Διάλογοι

Οι τέσσερις Διάλογοι, που συγκροτούν το αντικείμενο αυτού του βιβλίου, είναι συζητήσεις του Έλληνα φιλοσόφου με τον μαθηματικό Αλαίν Κον, τον ψυχαναλυτή Ζαν-Λυκ Ντοννέ, τον ποιητή Οκτάβιο Παζ και τον φιλόσοφο Φρανσίσκο Βαρέλα. Αποτελούν μαρτυρία, όχι μόνο της έντονης ενασχόλησης του Κορνήλιου Καστοριάδη με όλους τους τομείς της γνώσης, αλλά κυρίως της φιλοσοφικής αποφασιστικότητάς του να στοχάζεται οτιδήποτε μπορεί να νοηθεί. Αποτελούν, επίσης, και μια πρωτότυπη μαρτυρία, καθώς οι συνεντεύξεις αυτές προήλθαν αρχικά από ραδιοφωνικές εκπομπές, με όλους τους καταναγκασμούς και τους περιορισμούς που επέβαλλε αυτό, αλλά και με τον ενθουσιασμό, την έντονη πολεμική, τη συνενοχή και τη φιλία. Η σκέψη πλανάται ενίοτε σε ριψοκίνδυνους και απόκρημνους δρόμους που, κατά κάποιον τρόπο, σκοπό έχουν να «δοκιμάσουν» τον εκάστοτε συνομιλητή.



«Έχω κι εγώ, στο μέτρο των δυνατοτήτων μου, αυτόν τον έρωτα για τη γνώση, είμαι ικανός να ξαγρυπνήσω μια ολόκληρη νύχτα για να καταλάβω ένα θεώρημα ή να μελετήσω ένα καινούργιο βιβλίο φυσικής –όσο, βέβαια, μπορώ να τα καταλάβω– ή, πολύ απλά, για να διαβάσω ένα βιβλίο ιστορίας. Την ίδια στιγμή όμως, αισθάνομαι να με απασχολεί βαθύτατα ή μοίρα της κοινωνίας στην οποία ζω. Και για μένα, αυτά τα δύο πράγματα δεν είναι άσχετα μεταξύ τους, τουλάχιστον κατά μία έννοια του όρου. Δεν πιστεύω ωστόσο πως μπορούμε να παραγάγουμε πολιτική μέσα από τη φιλοσοφία ή τη γνώση. Διότι, ακόμα και εκεί, υπάρχει μια έσχατη απόφαση… Έτσι, στη σύγχρονη γνώση, υπάρχει ο μεγάλος διαχωρισμός ανάμεσα σε εκείνους για τους οποίους όλο αυτό το όργιο δημιουργημένων μορφών, από τους γαλαξίες μέχρι τα λουλούδια και τις μουσικές συμφωνίες των συνθετών, είναι αναγώγιμο σε κάτι άλλο και μπορεί να αναχθεί σε διάφορους συνδυασμούς μιας ή περισσοτέρων απλοποιημένων μορφών […] και, από την άλλη πλευρά, στην ιδέα ότι το ον είναι δημιουργία, ότι ιδιότητα του όντος είναι να προκαλεί την ανάδυση νέων μορφών. Πώς λοιπόν όλο αυτό μπορεί να σχετίζεται με την πολιτική; Σκέφτομαι απλούστατα ότι αυτή η τελευταία φιλοσοφική επιλογή μάς απελευθερώνει ώστε να στοχαζόμαστε την πολιτική· μάς απελευθερώνει από κοινωνικούς ντετερμινισμούς, από την ιδέα ότι δεν θα μπορέσουμε ποτέ να κάνουμε τίποτε διαφορετικό, ότι η ιστορία δεν θα μπορέσει ποτέ να ξεφύγει από τον κύκλο μέσα στον οποίο κινείται: καταπίεση, λίγη ελευθερία, καταπίεση και πάλι κ.λπ. Υποστηρίζει πως τίποτα, μέσα στη γνώση, δεν αντιτίθεται στην άποψη ότι κάποια μέρα θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε μια κοινωνία στην οποία τα αυτόνομα ανθρώπινα όντα θα μπορέσουν να αυτοκυβερνηθούν συλλογικά μέσα στην αυτονομία. Από αυτή την άποψη, δεν πρόκειται για μια απαγωγή του φιλοσοφικού προς το πολιτικό αλλά για μια συγκεκριμένη συμπληρωματικότητα».