Δις Κυνηγημένοι

Ο Τολιάτι, άνθρωπος της τρομοκρατικής μηχανής του ίδιου του Στάλιν, συγκρότησε τη νέα ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ιταλίας παραμερίζοντας πλήρως τον Μπορντίγκα και εγκαταλείποντας τον Γκράμσι να "σαπίζει" στις φυλακές του Μουσολίνι, όπως ακριβώς επιθυμούσε διακαώς ο "Πατερούλης των Λαών", μια και ο Μπορντίγκα είχε διαφωνήσει ρητώς με τον "Πατερούλη" και ο Γκράμσι τουλάχιστον δεν είχε ταυτιστεί μαζί του. Αυτός ο συγκεκριμένος τρόπος της συγκρότησης της νέας ηγεσίας, του σταλινο-τολιατισμού, ήταν που παρήγαγε ιστορικά αυτό που μπορούμε να αποκαλέσουμε "ιταλική διαφορά", τη διαφορά δηλαδή ανάμεσα στο ιταλικό και τα άλλα κομμουνιστικά κόμματα ως προς τη "μοίρα" τους κατά την περίοδο του Μεγάλου Τρόμου: η σταλινο-τολιατική ηγεσία εξήλθε εντελώς αλώβητη μέσα από το σταλινικό, σύμφωνα με τον Σερζ, "λαβύρινθο καθαρής τρέλας", ενώ εξοντώθηκαν εν μέρει ή εν όλω οι ηγεσίες των άλλων κομμουνιστικών κομμάτων που βρίσκονταν στην ΕΣΣΑ: πολωνικού, γερμανικού, γιουγκοσλαβικού, ουγγρικού, βουλγαρικού και ελληνικού.
Αν η μια πλευρά αφορούσε την "κορυφή", η άλλη, που συνάρθρωσε την "ιταλική διαφορά", αφορούσε τη "βάση" και έγκειτο στο ότι οι Ιταλοί-θύματα του σταλινικού τρόμου ήταν στη συντριπτική πλειοψηφία τους προλετάριοι που είχαν ξεφύγει από τη μουσολινική καταδίωξη και έφτασαν στην ΕΣΣΑ θεωρώντας την αρχικά "πατρίδα του σοσιαλισμού", ήταν, όπως αυτοπροσδιορίζονταν, "figli di classe operaia" ("παιδιά της εργατικής τάξης") και κυρίως ήταν οι ίδιοι ή οι γονείς τους braccianti (εργάτες γης) ή γνήσιο (χωρίς καμιά μικροϊδιοκτησία) βιομηχανικό προλεταριάτο στις μεγάλες φάμπρικες του Τορίνου και του Μιλάνου.