Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι ΙΙΙ

Ο τρίτος τόμος του εγχειριδίου "Βυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι" (11ος-12ος αι.) πραγματεύεται την ιστοριογραφία από την εποχή των επιγόνων του Βασιλείου Β΄ του Βουλγαροκτόνου έως και την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Σταυροφόρους το 1204.

Προκειμένου να δοθεί μία πληρέστερη εικόνα των συγγραφέων και των έργων τους, στην συζήτηση συμπεριελήφθησαν επίλεκτα κείμενα, αντιπροσωπευτικά του είδους και των επιλογών που έκαναν στα θέματά τους οι ιστορικοί και οι χρονογράφοι, τα οποία συνοδεύονται από εκτενείς εισαγωγές και σχόλια, σε σχέση πάντα με τα πορίσματα της νεότερης έρευνας. Κατ' αυτόν τον τρόπο, μέσα από τα κείμενα, ο αναγνώστης μπορεί να σταθεί σε γεγονότα σταθμούς στην ιστορία του Βυζαντίου: επαναστάσεις και εμφύλιες συγκρούσεις, εναλλαγές στον θρόνο, δυναστικές διεκδικήσεις, θρησκευτικές εκκαθαρίσεις, τουρκικός επεκτατισμός στην Μικρά Ασία, πέρασμα και εγκατάσταση των Σταυροφόρων στα εδάφη της βυζαντινής ανατολής τέλος, η Άλωση της Βασιλεύουσας το 1204, με την οποία και κλείνει το βιβλίο.

Αντλώντας υλικό και ιδέες μέσα από τις πηγές, ο συγγραφέας σχολιάζει επίσης τα νεοτερικά στοιχεία που συνθέτουν την ιστοριογραφική σκέψη αυτήν την περίοδο, την κριτική που άσκησαν οι ιστορικοί και οι χρονογράφοι στην αυτοκρατορική εξουσία, αλλά και την αμεσότητα της αφήγησής τους, σε συνάρτηση πάντα με το προσωπικό και αυτοβιογραφικό στοιχείο που διατρέχει τις σελίδες του έργου τους.

Συνεπώς, η ιστοριογραφία των δύο κρίσιμων αυτών αιώνων για την ιστορία του Βυζαντίου δεν εξαντλείται σε προπαγανδιστικού χαρακτήρα κείμενα, όπως πολλοί νομίζουν ακόμη. Στις σελίδες τους οι ιστορικοί αποτύπωσαν έναν κόσμο που σταδιακά κατέρρεε - έναν κόσμο που στην φθίνουσα πορεία του κυριαρχούνταν από ανομία και διαφθορά σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Αλλά τελικά, μόνο σε μία περίοδο κρίσης θεσμών και αξιών θα μπορούσε ο ιστορικός να προβεί σε αξιολογήσεις που έθιγαν ευθέως την αυτοκρατορική εξουσία. Αυτό ακριβώς είναι ένα από τα κύρια επιχειρήματα του βιβλίου, το οποίο έρχεται να καλύψει ένα κενό στην ελληνική και στην διεθνή βιβλιογραφία.