0
Your Καλαθι
Νύχτα
Περιγραφή
«... Οι εργάτες της νύχτας τριγυρνούν στους δρόμους. Παρατηρούν σε ποιά σπίτια μπαίνουν τα στρογγυλά, σε ποιά τα τετράγωνα, σε ποιά τα οβάλ και σε ποιά τα μακρουλά ψωμιά. Αν και τίποτα δεν προδίδει στη συμπεριφορά τους ότι βλέπουν κάτι σπουδαίο, όσοι τους παρατηρούν προσεκτικά βλέπουν πότε-πότε το εξής: ένας τους πηγαίνει και χαράζει σε κάποιο σημείο της πόρτας ένα αδιόρατο σχεδόν σημάδι. Οι επαγγελματίες παρατηρητές σαστίζουν. Σε κανένα από τα σπίτια με τις σημαδεμένες πόρτες δεν τρώνε τετράγωνα ψωμιά· δεν δείχνει όμως το σημάδι τι σχήμα ψωμιού τρώνε. Θα 'λεγες μάλιστα πως σημαδεύονται κάπως τυχαία οι πόρτες. Απ' ό,τι φαίνεται τουλάχιστον...»
ΚΡΙΤΙΚΗ
Επειδή στη συνείδησή μας έχουμε τοποθετήσει για τους γνωστούς λόγους τη σύγχρονη Τουρκία πολύ χαμηλά γενικώς, εκπλήσσει και τους πιο νηφάλιους εξ ημών το γεγονός ότι ερχόμαστε κάποτε σε επαφή με προωθημένες όψεις του πολιτισμού της χώρας αυτής. Το αξιανάγνωστο έργο, για παράδειγμα, συγγραφέων όπως του Μπίλγκε Καρασού ή του γνωστού μας Ορχάν Παμούκ (πέρα από τις επιμέρους ενστάσεις που μπορεί να έχουμε για τη μεταμοντέρνα γραφή του τελευταίου) έρχεται να άρει τις επιφυλάξεις μας σχετικά με τις πνευματικές κατακτήσεις στο επίπεδο της γλώσσας και των ιδεών της τουρκικής λογοτεχνίας.
Οι περισσότεροι αναγνώστες, διεθνώς, γνωρίζουν το μεταπολεμικό έντεχνο λόγο της γείτονος από τις προτάσεις ενός Γιασάρ Κεμάλ ή ενός Αζίζ Νεσίν και μέσα στους περιορισμούς που επιβάλλει ένα κάποιο φολκλόρ στο έργο του πρώτου και οι χρονογραφικού (κριτικορεαλιστικού) τύπου ευκολίες στην οπτική του δεύτερου.
Οι μοντέρνες εκδοχές στην τουρκική λογοτεχνία είναι πλέον, εδώ και αρκετά χρόνια, μια υπόθεση σχεδόν ρουτίνας, σε αντίθεση με άλλες λογοτεχνίες του κόσμου (η δική μας ας συγκαταλεγεί οπωσδήποτε σ' αυτές) όπου η νεωτερικότητα αντιμετωπίζεται με επιφυλακτικότητα και ενίοτε με ανοιχτή εχθρότητα, αφού αντιστρατεύεται τις νόρμες για μια αγορά δέσμια ενός πολιτισμού μαζικής κατανάλωσης.
Ο Μπίλγκε Καρασού είναι μια διακριτή περίπτωση στα γράμματα της χώρας του. Χαμένος, δυστυχώς, σχετικά πρόωρα, σε ηλικία 65 ετών, το 1995, άφησε πίσω του αξιόλογο φιλοσοφικό, πεζογραφικό και δοκιμιακό έργο. Λάτρης της μικρής φόρμας, καλλιέργησε το διήγημα, ενώ στο βιβλίο που παρουσιάζεται εδώ, με τίτλο «Νύχτα», η μορφή του μυθιστορήματος, που τελικά έχει, διαρθρώνεται μέσω σύντομων κεφαλαίων δίκην βραχύλογων δοκιμίων και παραληρηματικών διηγήσεων.
Από τον Κάφκα ώς τον Μπόρχες
Εύκολα συμπεραίνει κανείς ότι ο Καρασού είναι βαθιά επηρεασμένος από τη μοντέρνα δυτικοευρωπαϊκή γραμματεία και ιδιαίτερα από το έργο του Κάφκα ή από τους συγγραφείς του παραλόγου (Μπέκετ, Ιονέσκο, Πίντερ κ.ά.). Αλλά τα πρότυπά του δεν σταματούν εκεί: ανιχνεύουμε επίσης στο μυθιστόρημα αυτό, κάπως διασκευασμένους, τους Ζαμιάτιν και Μπόρχες, οι οποίοι βρίσκονται πίσω από το σκηνικό χώρο αλλά και κυκλοφορούν μέσα στην εφιαλτική προοπτική μιας συνείδησης ενός κόσμου ολοκληρωτικά δεσμευμένου στις διασταυρούμενες τρελές βουλήσεις αρχόντων και αρχομένων.
Οπως έγινε κατανοητό, η «δράση» εκτυλίσσεται σε ένα ρευστό πεδίο, αχρονικό, σε μία no man's land: πολύ λίγες και αντιφατικές πληροφορίες μας δίνονται γι' αυτόν τον τόπο, που συνίσταται από πολλά επί μέρους «κέντρα». Η κυμαινόμενη διάθεση του αφηγητή δημιουργεί αυτούς τους χώρους, που το υλικό τους προέρχεται από μια μνημονική αγχώδη περιοχή και από αντανακλαστικούς μηχανισμούς μιας άμεσης εμπειρίας. Τον «πολυκεντρισμό» αυτόν περικλείει, τρόπον τινά, ένα ευρύτερο πλαίσιο μιας φαντασιακής πόλης, στην οποία κυκλοφορεί ένας παράξενος «στρατός», επονομαζόμενος «εργάτες της νύχτας», με τις πιο παράλογες αποστολές: είναι ένα σώμα - καθρέφτης(;), εντός του οποίου καθένας βλέπει παραμορφωμένο το είδωλό του να (δια)πράττει τις πιο περίεργες πράξεις. Την πόλη σκεπάζει στο μεγαλύτερο μέρος της «αφήγησης» η Νύχτα, γενεσιουργός ακραίων όσο και αυτοαναιρούμενων χειρονομιών. Είναι προφανές (και όταν ακόμα δεν δηλώνεται) ότι οι εικόνες πλάθονται σε ένα ενύπνιο, τρομερό, απογοητευτικό όσο και υποβλητικό, που παρ' όλα αυτά γειτνιάζει με κάτι... γελοίο και ταπεινωτικό. Η καφκική πόλη φιλοξενεί υπηρεσίες και κτίρια που θυμίζουν έντονα τη «Δίκη», ενώ οι άνθρωποι κινούνται σαν σκιές, εξαρτήματα ενός συστήματος εκ της σαρκός τους, θηριώδους και απειλητικού πλέον.
Το κείμενο χωρίζεται σε τέσσερα μεγάλα μέρη με αριθμημένα κεφάλαια, 110 τον αριθμόν. Συνήθως, σε άτακτα διαστήματα, το μικρό αφηγηματικό ή στοχαστικό κεφάλαιο συνοδεύεται από μια υποσημείωση ή αυτή η τελευταία συγκροτεί από μόνη της ένα κεφάλαιο. Αν και στο βάθος αχνά διαγράφεται ο μύθος, ο Καρασού συνεχώς τον υπονομεύει με την τεχνική του. Στη μέση περίπου της «αφήγησης» ο άντρας αφηγητής δίνει αυθαίρετα τη θέση του σε μία γυναίκα, το συνολικό βλέμμα αλλάζει προσωρινά, για να επανέλθει αυθαίρετα και άνευ προειδοποιήσεως λίγο πιο κάτω στον αρχικό αφηγητή, ο οποίος κλείνει και την «ιστορία».
Τις περιγραφές γι' αυτήν την πόλη (χώρα;), στην οποία κατοικούν οι ήρωες, εμπλουτίζουν, προσφέροντας στο όλον παράδοξη γεύση, δοκιμιακού τύπου σκέψεις για τον άνθρωπο, τη βία, την ύπαρξη, την ασθένεια, το Σύστημα κ.λπ. Ο ίδιος ο συγγραφέας θέλει να πιστέψουμε ότι το μυθιστόρημά του συναρμολογήθηκε από σκόρπιες, αγχώδεις, νυχτερινές σημειώσεις του σε κάποιο τετράδιο: η μοντερνική αυτή χειρονομία φιλοδοξεί να στραφεί εναντίον της αριστοτελικής λογικής, προτείνοντας μια δική της ποιητική. Οι ψηφίδες που συνθέτουν την τοιχογραφία έχουν μια χαλαρή συνοχή και στην αρχή προκαλούν την ψευδαίσθηση ότι εν τέλει θα ολοκληρώσουν ένα «πλήρες νόημα»: κάτι που δεν συμβαίνει παρ' ότι ο συγγραφέας μιλάει προς το φινάλε με βάση κάποια ρεαλιστικά στοιχεία, τα οποία υποτίθεται ότι βάζει σε τάξη («διευκρινίζονται», ας πούμε, τα στοιχεία ταυτότητας ενός προσώπου κ.λπ.). Η «αφηγηματική» εξέλιξη γίνεται με άλματα. Ορισμένα ρεαλιστικά (ψευδο)νήματα που μας δίνονται, πρέπει να τα συνδέσουμε πολύ αργότερα, αφού παρεμβληθούν ανόμοιες μεταξύ τους εικόνες.
Ο Καρασού είναι υπέρμαχος της κλασικής, πλέον, αντίληψης του μοντερνισμού, κατά την οποία ένα κείμενο αναπτύσσει στρατηγικές, θέτοντας συνεχώς ερωτήματα για τη φύση της αφήγησης και τη σχέση της με την πραγματικότητα: ενώ στο ρεαλισμό ο συγγραφέας προσπαθεί να αναπαραστήσει ένα και μοναδικό κόσμο, στο μοντερνισμό ο τελευταίος φιλοδοξεί να μας πείσει για την ίδια την αναπαράσταση, για το τεχνητό αυτό δημιούργημα και μόνο έτσι να κριθεί. Στο επίπεδο λοιπόν της μορφής παίζεται το στοίχημα και όχι στο κατά πόσον ο συγγραφέας είναι πιστός σε κάποια δεδομένα έξω απ' αυτόν, τα οποία υποτίθεται ότι πρέπει να αποτυπώσει, να φωτογραφίσει στο κείμενό του με τρόπο απόλυτο.
Ο Τούρκος συγγραφέας, λοιπόν, δεν θέλησε να μας αφηγηθεί μια ιστορία αλλά πολλές, αυτές που συνθέτουν τον εαυτό του και την αντίληψή του για τα πράγματα: Αλήθεια, καθένας μας δεν είναι πολλές ιστορίες μαζί και όχι μία; Γιατί, λοιπόν, πρέπει, κατά τα προτάγματα του ρεαλισμού, να διηγηθούμε μόνο μία ιστορία, αφού δεν μας συνιστά αποκλειστικά μία; Πιστεύοντας στην πειθώ της λέξης, στην αξία της φόρμας και όχι σε άλλα δεδομένα, κατά τη γνώμη του Καρασού μη λογοτεχνικά, αυτός στηρίχθηκε στη δύναμη της λέξης, στους περίεργους και υποβλητικούς συνειρμούς του, που ανέδειξαν τη δική του πραγματικότητα: την περιοχή μιας διαγώνιας και έμφοβης πρόσληψης των πάντων. Δεν ξέρω αν κατάφερε να υλοποιήσει τις προθέσεις του, γιατί δεν είναι συγγραφέας μεγάλου διαμετρήματος. Συχνά ηχηρός, υπερεπεξηγηματικός στις δοκιμιακές σκέψεις του, ξεχνάει τις αρετές του υπαινιγμού και δεν υπηρετεί όσο θα χρειαζόταν το φιλόδοξο σχέδιό του.
Διαταραγμένος δημιουργός
Η μετάφραση της Ανθής Καρρά μετέφερε με πιστότητα «Τα τραγούδια από το δεύτερο όροφο» του Μπίλγκε Καρασού (για να θυμηθούμε με το σχήμα μας αυτό τη σχετικά πρόσφατη κινηματογραφική «μαύρη αλληγορία», που σχετίζεται, νομίζω, με το έργο του Τούρκου πεζογράφου).
Ο Καρασού πιστεύει στην εφιαλτική υπόθεση του Μπόρχες, ότι μπορεί να ζούμε στο όνειρο ενός διαταραγμένου Δημιουργού (ενός Διορθωτή, όπως τον ονομάζει). Τις εικόνες ενός Μπος προσπαθεί ενίοτε να συλλάβει για τη σκηνογραφία και την πυρηνική απόδοση ενός σύγχρονου αποτρόπαιου Σύμπαντος.
Η πληροφορία για την ελληνική καταγωγή της μητέρας του Καρασού πολύ φυσικά προκαλεί το συνειρμό: Αραγε γιατί εμείς δεν συνεχίσαμε πιο πληθωρικά την παράδοση του δικού μας μοντερνισμού; Οι Ελληνες αρμόδιοι, σε θέσεις του Δημοσίου, αμειβόμενοι με χρήματα των φορολογουμένων, σε αντίθεση με τους Τούρκους ομολόγους τους, έχουν την άποψη ότι η αντιηθογραφική εγχώρια λογοτεχνία δεν είναι εξαγώγιμη, διότι, λένε (άκουσον άκουσον) οι Ευρωπαίοι αναγνώστες, θρεμμένοι από μια εξωτική αντίληψη περί των δικών μας πραγμάτων, θα αντιδράσουν αρνητικά εάν φθάσουν στα χέρια τους μοντερνικά ελληνικά κείμενα... Αυτά...
ΤΑΣΟΣ ΓΟΥΔΕΛΗΣ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 21/09/2001
ΚΡΙΤΙΚΗ
Επειδή στη συνείδησή μας έχουμε τοποθετήσει για τους γνωστούς λόγους τη σύγχρονη Τουρκία πολύ χαμηλά γενικώς, εκπλήσσει και τους πιο νηφάλιους εξ ημών το γεγονός ότι ερχόμαστε κάποτε σε επαφή με προωθημένες όψεις του πολιτισμού της χώρας αυτής. Το αξιανάγνωστο έργο, για παράδειγμα, συγγραφέων όπως του Μπίλγκε Καρασού ή του γνωστού μας Ορχάν Παμούκ (πέρα από τις επιμέρους ενστάσεις που μπορεί να έχουμε για τη μεταμοντέρνα γραφή του τελευταίου) έρχεται να άρει τις επιφυλάξεις μας σχετικά με τις πνευματικές κατακτήσεις στο επίπεδο της γλώσσας και των ιδεών της τουρκικής λογοτεχνίας.
Οι περισσότεροι αναγνώστες, διεθνώς, γνωρίζουν το μεταπολεμικό έντεχνο λόγο της γείτονος από τις προτάσεις ενός Γιασάρ Κεμάλ ή ενός Αζίζ Νεσίν και μέσα στους περιορισμούς που επιβάλλει ένα κάποιο φολκλόρ στο έργο του πρώτου και οι χρονογραφικού (κριτικορεαλιστικού) τύπου ευκολίες στην οπτική του δεύτερου.
Οι μοντέρνες εκδοχές στην τουρκική λογοτεχνία είναι πλέον, εδώ και αρκετά χρόνια, μια υπόθεση σχεδόν ρουτίνας, σε αντίθεση με άλλες λογοτεχνίες του κόσμου (η δική μας ας συγκαταλεγεί οπωσδήποτε σ' αυτές) όπου η νεωτερικότητα αντιμετωπίζεται με επιφυλακτικότητα και ενίοτε με ανοιχτή εχθρότητα, αφού αντιστρατεύεται τις νόρμες για μια αγορά δέσμια ενός πολιτισμού μαζικής κατανάλωσης.
Ο Μπίλγκε Καρασού είναι μια διακριτή περίπτωση στα γράμματα της χώρας του. Χαμένος, δυστυχώς, σχετικά πρόωρα, σε ηλικία 65 ετών, το 1995, άφησε πίσω του αξιόλογο φιλοσοφικό, πεζογραφικό και δοκιμιακό έργο. Λάτρης της μικρής φόρμας, καλλιέργησε το διήγημα, ενώ στο βιβλίο που παρουσιάζεται εδώ, με τίτλο «Νύχτα», η μορφή του μυθιστορήματος, που τελικά έχει, διαρθρώνεται μέσω σύντομων κεφαλαίων δίκην βραχύλογων δοκιμίων και παραληρηματικών διηγήσεων.
Από τον Κάφκα ώς τον Μπόρχες
Εύκολα συμπεραίνει κανείς ότι ο Καρασού είναι βαθιά επηρεασμένος από τη μοντέρνα δυτικοευρωπαϊκή γραμματεία και ιδιαίτερα από το έργο του Κάφκα ή από τους συγγραφείς του παραλόγου (Μπέκετ, Ιονέσκο, Πίντερ κ.ά.). Αλλά τα πρότυπά του δεν σταματούν εκεί: ανιχνεύουμε επίσης στο μυθιστόρημα αυτό, κάπως διασκευασμένους, τους Ζαμιάτιν και Μπόρχες, οι οποίοι βρίσκονται πίσω από το σκηνικό χώρο αλλά και κυκλοφορούν μέσα στην εφιαλτική προοπτική μιας συνείδησης ενός κόσμου ολοκληρωτικά δεσμευμένου στις διασταυρούμενες τρελές βουλήσεις αρχόντων και αρχομένων.
Οπως έγινε κατανοητό, η «δράση» εκτυλίσσεται σε ένα ρευστό πεδίο, αχρονικό, σε μία no man's land: πολύ λίγες και αντιφατικές πληροφορίες μας δίνονται γι' αυτόν τον τόπο, που συνίσταται από πολλά επί μέρους «κέντρα». Η κυμαινόμενη διάθεση του αφηγητή δημιουργεί αυτούς τους χώρους, που το υλικό τους προέρχεται από μια μνημονική αγχώδη περιοχή και από αντανακλαστικούς μηχανισμούς μιας άμεσης εμπειρίας. Τον «πολυκεντρισμό» αυτόν περικλείει, τρόπον τινά, ένα ευρύτερο πλαίσιο μιας φαντασιακής πόλης, στην οποία κυκλοφορεί ένας παράξενος «στρατός», επονομαζόμενος «εργάτες της νύχτας», με τις πιο παράλογες αποστολές: είναι ένα σώμα - καθρέφτης(;), εντός του οποίου καθένας βλέπει παραμορφωμένο το είδωλό του να (δια)πράττει τις πιο περίεργες πράξεις. Την πόλη σκεπάζει στο μεγαλύτερο μέρος της «αφήγησης» η Νύχτα, γενεσιουργός ακραίων όσο και αυτοαναιρούμενων χειρονομιών. Είναι προφανές (και όταν ακόμα δεν δηλώνεται) ότι οι εικόνες πλάθονται σε ένα ενύπνιο, τρομερό, απογοητευτικό όσο και υποβλητικό, που παρ' όλα αυτά γειτνιάζει με κάτι... γελοίο και ταπεινωτικό. Η καφκική πόλη φιλοξενεί υπηρεσίες και κτίρια που θυμίζουν έντονα τη «Δίκη», ενώ οι άνθρωποι κινούνται σαν σκιές, εξαρτήματα ενός συστήματος εκ της σαρκός τους, θηριώδους και απειλητικού πλέον.
Το κείμενο χωρίζεται σε τέσσερα μεγάλα μέρη με αριθμημένα κεφάλαια, 110 τον αριθμόν. Συνήθως, σε άτακτα διαστήματα, το μικρό αφηγηματικό ή στοχαστικό κεφάλαιο συνοδεύεται από μια υποσημείωση ή αυτή η τελευταία συγκροτεί από μόνη της ένα κεφάλαιο. Αν και στο βάθος αχνά διαγράφεται ο μύθος, ο Καρασού συνεχώς τον υπονομεύει με την τεχνική του. Στη μέση περίπου της «αφήγησης» ο άντρας αφηγητής δίνει αυθαίρετα τη θέση του σε μία γυναίκα, το συνολικό βλέμμα αλλάζει προσωρινά, για να επανέλθει αυθαίρετα και άνευ προειδοποιήσεως λίγο πιο κάτω στον αρχικό αφηγητή, ο οποίος κλείνει και την «ιστορία».
Τις περιγραφές γι' αυτήν την πόλη (χώρα;), στην οποία κατοικούν οι ήρωες, εμπλουτίζουν, προσφέροντας στο όλον παράδοξη γεύση, δοκιμιακού τύπου σκέψεις για τον άνθρωπο, τη βία, την ύπαρξη, την ασθένεια, το Σύστημα κ.λπ. Ο ίδιος ο συγγραφέας θέλει να πιστέψουμε ότι το μυθιστόρημά του συναρμολογήθηκε από σκόρπιες, αγχώδεις, νυχτερινές σημειώσεις του σε κάποιο τετράδιο: η μοντερνική αυτή χειρονομία φιλοδοξεί να στραφεί εναντίον της αριστοτελικής λογικής, προτείνοντας μια δική της ποιητική. Οι ψηφίδες που συνθέτουν την τοιχογραφία έχουν μια χαλαρή συνοχή και στην αρχή προκαλούν την ψευδαίσθηση ότι εν τέλει θα ολοκληρώσουν ένα «πλήρες νόημα»: κάτι που δεν συμβαίνει παρ' ότι ο συγγραφέας μιλάει προς το φινάλε με βάση κάποια ρεαλιστικά στοιχεία, τα οποία υποτίθεται ότι βάζει σε τάξη («διευκρινίζονται», ας πούμε, τα στοιχεία ταυτότητας ενός προσώπου κ.λπ.). Η «αφηγηματική» εξέλιξη γίνεται με άλματα. Ορισμένα ρεαλιστικά (ψευδο)νήματα που μας δίνονται, πρέπει να τα συνδέσουμε πολύ αργότερα, αφού παρεμβληθούν ανόμοιες μεταξύ τους εικόνες.
Ο Καρασού είναι υπέρμαχος της κλασικής, πλέον, αντίληψης του μοντερνισμού, κατά την οποία ένα κείμενο αναπτύσσει στρατηγικές, θέτοντας συνεχώς ερωτήματα για τη φύση της αφήγησης και τη σχέση της με την πραγματικότητα: ενώ στο ρεαλισμό ο συγγραφέας προσπαθεί να αναπαραστήσει ένα και μοναδικό κόσμο, στο μοντερνισμό ο τελευταίος φιλοδοξεί να μας πείσει για την ίδια την αναπαράσταση, για το τεχνητό αυτό δημιούργημα και μόνο έτσι να κριθεί. Στο επίπεδο λοιπόν της μορφής παίζεται το στοίχημα και όχι στο κατά πόσον ο συγγραφέας είναι πιστός σε κάποια δεδομένα έξω απ' αυτόν, τα οποία υποτίθεται ότι πρέπει να αποτυπώσει, να φωτογραφίσει στο κείμενό του με τρόπο απόλυτο.
Ο Τούρκος συγγραφέας, λοιπόν, δεν θέλησε να μας αφηγηθεί μια ιστορία αλλά πολλές, αυτές που συνθέτουν τον εαυτό του και την αντίληψή του για τα πράγματα: Αλήθεια, καθένας μας δεν είναι πολλές ιστορίες μαζί και όχι μία; Γιατί, λοιπόν, πρέπει, κατά τα προτάγματα του ρεαλισμού, να διηγηθούμε μόνο μία ιστορία, αφού δεν μας συνιστά αποκλειστικά μία; Πιστεύοντας στην πειθώ της λέξης, στην αξία της φόρμας και όχι σε άλλα δεδομένα, κατά τη γνώμη του Καρασού μη λογοτεχνικά, αυτός στηρίχθηκε στη δύναμη της λέξης, στους περίεργους και υποβλητικούς συνειρμούς του, που ανέδειξαν τη δική του πραγματικότητα: την περιοχή μιας διαγώνιας και έμφοβης πρόσληψης των πάντων. Δεν ξέρω αν κατάφερε να υλοποιήσει τις προθέσεις του, γιατί δεν είναι συγγραφέας μεγάλου διαμετρήματος. Συχνά ηχηρός, υπερεπεξηγηματικός στις δοκιμιακές σκέψεις του, ξεχνάει τις αρετές του υπαινιγμού και δεν υπηρετεί όσο θα χρειαζόταν το φιλόδοξο σχέδιό του.
Διαταραγμένος δημιουργός
Η μετάφραση της Ανθής Καρρά μετέφερε με πιστότητα «Τα τραγούδια από το δεύτερο όροφο» του Μπίλγκε Καρασού (για να θυμηθούμε με το σχήμα μας αυτό τη σχετικά πρόσφατη κινηματογραφική «μαύρη αλληγορία», που σχετίζεται, νομίζω, με το έργο του Τούρκου πεζογράφου).
Ο Καρασού πιστεύει στην εφιαλτική υπόθεση του Μπόρχες, ότι μπορεί να ζούμε στο όνειρο ενός διαταραγμένου Δημιουργού (ενός Διορθωτή, όπως τον ονομάζει). Τις εικόνες ενός Μπος προσπαθεί ενίοτε να συλλάβει για τη σκηνογραφία και την πυρηνική απόδοση ενός σύγχρονου αποτρόπαιου Σύμπαντος.
Η πληροφορία για την ελληνική καταγωγή της μητέρας του Καρασού πολύ φυσικά προκαλεί το συνειρμό: Αραγε γιατί εμείς δεν συνεχίσαμε πιο πληθωρικά την παράδοση του δικού μας μοντερνισμού; Οι Ελληνες αρμόδιοι, σε θέσεις του Δημοσίου, αμειβόμενοι με χρήματα των φορολογουμένων, σε αντίθεση με τους Τούρκους ομολόγους τους, έχουν την άποψη ότι η αντιηθογραφική εγχώρια λογοτεχνία δεν είναι εξαγώγιμη, διότι, λένε (άκουσον άκουσον) οι Ευρωπαίοι αναγνώστες, θρεμμένοι από μια εξωτική αντίληψη περί των δικών μας πραγμάτων, θα αντιδράσουν αρνητικά εάν φθάσουν στα χέρια τους μοντερνικά ελληνικά κείμενα... Αυτά...
ΤΑΣΟΣ ΓΟΥΔΕΛΗΣ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ - 21/09/2001
Κριτικές
Δεν βρέθηκαν δημοσιεύσεις
