Χορεύοντας μόνη της

Τρεις ιστορίες και ισάριθμα αινίγματα που δεν μπορούν να τα λύσουν οι ήρωες μόνοι τους.
Γυναίκες και άνδρες που έχουν ζήσει μαζί, έχουν δεθεί και ξεδεθεί και δεν ξέρουν ακόμη αν ζουν με τη συνήθεια, την προσμονή ή τις παραισθήσεις. Ώσπου έρχεται κάτι απ' Έξω και ρίχνει το αλλόκοτο φως του στο Μέσα.

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου

ΚΡΙΤΙΚΗ



Τέσσερις ιστορίες τραβηγμένες από το κουβάρι των ανθρώπινων σχέσεων περιλαμβάνει το προτελευταίο αφηγηματικό βιβλίο του Βασίλη Καραποστόλη, που κυκλοφόρησε πριν από δύο χρόνια με τίτλο «Ψυχή με στόμα» (εκδόσεις «Μεταίχμιο»). Με ομόλογη θεματική παρουσιάζονται και οι τρεις ιστορίες τις οποίες συναντάμε στην καινούργια πεζογραφική του προσπάθεια. Η απόσταση, παρ' όλα αυτά, ανάμεσα στα δύο βιβλία γίνεται αμέσως αντιληπτή. Στις «Ψυχές με στόμα» οι πρωταγωνιστές του Καραποστόλη σημαδεύονται από ένα καθοριστικό γεγονός, που δεν είναι άλλο από την αδυναμία τους να ανταποκριθούν σ' ένα επιτακτικό αίτημα επικοινωνίας με τον εαυτό τους, αλλά και με τον περίγυρό τους. Ακόμη κι όταν ο τερματισμός των εμπλοκών τους παραμένει ανοιχτός, και ο αφηγητής δεν μας επιτρέπει να πιστέψουμε πως στο τέλος της διαδρομής τους θα υποστούν κατ' ανάγκην την ήττα και την απώλεια, εκείνο το οποίο μετράει περισσότερο στην περιπέτεια της καθημερινότητάς τους είναι το πικρό ταξίδι της αυτογνωσίας: οι μετέωρες χειρονομίες καλής θέλησης που απηύθυναν σ' έναν κόσμο ο οποίος δεν είχε ποτέ τη διάθεση να ακούσει από κανέναν το παραμικρό.



Αρση των αντιθέσεων;



Εχω την εντύπωση πως με το νέο του βιβλίο, το οποίο συναποτελείται από τα κομμάτια «Η ξενάγηση», «Ενας παράξενος ήχος» και «Χορεύοντας μόνη της», ο Καραποστόλης επιδιώκει να βάλει τους πρωταγωνιστές του να βαδίσουν στην ίδια πορεία, αλλά προς την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Η θεματική του είναι και πάλι τα ποικιλόμορφα αγκάθια της καθημερινής συμβίωσης και επικοινωνίας, καθώς και τα συντριπτικά αδιέξοδα στα οποία μπορεί κατά περίπτωση να οδηγήσουν. Τα αδιέξοδα, ωστόσο, τώρα δεν αποκλείεται να βρουν ξαφνικά τη λύση τους, ενώ οι συγκρούσεις είναι πολύ πιθανόν να ακολουθήσουν (τουλάχιστον από ένα σημείο και μετά) το δρόμο τής συνεννόησης και της συναίνεσης. Προς μιαν άρση των αντιθέσεων, λοιπόν; Οχι ακριβώς. Οταν ανεβαίνουν επί σκηνής τα πρόσωπα που παίρνουν μέρος στις τρεις ιστορίες τού «Χορεύοντας μόνη», οι συνθήκες τις οποίες έχουν να αντιμετωπίσουν δεν είναι καθόλου διαφορετικές από τις συνθήκες τις οποίες αντιμετωπίζουν οι προκάτοχοί τους στις «Ψυχές με στόμα»: βαριά, ασήκωτη ατμόσφαιρα για το άμεσο περιβάλλον τους και σκόνη απλωμένη σε κάθε επιφάνεια για όλους τους δεσμούς τους με τους τριγύρω. Ενας άντρας στα πρόθυρα του χωρισμού, δύο μεσόκοπα ζευγάρια αφόρητα κουρασμένα από την περίπου καταναγκαστική συνύπαρξή τους και μια γυναίκα που δεν εννοεί να παραιτηθεί σε ώριμη ηλικία από την αισθησιακή ορμή, αλλά και από τα υπαρξιακά ανεκπλήρωτα της νιότης της.

Ο Καραποστόλης εστιάζει την προσοχή του στο πεδίο το οποίο κάνει τους ήρωές του να μην μπορούν να υπομείνουν τις έντονες και ανησυχητικά παρατεταμένες τριβές τους και δίνει με λεπτομέρειες την ψυχολογία η οποία έχει προκύψει και διαμορφωθεί από ένα τέτοιο καθεστώς.



Η ανάγκη για ανταλλαγή και συνεύρεση



Σε μια τέτοια ατμόσφαιρα εκείνο βεβαίως που προέχει δεν είναι τόσο η δημιουργία και το πλάσιμο των χαρακτήρων όσο η υπόδειξη των διαπροσωπικών καταστάσεων οι οποίες τους συνδέουν: τα μικρά και τα μεγάλα γεγονότα που φέρνοντας τους ανθρώπους πολύ κοντά τείνουν ταυτοχρόνως και να τους ψυχράνουν ή να τους απομακρύνουν -να τους κλείσουν μέσα σε στενόχωρα και αδιαπέραστα κουτιά, όπου ο καθένας έχει να καταπιαστεί αποκλειστικά με το δικό του κόσμο. Περί αυτού ακριβώς, όμως, πρόκειται και εδώ ακριβώς σπεύδει η αφήγηση να συγκεντρώσει, αλλά και να ρίξει το βάρος της. Ο Καραποστόλης ξέρει πως η μοναξιά και η απομόνωση αποτελούν σχετικά μεγέθη και πως τόσο η έκταση όσο και η διάρκειά τους δεν γίνεται να ξεπεράσουν ένα συγκεκριμένο όριο. Από εκεί και μετά, τα δεσμά της συμβίωσης και της επικοινωνίας προβάλλουν και πάλι ισχυρά, μια και η ανθρώπινη φύση τείνει να ερωτοτροπεί, είτε το θέλουμε είτε όχι, με τη συνεύρεση και την ανταλλαγή. Οι πρωταγωνιστές, λοιπόν, του «Χορεύοντας μόνη της» καταφέρνουν εν κατακλείδι κάπως να τα βρουν και να τα συνεννοηθούν μεταξύ τους (σε αντίθεση με όσα παρατηρούμε στις «Ψυχές με στόμα»), κατορθώνουν, με άλλα λόγια, να τα βγάλουν πέρα σε μια συγκεκριμένη ώρα (στον κατάλληλο τόπο και χρόνο) με τις αντιθέσεις και τις αντιφάσεις τους και να εξασφαλίσουν μια, αν όχι σωτήρια, πάντως, παρηγορητική ισορροπία.

Και τούτο, όχι γιατί έτσι επιτάσσει κάποιο αφηρημένο δέον ή ένας εξωγενής κώδικας, αλλά διότι έτσι το απαιτούν και το φέρνουν τα πράγματα: το αδιέξοδο της επικοινωνίας δεν μπορεί να λυθεί παρά διά της επαναλήψεως της επικοινωνίας, σε μια κίνηση εις το διηνεκές, μέχρι να επιτευχθεί το ποθητό αποτέλεσμα. Και εκεί όπου πρωτίστως πετυχαίνει το βιβλίο του Καραποστόλη είναι στην εικονογράφηση και το χρωματισμό αυτού του αποτελέσματος. Ο συγγραφέας δεν ζητάει από τους ήρωές του να αναβαπτιστούν στην κολυμπήθρα του θετικισμού ούτε να λάβουν αποφάσεις που θα συγκρούονται αίφνης με τα εσωτερικά τους δεδομένα: ό,τι συμβαίνει στο μύθο και την πλοκή του συμβαίνει μόνον εξαιτίας των πράξεων των πρωταγωνιστών, εξαιτίας της εμπειρίας την οποία αποκτούν στην επαφή τους με τους άλλους, καθώς δοκιμάζουν με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο να τους αναγνωρίσουν και να τους προσεγγίσουν. Τονίζοντας σωστά το κλίμα του και μοιράζοντας λειτουργικά τους ρόλους στα πρόσωπά του, ο Καραποστόλης συμπληρώνει γόνιμα τη σκηνοθεσία του και μας δίνει χωρίς την παραμικρή αμφιβολία ένα ερεθιστικό βιβλίο.



ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 27/05/2005