μπορεί να προσεγγίσει την πραγματικότητα. Και καθώς η διανόηση φυλακιζόταν στο «χρυσό κλουβί» της ενσωμάτωσης, η αποστασιοποίηση τού επέτρεπε, τουλάχιστον, να διακρίνει με ενάργεια αυτά που παραθεωρούσε η πλειοψηφία των υπολοίπων.

*****

Στη δεκαετία του 1990, τέλος, θα γίνει γνωστός από τα έργα του για την παρακμή του αστικού πολιτισμού, τη γεωπολιτική, τον πόλεμο και την πορεία του ελληνισμού, σε ευθεία αντίθεση με την κυρίαρχη λατρεία της παγκοσμιοποίησης και την απομείωση του ρόλου των εθνών-κρατών. Αυτή η νέα τροπή συνιστά μια αυθεντική επιστημολογική και πολιτική τομή στη διαδρομή του: Το κονδυλικό Δέον της αναζήτησης της αξιολογικής ουδετερότητας και οι ιδεολογικές αναφορές σε έναν εθνοαποδομητικό μαρξισμό, παραχωρούν τη θέση τους στο πρόταγμα της «σωτηρίας της πατρίδας», που ενυπήρχε στη σκέψη του από την εποχή της «Εισαγωγής» του στον Μακιαβέλι, στα 1970-1971.

*****

Δυστυχώς, ένα σοβαρότατο πρόβλημα υγείας του στέρησε τη ζωή σε ηλικία πενήντα έξι ετών, το 1998. Το νήμα της ζωής του κόπηκε σε μια κομβική, ίσως, στιγμή της ίδιας της πνευματικής του διαδρομής. Μέσα στη γενικευμένη παρακμή του νεώτερου ελληνισμού, ο Παναγιώτης Κονδύλης αποτελεί άραγε έναν οδοδείκτη που καταδεικνύει κάποιες «κρυμμένες» δυνατότητές ή, μήπως, όπως πιθανώς θα έλεγε ο ίδιος στην κάποτε πικρόχολη οπτική του, συνιστά μια έκφανση του τέλους – στο κύκνειο άσμα ενός άλλοτε μεγάλου πολιτισμού;