Για μια μη α-θεωρητική ψυχιατρική

Τα κείμενα που συγκεντρώνονται κάτω από τον γενικό τίτλο Για μια μη α-θεωρητική ψυχιατρική ξεκινούν από διαφορετικές αφετηρίες, συγκλίνουν όμως όλα σε έναν κοινό άξονα που σχηματίστηκε σταδιακά μέσα από την κλινική πράξη και τους συνακόλουθους θεωρητικούς προβληματισμούς του συγγραφέα τους Θανάση Καράβατου, ομότιμου καθηγητή ψυχιατρικής και διευθυντή της Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στο διάστημα 1998-2007.
Όλα τα κείμενα του βιβλίου δημηγορούν, το καθένα με τον τρόπο του, υπέρ μιας ψυχιατρικής που να βασίζεται στον θησαυρό της σημειολογίας για να τροφοδοτεί την ψυχοπαθολογία, εκεί δηλαδή όπου αναπτύσσονται οι θεωρητικές απαντήσεις των ψυχιάτρων στα ερωτήματα που θέτει η κλινική τους πράξη και προβάλλονται οι θεραπευτικές τους προσεγγίσεις.
Το βιβλίο αρχίζει με όσα η ιστορία προσφέρει σήμερα για την κατανόηση των σύγχρονων προβληματισμών της ψυχιατρικής, από τις αρχαιοελληνικές ρίζες της ψυχοπαθολογίας, τις απαρχές της ψυχιατρικής ειδικότητας και των αντίστοιχων νοσηλευτικών φροντίδων, την εισαγωγή του όρου ψυχιατρική στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, μέχρι τη βιογράφηση των βασικών ψυχιατρικών νόσων, αλλά και τις σύγχρονες προτάσεις για την αλλαγή του όρου σχιζοφρένεια. Ακολουθεί το 2ο κεφάλαιο, με 8 κείμενα για τη σημειολογία και την κριτική αποτίμηση των σύγχρονων ταξινομήσεων. Το 3ο κεφάλαιο αναφέρεται (μέσα από 3 κείμενα) στη θεωρία και την πράξη της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, με όλα τα προβλήματα που εξακολουθούν να παρουσιάζουν ακόμα οι προσπάθειες από-ασυλοποίησης. Το 3ο κεφάλαιο παρουσιάζει (2 κείμενα) τις περί εγκεφάλου αντιλήψεις (τους εντοπισμούς των ψυχονοητικών λειτουργιών και την πλαστικότητα στην έκφραση των νευρωνικών δομών) που συνεισφέρουν ιδιαίτερα σήμερα στην ψυχιατρική θεωρία και πράξη. Το 4ο κεφάλαιο επεκτείνει τους προβληματισμούς στο κοινωνικο-πολιτισμικό περιβάλλον, εκθέτοντας θέματα της κοινωνιολογίας των νόσων, της πολιτισμικής ψυχιατρικής, των αναπαραστάσεων του ευρύτερου κοινού για την ψυχική νόσο, του στίγματος, αλλά και της ψυχοπαθολογίας και ψυχοδυναμικής της εργασίας, που απόκτησαν πρόσθετη επικαιρότητα μετά τις αυτοκτονίες στη γαλλική εταιρεία Telecom. Το βιβλίο κλείνει με 2 ακόμα κείμενα, μία γλωσσολογική προσέγγιση της ψυχιατρικής θεωρίας και πράξης και, φυσικά, ένα εγκώμιο της θεωρίας.
Στο πλαίσιο αυτό, διαπιστώνεται σήμερα ότι η ψυχιατρική νοσολογία είναι πολύμορφη και χωρίς ηγεμονική θεωρία. Διότι η ψυχιατρική δεν (μπορεί να) είναι ούτε αν-εγκέφαλη ούτε ά-ψυχη ούτε α-κοινώνητη. Κάτω από αυτό το πρίσμα, ο προβαλλόμενος α-θεωρητισμός του αμερικανικού ταξινομικού συστήματος DSM-, που δεν είναι παρά μια άλλη θεωρία, περιορίζει το πεδίο της ψυχιατρικής και παρακάμπτει την υποκειμενικότητα του νοσηρού βιώματος.
Το βιβλίο απευθύνεται σε όλους όσοι απασχολούνται ή μαθητεύουν στους χώρους της ψυχικής υγείας (ψυχίατρους, ψυχολόγους, νοσηλευτές/τριες, κοινωνικούς λειτουργούς) αλλά και στο ευρύτερο κοινό που έχει αντίστοιχα ενδιαφέροντα.