Από τον Ιβάν Γκρόζνι στον Αλέξανδρο Α

Παραμερισμένη, ένας χώρος πολύ πιο χαοτικός από εκείνον της Δυτικής Ευρώπης, υπήρξε η «Αγία» Ρωσία, η κοινή των ορθοδόξων και Σλάβων «προστάτρια», στο Μεσαίωνα, ο οποίος είχε στα χώματά της μακρύτερη διάρκεια. Επί Ιβάν του Τρομερού αρχίζει να διαφαίνεται μια μελλοντική αναστροφή, που πραγματοποιείται κυρίως στα χρόνια της βασιλείας του Μ. Πέτρου και της Μ. Αικατερίνης και εν μέρει του Αλέξανδρου Α'. Υιοθετώντας ιδέες και τεχνικές της Δύσης, προβάλλεται, στις αρχές του 18ου αιώνα, ως ισότιμη με τις άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις και σε πολλές περιπτώσεις κυρίαρχη στο «παιχνίδι» για το διαμελισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Εκείνο που όριζε την πορεία της και καθιστούσε αποτελεσματική την πολιτική της ήταν το εύρος και το ύψος της ανάπτυξής της.
Από «καπρίτσιο» της ιστορίας, στην είσοδο της τρίτης χιλιετίας, είκοσι έξι χρόνια μετά το 1774, ορόσημο στη διείσδυση της Ρωσίας στη Μεσόγειο, αυτή στέκει τόσο ανάξια, όσο ουδέποτε άλλοτε, από τη βασιλεία του Μ. Πέτρου και ύστερα. Κάτω από ένα και μοναδικό, υπερατλαντικό καπίστρι, το γνώριμο ανθρώπινο πολιτισμικό τοπίο σείεται συθέμελα με ολέθριες επιπτώσεις στο ψωμί, στο νου, στον ψυχισμό του ανθρώπου ατόμου-πολίτη του κόσμου. Και το ερώτημα παραμένει: Προς τα «που τρέχεις, πάνω στ' άρμα σου, Ρωσία;»